چرخش در سياست خارجي آمريكا: فلج كردن رژيم بجاي تغيير رژيم

واضح آرشیو وب فارسی:شبکه خبر: چرخش در سياست خارجي آمريكا: فلج كردن رژيم بجاي تغيير رژيم
خبرگزاري انتخاب : ● شهير شهيد ثالث

آمريكا خط برخورد جديدي را با ايران در پيش گرفته كه ظاهرا مي تواند از پشتيباني اروپا نيز برخوردار شود و اين در حالي است كه حمله نظامي توسط همه كشورهاي اروپائي صراحتا راه حلي مردود اعلام شده است. آمريكا از استراتژي "تغيير رژيم" به "فلج كردن رژيم" (Crippling the Regime) روي آورده است.

به عنوان گام نخست تلاش سرسختانه بوش در ديدارش از اروپا به اين نتيجه رسيده است كه بانكهاي ايراني در صورت عدم توقف فعاليت هاي غني سازي، توسط اتحاديه اروپا نيز مورد تحريم قرار گيرند. اما اقدام ديگري كه از سال گذشته بصورت شايعه مطرح بود و مي رود كه احتمالا به يك قانون تبديل شود طرح جلوگيري از صادرات بنزين به ايران است. به نوشته روزنامه نيويورك سان متن لايحه پيشنهادي كه اين روزها در كنگره توزيع شده و مورد بحث و گفتگو است توسط لابي اسرائيل ايپك حمايت و پشتيباني مي شود. ايران به شدت به بنزين وارداتي وابسته است چرا كه ۴٠ درصد از مجموع مصرف داخلي خود را از خارج وارد مي كند. بزرگترين فروشندگان بنزين به ايران را شركت هندي India’s Reliance Ltd. و شركت هلندي Vitol Group تشكيل مي دهند كه روزانه در حدود ٢٠٠٠٠ بشكه بنزين به ايران مي فروشند.

تفاوتي كه طرح جديد با ايده طرح قديم دارد اينست كه در آن موضوع محاصره دريائي مطرح نيست بلكه پيش بيني اينست كه وزارت خزانه داري آمريكا با بيمه لويدز لندن كه تقريبا تمامي تانكرهاي نفت كش (يا بخش عمده اي از آنها) به ايران را بيمه مي كند تماس گرفته و قراردادهاي اين شركت را با موسسات حمل و نقل و كشتيراني را بازخريد كند تا در صورت خودداري لويدز از بيمه نمودن تانكرها ضرر و زياني متوجه اين شركت نگردد. در عين حال آمريكا در نظر دارد كه به فروشندگان بنزين به ايران هشدار دهد كه در صورت ادامه معامله با ايران مورد تحريم هاي آمريكا قرار خواهند گرفت.

پيشنهاد دهنده اين طرح كه از حدود يكسال پيش در پي اجراي آن است و تنها در انتظار گزارش بررسي و تحقيق وزارت انرژي آمريكاست كه همين روزها بدستش خواهد رسيد، نماينده جمهوري خواه كنگره از ايالت ايلي نوي، آقاي مارك كرك (Mark Kirk) است.

آقاي كرك در كارنامه خود نزديكي فوق العاده با لابي "پروژه اسرائيل" (TIP-The Israel Project) و نيز ايپك(AIPAC) را دارد و يكي از تحريك كنندگان آمريكا به حمله و آغاز جنگ در عراق بود.

آقاي كرك در مصاحبه اي با نيويورك سان مي گويد ايرانيان گفته اند كه در صورت تحريم بنزين فروش نفت خود را متوقف خواهند كرد اما اگر به چنين كاري دست بزنند به فروپاشي اقتصاد ايران سرعت بيشتري خواهند بخشيد.

من مي خواهم از دو بعد به اين حركت احتمالي يعني اعمال تحريم ها نگاه كنم. نخست اينكه تجربه تاريخي نشان مي دهد كه تاثير تحريم ها براي تغيير رژيم ها و حتي تغيير رفتار رژيم ها ناچيز بوده و اين تنها مردم بوده اند كه فشارهاي جانفرسائي را متحمل شده اند. كوبا در حدود ۴٨ سال است كه مورد تحريم آمريكاست و آمريكا نيم قرن در صدد براندازي حكومت كاسترو بوده و شاهديم كه تلاشهاي آمريكا در اين راه به جائي نرسيده است.

يكي از سنگين ترين و همه جانبه ترين تحريم ها را جهان غرب بر رژيم صدام براي مدت ١٢ سال تحميل كرد. به گزارش سازمان ملل ۵٠٠٠٠٠ كودك زير پنج سال تحت تاثير مستقيم تحريم ها جان خود را از دست دادند. دنيس هاليدي (Denis Halliday) كه مسئول هماهنگ كنده تحريم هاي عراق در سازمان ملل بود پس از ٣۴ سال از خدمت در سازمان ملل استعفا داد و تحريم ها را "پروسه نابودي يك ملت" و يك "نسل كشي" خواند.

در پاناما در اواخر دهه ١٩٨٠ آمريكا سعي كرد با اعمال تحريم به پاناما رژيم مانوئل نوريگا را ساقط كند اما بالاخره مجبور شد كه با پياده كردن تفنگداران دريائي در اين كشور نوريگا را دستگير و به عمر حكومت وي خاتمه دهد.

از سوي ديگر هيچ دليلي ندارد كه ايران آنطور كه آقاي كرك تصور مي كنند نفت خود را قطع كند بلكه با كاهش آن مي تواند به افزايش سريع قيمت كمك كند. ايران با ايجاد يك بحران محدود مي تواند با فروش كمتر نفت پول بيشتري بدست آورد و در عين حال روزهاي دشواري را براي آمريكا فراهم آورد. روزي كه شائول موفاز با بيان آن سخنان نسنجيده ايران را تهديد به حمله نظامي كرد بزرگترين افزايش قيمت ظرف يك روز در تاريخ نفت يعني ١١ دلار در هر بشكه شكل گرفت. باين ترتيب مي توان تصور كرد كه وقوع يك بحران واقعي و جدي چه وضعيتي را مي تواند در بازار نفت ايجاد كند.

آيا آمريكا قادر خواهد بود چنان فشاري را در شرايط موجود اقتصادي تحمل كند؟

از پايان جنگ دوم جهاني برتري آمريكا بر جهان با وجود نفت "فراوان" و "ارزان" كه خود بر روي دريائي از آن آرميده بود ميسر گشت. اما درياي مزبور از اواسط دهه ۵٠ رو به عقب نشيني گذاشت تا بالاخره در دهه ١٩٧٠ با فرا رسيدن حداكثر توليد سير واردات نفت آغاز گرديد. وابستگي آمريكا به واردات در دهه ٩٠ به ۵٠ درصد و امروز به حدود ۶۵ درصد مصرف رسيده است.

بر اساس آخرين اطلاعات وزارت انرژي آمريكا، واردات نفت اين كشور روزانه بين ١٢ تا ١۴ ميليون بشكه نفت است. اين ميزان واردات با احتساب نفت بشكه اي ١٣٠ دلار متجاوز از ۶٠٠ ميليارد دلار در سال است كه رقمي است معادل كل كسري موازنه پرداخت هاي آمريكا. اما فاجعه بزرگتر اينجاست كه با افزايش مصرف و قيمت اين رقم مي تواند به سرعت به مرز يك تريليون دلار نزديك شود چيزي كه بر اثر بحران ايران به هيچ وجه دور از تصور نيست.

آمريكا قدرت و ثروت خود را بر پايه نفت "فراوان" و "ارزان" بدست آورده است. نخستين شركت چند مليتي جهان با كمك نفت و در آمريكا شكل گرفت و آن شركت جان دي راكفلر ستندارد اويل (John D. Rockefeller’s Standard Oil) بود كه امروزه با نام جديد "اكسون" (Exxon) دنياي نفت را زير سيطره خود دارد و به عنوان ثروتمندترين شركت جهان (در تمامي زمينه ها) به شمار مي رود.

نفت ارزان گسترش خيره كننده صنعت اتومبيل سازي، صنعت حمل و نقل، شركت هاي عظيم هواپيمائي، صنايع پتروشيمي و دنياي پلاستيك و كشاورزي مكانيزه را در آمريكا به ارمغان آورد. بدون نفت ارزان و فراوان آمريكا هرگز قادر نمي بود يك چنين توسعه تاريخي و كم نظيري را تجربه كند.

هم چنين قدرت نظامي آمريكا تنها در سايه نفت ارزان بود كه به چنين درجه اي رسيد. حفظ بزرگترين نيروي نظامي تاريخ بشر در فاصله هاي چندين هزار كيلومتري تنها در سايه نفت ارزان امكان پذير بود. ناوگان عظيم دريائي آمريكائي، جنگنده هائي كه بطور خستگي ناپذير به پرواز در مي آيند بعلاوه تانك ها و زرهپوش هائي كه در سراسر جهان گسترده شده اند وزارت دفاع آمريكا را به عنوان بزرگترين مصرف كننده نفت در جهان تثبيت نموده است.

با پايان گرفتن عصر نفت ارزان و فراوان، آمريكا ديگر قادر نخواهد بود در مقام يك ابرقدرت اقتصادي در صحنه جهاني ايفاي نقش كند. بدهي عظيم ٩ تريليون دلاري، كسري موازنه پرداخت ها، كسري تراز بازرگاني، بحران اعتبارات (Credit Crisis) و فرو ريختن آرام بازار مسكن اقتصاد آمريكا را آهسته آهسته با خود بزير مي كشد و نفت بشكه اي ٢٠٠ دلار كه ديگر يك افسانه نيست بلكه پيش بيني گلدمن سكس (Goldman Sachs) بزرگترين شركت سرمايه گذاري جهان است، اين سير را شتاب خواهد بخشيد.

● شهير شهيد ثالث
[email protected]
شنبه 25 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: شبکه خبر]

[مشاهده در: www.irinn.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 258]