آشنايي با انديشمندان جهان اسلام / ملا‌‌احمد نراقي ملا‌احمد نراقي از برجسته‌ترين نظريه‌پردازان ولايت فقيه در كتاب «عوائدالايام» است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: آشنايي با انديشمندان جهان اسلام / ملا‌‌احمد نراقي ملا‌احمد نراقي از برجسته‌ترين نظريه‌پردازان ولايت فقيه در كتاب «عوائدالايام» است
گروه انديشه: «ملا‌احمد نراقي» فقيهى زمان‌شناس، نوآور و خلاقي بوده است و از نوآوري‌ها وي اين بوده كه بحث ولايت فقيه را در كتاب «عوائد‌الايام» بحث كرده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، 244 سال پيش 14 جمادي‌الثاني سال 1185 هجري‌قمري علامه مولى «احمد بن‌محمد‌مهدى نراقى»، معروف به «فاضل نراقى» (م1245 ق) است. وى در چهاردهم جمادى‌الثانى، در عهد سلطنت كريم‌خان زند در سال 1185 ق در خاندان علم و فضيلت در نراق ديده به جهان گشود.

وى دوران نوجوانى و جوانى را در شهر كاشان و در محضر پدر بزرگوارش «محقق نراقى» (م1209 ق) حدود سال‌هاى 1190 تا 1205 در پانزده سال اواخر عمر پدر بزرگوارش به تحصل دوره‏هاى مقدمات، سطح و خارج گذراند و عمده تحصيل وى در اين ايام است.

از همان ابتدا وى با استعداد قوى و همت عالى و ذهن توانايى كه داشت به سرعت مدارج علمى را طى كرد و خود شروع به تدريس معالم و مطول كرد. وى در حالي‌كه در سال 1205 به درجه اجتهاد نائل شده بود همراه پدر بزرگوارش به عتبات عاليات مشرف و مراتب عالى تحصيلات حوزوى را در آن‌جا گذراند.

در آن‌جا از محضر بزرگانى همچون «سيد‌محمد‌مهدى بحرالعلوم»، «سيد‌على طباطبائى»، «صاحب‌الرياض»، «سيد‌مهدى شهرستانى»، شيخ «محمد‌جعفر نجفى» استفاده‏هاى وافرى برده و به تدريس، تحقيق و تأليف ‏پرداخت. هنوز بيش از چهار سال از اقامت وى در نجف اشرف نمى‏گذشت كه به خاطر وفات پدر بزرگوارش در سال 1209 ق بناچار به كاشان برگشت و به جاى پدرش مسئوليت اداره حوزه علميه، تدريس و خدمت به مردم آن سامان را به عهده گرفت.

اگر ‌چه در مقدمه كتاب «عوائد‌الايام»، تنها اساتيد ملا‌احمد پدرش و آيت‌الله بحرالعلوم بيان شده است، اما واقعيت آن است كه شاگردان ملا‌احمد زياد بوده‏اند و آن‌چنان‌كه در مقدمه كتاب خزائن وى، استاد «على‏اكبر غفارى» نقل كرده، بيش از 20 اجازه از وى وجود دارد كه در نزد فاضل معاصر «حسن نراقى» موجود است. نام بعضى از آنان عبارتند از: شيخ مرتضى انصارى، برادر فاضل و دانشمندش «محمد‌مهدى بن محمد مهدى نراقى» معروف به آقا‌بزرگ، «سيد‌شفيع چابلقى»، «محمد‌حسن جاسبى»، فرزندش «محمد بن احمد»، ملقب به «عبد‌الصاحب» و معروف به حجت‌الاسلام»، داماد محقق قمى و برادرش «ميرزا‌ابوالقاسم كاشانى».

ملا‌احمد نراقى در بين علماى قرون اخير از جايگاه خاصى برخوردار است. وى در علوم مختلف اصول فقه، فقه، حديث، رجال، درايه، رياضيات، نجوم، حكمت، كلام، اخلاق، ادبيات و شعر سرآمد علماى زمان خود بوده است. هوش سرشار، سهولت فراگيرى علوم متعدد، عمق تحقيق و وسعت تتبع و عنايات خاص الهى، او را در طول تاريخ دانشمندان شيعه به عنوان فقيهى كم‌نظير مطرح كرده است.

وى از همان دوران جوانى مسئوليت مرجعيت و رياست و زعامت دين و دنياى مردم كاشان و قسمت‌هاى وسيعى از ايران را برعهده داشت و كلمات معاصرين و علماى پس از وى شاهد بر اين مطلب است؛ اگر چه در زمان وى فقهاى بزرگ و مشهورى وجود داشته‏اند، اما شخصيت اجتماعى وى در كنار ابعاد ديگر، او را از ديگران ممتاز كرده است.

اشتغال به امور اجتماعى و سياسى و سعى وى در طرح مباحث جديد فقهى به گونه‏اى كه با مسائل مستحدثه هماهنگ باشد، او را به فقيهى زمان‌شناس، مبتكر و مجدد كه حقايق زمان خود را به خوبى درك مى‏كرد تبديل كرده بود. نمونه‏هايى از درك عميق از حقايق و تحقيق فراگير وى را در كتاب «عوائد‌الايام» مى‌توان ديد كه طرح مبحث ولايت فقيه از نمونه‏هاى بارز اين ابتكارات است.

وى برخلاف اكثر فقهاى قبل از خود كه به اين بحث به صورت يك مسأله فرعى جزئى نگاه مى‏كردند و آن‌را در امور حسبيه و صرف موارد زكات و خمس منحصر مى‏ديدند، بين حكومت اسلامى و مبحث ولايت فقيه جمع كرده و آن‌را به صورت مفصل و منسجم مطرح كرده است.

از ملا‌احمد تأليفات متعددى در علوم مختلف به جاى مانده است كه عبارتند از: «الاطعمة و الاشربة»، «اسرار‌الحج»، «الرسالة‌العملية»، «الرسائل و المسائل»، «حاشيه الروضة‌البهية»، «رسالة الرضا(ع)»، «رسالة فى منجزات‌المريض»، «عوائد‌الايام من مهمات‌الاحكام»، «القضاء و الشهادات»، «مستند‌الشيعه فى احكام‌الشريعة»، «مناسك حج»، «وسيلة‌النجاة»، «هداية‌الشيعه»، «تذكرة‌الاحباب».

هم‌چنين فهرست كتاب‌هاى اصول فقه وي عبارتند از: «اجتماع امر و نهى»، «اساس‌الاحكام فى تنقيح عمدة‌المسائل الاصول بالاحكام»، «تنقيح‌الفصول فى شرح‌التجريد»، «حجية‌المظنة»، «عين‌الاصول»، «عين‌اليقين»، «مفتاح‌الاحكام فى اصول‌الفقه يا مفتاح‌الاصول»، «مناهج‌الاحكام فى اصول‌الفقه يا مناهج‌الاصول الى على‌الاصول».

«شرح محصل‌الهيئة»، «شرح رسالة‌الحساب» از مهم‌ترين آثار كتاب‌هاى رياضى و هيئت اوست و علاوه بر اين فهرست كتاب‌هاى فلسفى و اخلاقي او عبارتند از: «سيف‌الامة و برهان‌الملة»، «معراج‌السعادة» وي همچنين كتاب‌هاي ديگري مانند «ديوان صفائى نراقى»، «خزائن»، «طاقديس يا مثنوى لسان‌الغيب يا مثنوى شفائى»، «مشكلات‌العلوم»، «شرح حديث جسد‌الميت» و ... دارد.

اين ستاره فروزان آسمان فقه و فقاهت در اثر بيمارى وبا كه نراق، كاشان و اطراف آن‌را فرا گرفته بود چشم از جهان فروبست. بدن مطهر او به نجف اشرف منتقل و در جانب صحن مرتضوى و پشت سر مبارك مولى‌الموحدين على بن‌ابى‌طالب‌(ع) و در كنار قبر پدر بزرگوارش به خاك سپرده شد.

نراقي در بيشتر رشته‌هاي علوم و معارف ديني آثاري از خود به جاي گذاشته كه خود دليلي بر گستردگي دانش اين عالم فاضل است. كتاب «تجريد» از مهم‌ترين آثار اوست. اين اثر شرحي بر كتاب پدرش حاج ملا‌مهدي نراقي است و در علم اصول بسيار مورد استفاده طلاب و دانش‌پژوهان علوم ديني قرار مي گيرد.*

*منابع: معراج‌السعادة؛ پايگاه ‌اطلاع‌رساني مركز پژوهش‌هاي اسلامي صدا و سيما؛ نامداران راحل شيعه؛ پايگاه اطلاع‌رساني حوزه نت.
چهارشنبه 29 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 270]