شيده احمدزاده:زبان وسيله‌اي براي شناخت خود به ديگري است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: شيده احمدزاده:زبان وسيله‌اي براي شناخت خود به ديگري است
دكتر شيده احمدزاده در نشست «ژاك لاكان و نقد روان‌كاوي معاصر» اظهار داشت: از نظر لاكان زبان تنها يك وسيله ارتباطي نيست بلكه وسيله‌اي براي شناخت خود به ديگري است.

به گزارش خبرنگار مهر، دكتر شيده احمدزاده، استاد دانشگاه شهيد بهشتي، در نشست عصر ديروز شهر كتاب با موضوع "ژاك لاكان و نقد روان‌كاوي معاصر " سخنراني كرد.

وي در آغاز با مقدمه‌اي بر نقد روان‌كاوي سخن خود را آغاز كرد و در ادامه مباني روان كاوي لاكان را در سه دسته نظم خيالي، نظم سمبوليك و نظم واقعي مورد بررسي قرار داد.

دكتر احمد زاده در ادامه با ذكر اين مطلب كه آغازگر نقد روان‌كاوي پيروان فرويد بودند كه اساس كار خود را رابطه نويسنده و متن ادبي قرار دادند گفت: آنها همواره در نقد خود رابطه نويسنده و متن ادبي را ملاك قرار داده و بر آن مبنا كار خود را پيش برده‌اند. اما بعد از چند دهه نظريه پردازاني همچون هالن جهت اين نقد را عوض كردند و رابطه متن و خواننده را بسيار مهم دانستند. در مرحله سوم نقد روان كاوانه لاكان بود كه در آن از متن استفاده اي براي روان كاوي ناخودآگاه يا درون كاوي خواننده نشد.

وي نقد روان‌كاوي را دو ويژگي منحصر به فرد دانست و گفت : نخست اينكه ابژه باور است كه در آن سوژه را زير سؤال مي‌برد. در درجه دوم اينكه اين نقد مركززدا است. به اين معنا كه در آن هيچ مركز مشخصي وجود ندارد. فرويد سوژه را داراي اصالت مي‌داند و سوژه در حكم قوه فاهمه است. لاكان به عنوان يك انديشمند پساساختارگراي سوژه را زير سوال مي‌برد. در بحث از رابطه حود و ديگري لاكان به هيچ كدام اصالت نمي‌دهد و انسان را به عنوان انسان برزخي معرفي مي‌كند.

وي افزود: نظم خيالي، نظم واقعي، ‌و نظم سمبوليك سه لايه‌اي هستند كه در كنار يكديگر حيات نفساني انسان را شكل مي‌دهند. در اينجا البته توالي مستقيمي وجود ندارد و اين سه زمان در يك زمان واحد اتفاق مي‌افتند. نظم خيالي در مرحله آيينه‌اي كه سنين بين 6 تا 18 ماهگي انسان است رخ مي‌دهد كه در آن انسان براي اولين بار قدرت تشخيص ديدن خود را در آيينه پيدا مي‌كند. در اين دوره است خود كودك شكل مي‌گيرد.

دكتر احمد زاده تصريح كرد: لاكان مي‌گويد كه در اين شكل‌گيري هر انعكاسي مي‌تواند اين ارتباط را ايجاد كند و در آن كودك احساس جدايي از مادر مي‌كند. به اين ترتيب انسان در اولين قدم مي‌فهمد كه مي‌تواند بر خودش كنترل داشته باشد و كودك قادر است كه با تصوير خود همانندسازي كند. از نظر لاكان اين همانندسازي منفي است، رابطه‌اي توهمي كه كودك فكر مي‌كند خودش را شناخته درحالي‌كه اين تنها يك توهم است.

وي همچنين بر اين نكته تأكيد كرد كه نظم دوم نظم سمبوليك يا نمادين است. از نظر لاكان زبان تنها يك وسيله ارتباطي نيست بلكه وسيله‌اي براي شناخت خود به ديگري است. ما قدرت بيان خودمان را خواهيم داشت. سوسور به عنوان يك ساختارگرا معتقد است كه در سيستم دال و مدلولي هماره تقدم بر مدلول است. اما پساساختارگراياني همچون لاكان بر تقدم دال باور دارند. درحالي‌كه نظم خيالي نظم پيشازباني است نظم نمادين را مي‌توان نظم زباني دانست. به اعتقاد لاكان اين مرحله مهمي است كه باعث شكل‌گيري سوژه مي‌شود و به انسان هويت فردي مي‌دهد.

دكتر احمد زاده افزود: نظم واقعي نظمي است كه در مرز نظم خيالي و نمادين واقع مي‌شود. از نظم نمادين و خيالي است كه اين نظم سوم شكل مي‌گيرد. نظم واقعي از طرفي هيچ رابطه توهمي ايجاد نمي‌كند و از طرف ديگر از رابطه نمادين نيز فرار مي‌كند. در واقع اين نظم بر خلاف جهت دو نظم ديگر حركت مي‌كند. آن را واقعي مي‌نامند اما آن را از واقعيت جدا مي‌دانند.

دكتر احمد زاده در پايان سخنراني خود به عنوان نمونه عملي ابتدا نقد روانكاوي را در داستان " نامه گمشده ادگار آلن پو " به عنوان يك نمونه ادبي پياده كرد و شاخصه‌هاي اين نقد را در اين داستان مورد بررسي قرار داد. بعد از آن با پخش قطعه‌هاي از يك فيلم، اين گونه نقد را در آن فيلم نيز به عنوان يك نمونه سينمايي پياده كرد.
چهارشنبه 29 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1139]