- اعتمادسازی نقش موثری در ترويج فرهنگ وقف ايفا می‌كند

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:

راسخون : نزهت احمدی عضو هيأت علمی دانشگاه الزهراء و پژوهشگر وقف با اشاره به اينكه در مصاحبه با واقفان متوجه نارضايتی آنها از تغيير نام موقوفاتشان شده است گفت: يكی از اقدامات نامناسبی كه انجام شده است تغيير نام موقوفات است كه به اين مسئله در كتاب وقف و گسترش امور درمانی هم اشاره كرده‌ام. وی افزود: بسياری از واقفان به تغيير نام موقوفه اعتراض داشته‌اند و حتی از نظر شرعی نيز اين مسئله اشكال دارد. اسم يك موقوفه را حتی اگر آن فرد بدترين فرد در دنيا باشد هم نبايد تغيير داد، اما نام بسياری از مساجد و مدارس و بيمارستان‌ها را تغيير داده‌اند و اين مسئله تأثير بسيار بدی در واقفان گذاشته است چراكه افراد علاقه‌مند هستند كه نام خودشان بر موقوفه باقی بماند. احمدی با اشاره به اينكه از جهات مختلف از جمله فقهی، حقوقی و لغوی می‌توان وقف را تعريف كرد گفت: وقف معانی مختلفی دارد از جمله معنی لغوی واصطلاحی، كه از نظر لغوی به معنای ايستادن و متوقف كردن است و از نظر اصطلاحی به اين معنی است كه خود چيزی را نگه داريم مانند زمين، ملك و باغ و... و درآمد آن را برای نيتی كه داريم صرف كنيم. اين استاد دانشگاه كه پايان‌نامه كارشناسی ارشد خود را تحت عنوان «اصفهان بر اساس اسناد وقفی» به پايان رسانده با تأكيد بر اينكه در همه جا وقف وجود داشته است و صرفاً مسئله‌ای اسلامی نيست گفت: وقف قبل از اسلام بوده و در همه اديان نيز وجود دارد، در واقع وقف با پرستش آغاز شده است شكل آن هم در جاهای مختلف از زمانی كه معبدی درست كردند و خدايانشان را در آنجا قرار دادند و برای آن بت و خدا چيزهايی نذر، هديه و وقف كردند تا امروز كه در بسياری از كشورها از جمله امريكا دستگاه عريض و طويلی دارد كه بيمارستان‌ها مدارس و دانشگاه‌های متعددی را می‌سازند؛ به اشكال و روش‌های مختلفی صورت گرفته است، حتی در اين زمينه وقف‌هايی انسانی داريم كه در آن انسانی را وقف خدايان و يا بتهايشان كرده‌اند و حتی اكنون هم وقف نيروی كار انسانی داريم كه در همه جا اين اقدامات صورت می گيرد. احمدی با اشاره به اينكه وقف جزو مواردی است كه نمی‌توان مردم را به انجام آن مجبور يا مكلف كرد،گفت: فقط مردم را می‌توان برای اين مسئله تشويق كرد اگر مردم به مراكزی كه موقوفات را در اختيار دارند يا بر آن نظارت می‌كنند اعتماد كنند مردم راحت‌تر وقف می‌كنند اگر چه بسياری از واقفان از قديم شرط می‌كردند كه هيچ يك از مراكز مسئول وقف، حق نظارت بر موقوفه را ندارند و خود برای موقوفه توليت تعيين می‌كردند. اين استاد دانشگاه كه پايان‌نامه دكترای خود را با موضوع «نهاد وقف، دگرگونی‌ها و كاركردهای آن در عصر صفوی» انجام داده است در پاسخ به سؤال خبرنگار ما در مورد تحولاتی كه در موارد وقف صورت گرفته است گفت: وقف تنوع زيادی دارد مثلاً در گذشته برای پرندگان در زمستان وقف كرده‌اند اما در ايران وقف هم‌راستا با تحولات جهان تحول می‌يافته است، مثلاً از اواخر قاجار همزمان با موج نوگرايی در كشور وقف برای امور درمانی و بيمارستان شروع می‌شود، البته در گذشته ما وقف برای شفاخانه داشته‌ايم؛ يعنی با توجه به تحولات و شرايط روز و نيا‌زهای روز. وی بنياد موقوفات دكتر اغشاب كه برای چاپ كتاب و مسائل فرهنگی وقف شده است را نمونه‌ای از اين نياز‌سنجی‌ها دانست و گفت: موقوفه دكتر اغشاب كاملاً در راستای نيازهای روز بوده و اينگونه است كه می‌توان نيازهای جامعه را نشان داد و رفع كرد. احمدی ادامه داد: به لحاظ فقهی برخی از چيزها را نمی‌توان وقف كرد تنها مسئله مهم اين است كه يك چيز مشخص باشد كه به مرور زمان از بين نرود مثلاً اگر در گذشته يك باغ وقف می‌شد اكنون می‌توان يك آسمان خراش را وقف كرد. احمدی در پاسخ به این سؤال که ، با توجه به اينكه هر چيزی از بين می‌رود چگونه می‌توان موقوفات را برای هميشه جاودانه نگه داشت، گفت: تمام كسانی كه وقف می‌كردند اين خواسته را داشتند كه وقف‌شان جاودانه و برای هميشه باقی بماند؛ برای همين مثلاً اگر خانه‌ای وقف می‌شد اول از درآمد موقوفه خرج خود خانه می‌كردند و در مورد زمين نيز اول مطرح می‌شده كه از عوايدی زمين صرف چاه آن موقوفه شود يعنی در وقف نامه‌ها دقت می‌كردند و جزو شروطی بوده كه در وقف‌نامه‌ها قيد می‌شده وی با اظهار تأسف ادامه داد: ولی به مرور زمان بسياری از موقوفات از حالت وقف خارج شده مثلاً حكومتی آمده و زمين‌ها را از حالت وقفی خارج كرده است و به كسان ديگری بخشيده است مثلاً نادر شاه دستور داد كه سند وقف‌نامه ها را دور بريزند. وی تنها تفاوتی كه در وقف اسلامی و غير اسلامی وجود دارد را شروطی دانست كه فقها برای وقف در نظر گرفته‌اند، مثل اينكه بچه كه دارای قدرت تشخيص نيست نمی‌تواند وقف كند يا كسی كه از نظر عقلی دارای مشكل است نمی‌تواند وقف كند و واقف بايد عاقل و بالغ باشد و به جز اين مسئله كه افرادی كه قدرت تعقل ندارند نمی‌توانند وقف كنند اسلام هيچ محدوديتی برای وقف و واقف تعيين نكرده است حتی اين شبهه مطرح است كه اگر ما بدانيم ملكی غصبی است و فرد آن ملك را وقف می كند برخی از فقها معتقدند كه آن وقف هم مورد قبول است و اشكالی ندارد. اسلام دست افراد را در وقف كردن از هر جهتی باز گذاشته است. در پايان اين عضو انجمن زنان پژوهشگر تاريخ مهمترين مانع در توسعه فرهنگ وقف را عدم اعتماد مردم عنوان كرد و ادامه داد: اعتماد مردم به عملكرد سازمان‌ها مهم است مردم بايد حس كنند و ببينند كه آنچه وقف می‌كنند در كجا مصرف می‌شود، حضور مردم در اجرای وقف نيز در اين زمينه مؤثر است، البته مسائل اقتصادی مردم هم در اين زمينه نقش مهمی را ايفا می‌كند./2759/

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 187]