نقد و بررسي كتاب حسن بصري- 2كتاب حسن بصري جانبدارانه نگاشته شده است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: نقد و بررسي كتاب حسن بصري- 2كتاب "حسن بصري" جانبدارانه نگاشته شده است
استاد فلسفه دانشگاه شهيد بهشتي در نشست نقد و بررسي كتاب "حسن بصري" گفت: اين كتاب كاملا جانبدارانه نگاشته شده و پيش فرضهايي كه وجود داشته به روش تحقيقي كتاب صدمه زده است.

به گزارش خبرنگار مهر، عصر ديروز در نشست نقد و بررسي كتاب "حسن بصري؛ گنجينه دار علم و عرفان" كه در سراي اهل قلم برگزار شد، دكتر نصرالله حكمت ، عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي به نقد و بررسي اين كتاب پرداخت.

دكتر حكمت در آغاز به ضرورت گزارش اين كتاب تأكيد كرد و گفت: ما احتياج داشتيم به اينكه حسن بصري را بهتر بشناسيم و البته خيلي از شخصيتهاي ديگر صدر اسلام در عرصه تفسير ، عرفان، فلسفه، كلام و فقه را بايد بشناسيم.

وي در ادامه به كتاب حاضر پرداخت و گفت: استاد اكبر ثبوت ( نويسنده كتاب) فصل جديدي را در حسن شناسي باز و فضايي غير از فضايي كه تاكنون بوده را ايجاد كرد. فضايي كه تا امروز بوده ، بيشتر حال و هواي فقهي دارد و بيشتر رجاليون و فقها براي زمينه استفاده از اقوال حسن براي استخراج كلام ، بر آثار او مطالعه كرده اند.

وي سپس به نقد كتاب پرداخت و گفت: ما دنبال روشن شدن وضعيت حسن بصري هستيم و حال خودم پيش از مطالعه اين كتاب اين بود كه همواره در حال تحير و توقف بودم و از داوري درباره او خودداري كردم. توقعم اين بود كه با مطالعه اين كتاب از حالت تحير در مورد او خارج شوم، اما حس مي كنم كه چنين نشد و همچنان در مورد حسن بصري نمي توانم اظهار نظر كنم.

حكمت تأكيد كرد: البته حسن بصري ابعاد گوناگوني دارد. او از بزرگان عامه است. او همچنين مواعظ و حكمي دارد كه در كتب اسلامي آمده، او همين طور صاحب يك مكتب تفسيري است اما بحث اصلي و مسئله ما در مورد حسن بصري اين است كه ارتباط او با اهل بيت (ع) چگونه است.

وي گفت: بصري در اين كتاب به منابع بسياري ارجاع داده ، اما من بر اساس دو محور معتقدم كه كتاب بر اساس نتوانسته ادعاي خود را ثابت كند.

حكمت افزود: نخست محور تفسير است. نقد بنده اين است كه چه بسا حضور حسن بصري به اين گستردگي در تفسير ما نقطه ضعفي باشد. مكتب تفسير قرآن پس از رحلت پيامبر(ص) توسط صحابه آغاز شد كه بعد از اين ها، توسط تابعان استمرار يافت و مدارس مكه با مركزيت عبدالله ابن عباس، مدرسه مدينه و مدرسه عراق هم بوده است.

وي با اشاره به اينكه آن كساني كه پس از پيامبر (ص) ، امير المومنين (ع) را مفسر قرآن مي دانستند، به خود اجازه تفسير نمي داده اند، گفت: به همين دليل از كميل، مالك اشتر و ميثم تمار در تفاسير ما خبري نيست.

وي گفت: مفسران بزرگ شيعه در كنار قول اهل بيت (ع) ، قول اهل عامه و مفسران صحابه و تابعين را آورده اند، تا قوت اقوال اهل بيت (ع) و ضعف سخنان ساير مفسران را نشان دهند. لذا حضور جدي حسن در تفاسير شيعيان به معناي تأييد آنها نيست. لذا حسن بصري در تفسير ما در كنار ساير عامه اقوامش ذكر شده و ذكر اقوال ائمه ( ع) و خانه وحي، نقطه مقابل اقوال عامه است.

وي در ادامه به محور دوم پرداخت و گفت: بحث فضائل اهل بيت (ع) بحث ديگري است كه نويسنده گفته است حسن بصري از كساني است كه فضايل اهل بيت (ع) را نقل كرده و در آثار شيعه چون "نهج الحق" علامه حلي به اقوال حسن در فضايل اهل بيت (ع) مي پردازد. در حالي كه اساسا نقل فضايل اهل بيت (ع) در ميان همه اهل عامه رايج است همه اهل سنت نمي توانستند فضايل اهل بيت (ع) را نگويند، اما اين فضايل را گفته اند تا آن بزرگان را از عرصه هايي چون سياست و احكام حذف كنند.

دكتر حكمت تأكيد كرد: لذا نقل فضايل دليل اعتقاد داشتن به ولايت نيست. لذا من همچنان در مورد حسن بصري نمي توانم اظهار نظر كنم.

دكتر حكمت گفت: احساس بنده در مورد اين كتاب اين است كه اين كتاب متأسفانه به هدف خود دست نمي يابد. اين كتاب كاملا جانبدارانه نگاشته شده است و از آغاز در اين جهت حركت مي كند كه حسن بصري گنجينه دار علم و عرفان است. اين پيش فرض به روش تحقيقي كتاب صدمه زده است. اين امر تا حدودي به دليل حب ايشان نسبت به كتاب بوده است لذا مثلا در مورد مخالفان و موافقان حسن گزينشي رفتار كرده اند و از مخالفان حسن كم ياد و همه نام ها نيامده است .

وي در پايان گفت: يكي از بحثهاي مهم كتاب استبصار حسن و تحول در اوست كه كاش در كتاب بيشتر در مورد آن سخن مي رفت تا تغييري در نگاه فقهي ما نسبت به او پديد آيد زيرا فضاي فقهي ما يكپارچه عليه حسن بصري است. اگر به اين بحث بيشتر پرداخته شود، شايد در اين نگاه فقهي نيز تغييراتي حاصل شود.
چهارشنبه 29 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 247]