طبيعت كوچك در خانه تو

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: طبيعت كوچك در خانه تو

چهره مرد، پشت شاخه‌هاي برافراشته و سبز گل پنهان است و با نگاهي كه از آن سو، مسير ديدي پيدا كرده است، تمام اهالي خانه را كه محو تماشاي گل و گلدان شده‌اند، برانداز مي‌كند. گلدان كه روي زمين گذاشته مي‌شود، زن دستي به برگ‌هاي نرم و لطيف گل مي‌كشد و مي‌گويد:

اين روزها كمتر خانه‌اي را مي‌توان يافت كه با گل‌هاي مصنوعي، زينت داده نشده باشد. زندگي با طراوت مصنوعي گل‌هاي چيني كه احساس و اكسيژن را درك نمي‌كنند و بدون نياز به آب و نور هميشه سبز مي‌مانند، تنفس در هوايي است كه با سبزي و تازگي بيگانه شده است.

***

از حياط تا آپارتمان‌

باغچه و حياط، خاطره نسل‌هاي گذشته ايراني است. از حوض خانه‌ها، اندروني‌ها و بيروني‌هاي خانه‌هاي قديمي‌تر كه بگذريم، تهراني‌ها در

دهه هاي40 و 50 شمسي، حتي در همان خانه‌هاي قوطي كبريتي نيز به حياطي دو - سه متري قانع بودند و در همان حياط‌هاي كوچك، به گل‌كاري و گاه كاشت درخت مي‌پرداختند. به طور كلي در همه خانه‌ها، آثاري از گل و گياه و جلوه‌هايي از طبيعت ديده مي‌شد.

اما در دهه‌هاي اخير به علت گسترش شهرنشيني، تغييرات چشمگيري در نحوه زندگي مردم به خصوص شهرنشينان رخ داد و بيش از پيش، آنها را از طبيعت دور و در شهرها منزوي كرد. تبعات رشد جمعيت و گذر زمان، انسان را از روستا به شهر،از درشكه به اتومبيل و از حياط به آپارتمان كشاند و آپارتمان‌نشيني يكي از ضرورت‌هاي رو به گسترش انسان شهري شد.

امروزه كه ساكنان شهرهاي بزرگ و پرجمعيت، در آپارتمان‌هاي تنگ و كوچك زندگي مي‌گذرانند، تصور داشتن باغچه‌اي كوچك جزء آرزوهاي محال است. در اين ميان، رفته رفته جايگزين باغچه و پس از آن، نگهداري از چند گلدان، جايگزين پاسيو شده و مردم شهرهاي بزرگ براي پركردن اين خلا بزرگ و جبران‌ناپذير در زندگي، به نگهداري گل‌ها و پرورش گياهان زينتي و آپارتماني روي آورده‌اند.

شهر و طبيعت‌

با وجود تمامي كمبودها، بسياري از كارشناسان محيط زيست معتقدند كه ايجاد فضاي سبز كوچك در هر فضايي امكان‌پذير است؛ حتي در آپارتمان‌هاي كوچك 50 -- 60 متري امروز يا كنج حياط‌هايي كه وسعت ناچيزي دارند، روي پشت‌بام‌ها و تراس، مي‌توان با چند گلدان كوچك، طبيعت را به خانه‌هاي كوچك دعوت كرد. يك گلدان كوچك كاكتوس كنار رايانه، چند شاخه گل شمعداني روي ميز غذاخوري، يك گلدان گل ياس كنج اتاق، مطمئناً جاي هيچ كس را تنگ نمي‌كند، بلكه اين حضور سبز يادآوري مي‌كند زندگي انسان بدون طبيعت، چه دشوار است اما طبيعت بي‌حضور انسان، چه راحت به حيات خود ادامه مي‌دهد.

محمدمهدي شريعتي، كارشناس فضاي سبز، با اشاره به افزايش افزوده زمين در كلانشهرها در سال‌هاي اخير مي‌گويد:

- در كشورهاي توسعه‌يافته، طبيعت متناسب با زندگي شهري گسترش مي‌يابد و در معماري شهرهاي مدرن امروز، طبيعت خاص باتوجه به نيازها و ويژگي‌هاي اقليمي هر شهر طراحي مي‌شود. بنابراين توسعه شهرنشيني به معناي تخريب طبيعت نيست، بلكه مي‌توان هر دوي آنها را در كنار هم داشت. اما لازم است كه از همين حالا تمهيدات خاصي درنظر گرفته شود تا با افزايش استحكام و مقاومت ساختمان‌ها، امكان ايجاد فضاي سبز ساختماني را نيز فراهم كنيم.

اين كارشناس همچنين مي‌گويد:

- نداشتن استحكام ساختمان، تنها بهانه است براي افرادي كه در حفظ و توسعه طبيعت، تنبلي مي‌كنند، چه بسا افرادي هستند كه با همين شرايط در پشت‌بام و حياط، فضاي سبز ايجاد كنند و از آن بهره مي‌گيرند؛ به ويژه كه امروزه مواد بسيار سبكي براي تقويت و نگهداري گياهان ساخته مي‌شوند كه فشار چنداني به ساختمان وارد نمي‌كند.

شريعتي با اشاره به اين كه نگهداري از گياهان، هزينه‌هاي چنداني در مقابل ساير هزينه‌ها، تحميل نمي‌كند، مي‌افزايد.

- لازم نيست كه از گل‌هاي گران‌قيمت كه بسياري با شرايط داخلي خانه سازگار نيستند، استفاده كرد. با گلهاي ارزان‌قيمت، شناخت ويژگي‌هاي آنها و استفاده از روش‌هاي علمي، مي‌توان اين گياهان را هميشه شاداب نگه داشت.

بام‌هاي سبز

اگر چه واژه بام و ديوار سبز براي بسياري از مردم نام‌آ‌شنا است و حتي بسياري از متخصصان هم اطلاع و ديد درستي از آن ندارند، اما براي ديدگان، مناظري نا‌آشنا نيستند. پوشش خزه، گلسنگ و انواع گياهان علفي در ساختمان‌هاي مناطق مختلف كشور به خصوص آذربايجان و خطه مرطوب و سرسبز گيلان و مازندران و بام خانه‌هاي كوهستاني و روستاها مشاهده مي‌شود. نمونه بسيار بارز آن هم بام سبز خانه‌هاي روستاي ماسوله است؛ باغچه‌هايي بر بام خانه‌هاي پايين تر كه حياط خانه‌هاي بالاتر هستند.

- البته گاهي گزارش‌هايي جسته و گريخته از افرادي خوش‌ذوق كه پوشش گياهي زيبايي بر ايوان و پشت بام خانه‌هاي‌شان ساخته‌اند، در رسانه‌ها به چشم مي‌خورد. مالكان برخي ساختمان‌هاي جديد و گران‌قيمت شهرهاي بزرگ نيز مبادرت به ايجاد بام‌هاي سبز روي خانه‌هاي خود كرده‌اند و هدف عمده آنها تنها زيباسازي و تشكيل فضايي متفاوت بر اين بناهاست، اما نمونه هاي اشاره شده، تنها بخش كوچكي از ارزش و كاربرد اين فناوري زيست محيطي است كه به نظر مي‌رسد در كلانشهرها بخصوص تهران مورد غفلت قرار گرفته است.

باتوجه به استانداردهاي بين‌المللي و درنظر گرفتن جمعيت تهران، فقط يك نهم فضاي سبز شهري داخل محدوده، در اختيار شهروندان تهراني است كه خود اين مقدار نيز پراكندگي مناسبي ندارد.

كمبود فضاي سبز از يك طرف و گسترش روزافزون شهرنشيني و رشد عمودي ساختمان‌ها از طرف ديگر موجب شده است نيازهاي روحي و جسمي شهروندان به طبيعت و فضاي سبز و كاركرد مهم آنها در زندگي شهري به فراموشي سپرده شود. دكتر سيدعلي جوزي، متخصص و طراح محيط زيست در اين باره مي‌گويد:

- در حال حاضر دو درصد مساحت خشكي‌هاي كره‌زمين را شهرها تشكيل مي‌دهند و شهرنشين‌ها از سه‌چهارم منابع طبيعي استفاده مي‌كنند. با گسترش شهرنشيني و كاهش منابع، استاندارد فضاي سبزمورد نياز براي هر شهروند، 20 مترمربع در نظر گرفته شده است كه اين مقدار، با ايجاد كمربندهاي سبز شهري، پارك‌ها، فضاهاي حاشيه بزرگراه‌ها قابل جبران است، اما به دليل ارزش افزوده بالاي زمين در ايران و رشد عمودي شهرها و آپارتمان‌نشيني، فضاي سبز شهري كمتر ايجاد مي‌شود. بنابراين استفاده از فناوري بام سبز كه از تكنيك‌هاي پيشرفته فضاي سبز است، با وجود مشكلات به كارگيري و ساخت واحدهاي گياهي، پارك‌ها و باغ‌هاي مصنوعي، از جهات بسياري مقرون به صرفه است و مي‌تواند جايگزين مناسبي براي پارك‌هاي شهري باشد.‌

اين كارشناس با اشاره به مزاياي ايجاد باغ سبز در بام خانه‌ها مي‌افزايد:‌

‌-‌ البته منظور از ايجاد باغ سبز، فقط كاشت گياهان در بستري از خاك مورد نظر نيست و باغ‌هاي گلداني نيز مي‌توانند براي اين منظور استفاده شوند كه در اين صورت جزء سرانه فضاي سبز محسوب نخواهند شد، اما كاشت گياهان در بستر خاكي كه موضوع بام سبز است، موجب دوام و كاربرد بيشتر اين فضاها مي‌شود. آنچه درباره بام سبز مهم است و آن را از ديگر سطوح متمايز مي‌كند، صرفه‌جويي در مصرف انرژي و سوخت و ساز در ساختمان‌هاست كه براساس ماده 19 آيين‌نامه ايجاد ساختمان و مسكن در خصوص صرفه‌جويي در مصرف انرژي، ايجاد بام‌هاي سبز از اين نظر در روزهاي گرم در شهرهاي خشك و نيمه‌خشك همانند تهران، مي‌تواند در تهويه مناسب و خنك‌تر شدن محيط شهري موثر باشد. او اضافه مي‌كند:‌

‌- اين فضاها ضمن زيبا كردن منظره ساختمان، با ايجاد شرايط مناسب رشد انواع حشرات، موجب جذب پرندگان به سطح بام‌ها و تخمگذاري آنها مي‌شود و در نتيجه جزاير حيات وحش كوچكي در پشت بام‌ خانه‌ها شكل‌ مي‌گيرد. كنترل و كاهش آب روان ناشي از بارندگي، كاهش آلودگي هوا با فيلتر كردن ذرات معلق هوايي به وسيله ساقه و برگ گياهان، حفاظت در مقابل آتش‌سوزي ساختمان، تقليل آلودگي صوتي به ميزان 40 دسي‌بل و ... از ديگر مزيت‌هاي تكنيك بام سبز به شمار مي‌آيد.‌

نگهداري از گياهان آپارتماني‌

گل‌هاي آپارتماني همان قدر كه زيبا هستند، نياز به مراقبت دارند. گياهان هميشه سبز در شرايط و درجه حرارت اتاق به خوبي پرورش مي‌يابند و اگر از آنها مواظبت شود، برگ‌هاي‌شان هميشه شاداب، خرم، براق و زينت‌بخش محيط زندگي خواهد بود. البته نبايد ناديده گرفت كه شرايط نگهداري برخي از گياهان طبيعي در برخي شهرها دشوار است. شايد هم به علت نبود نور و انرژي كافي در آپارتمان‌هاي امروزي، گياهان دست‌ساز و بي‌جان، جاي گياهان طبيعي را گرفته‌اند؛ گياهان مصنوعي كه نه آب مي‌خواهند، نه كود، نه نور و به هم راحتي قابل شستشو و تعويض‌اند.‌

ايجاد شرايط مساعد براي دوام و پرورش گياهان طبيعي، مهم‌ترين بخش نگهداري آنها در آپارتمان‌ها است. آگاهي كافي از تمامي شرايط نگهداري گياهان براي يك باغبان لازم است. اطلاع از نوع خاك، ميزان و نوع كود و مكمل‌هاي غذايي، ميزان آب و نور مورد نياز هر گياه، براي دارندگان گياهان آپارتماني مهم است. گياهان گلداني، تزئين زنده و زيباي خانه هستند و هركسي با دانستن نيازهاي ابتدايي اين گياهان كه شامل نور، آب و غذا است، مي‌تواند از آنها نگهداري كند و از اين كار لذت ببرد.‌

نور: نور نخستين نياز يك گياه است. گياهان غذاي خود را از طريق فتوسنتز و در نور خورشيد تهيه مي‌كنند. البته گياهان متفاوت به ميزان مختلفي از نور نياز دارند. همواره بايد هنگام تهيه يك گياه، درباره نوع نوري كه به آن نياز دارد، سؤال كنيد. نوع نور مورد نياز گياهان به سه دسته تقسيم مي‌شود:‌

نور مستقيم: در اين حالت نور خورشيد بدون هيچ مانعي به صورت مستقيم با گياه برخورد مي‌كند.‌

نور غيرمستقيم: در اين حالت نور خورشيد تابيده شده در اتاق به گياه مي‌رسد اما مستقيم بر روي آن نمي‌تابد.‌

نور پخش يا فيلتر شده: نور در اين حالت از يك واسطه، مانند پرده نازك يا صفحه‌اي مانند شيشه مات عبور مي‌كند و سپس به گياه مي‌رسد.

آبياري: گاهي يك باغبان مي‌تواند با آبياري بيش از حد و از روي محبت، گياهي را بكشد. اين يكي از شايع‌ترين اشتباهات در زمينه نگهداري از گياهان خانگي است. خاك هر گياه در فاصله دو آبياري به ميزان خاصي رطوبت نياز دارد. بعضي از آنها بايد خاكي دائماً مرطوب داشته باشند و بعضي بايد در اين فاصله كاملاً خشك شوند. اين هم نكته‌اي است كه پاسخ آن را بايد از از فروشنده يا شخصي كه وارد به باغباني است بپرسيد.

چند نكته مهم در آبياري:

‌*‌ در فاصله دو آبياري، ميزان رطوبت خاك را به كمك يك چوب، مداد يا حتي انگشت خود اندازه بگيريد. چوب يا انگشت خود را در زير لايه ‌رويي خاك فرو كنيد تا از ميزان نم آن مطلع شود.‌

‌* بهترين وسيله آبياري، آب‌پاش است. آبياري بايد در اطراف ساقه انجام شود.‌

‌‌* گياه را طوري آبياري كنيد كه اضافه آب از سوراخ زير گلدان خارج شود.‌

‌‌*‌ از آب ولرم يا گرم استفاده كنيد، زيرا آب سرد موجب وارد شدن شوك به ريشه‌ها شده و به آنها صدمه مي‌زند.‌

‌* پس از آبياري، با اسپري كردن آب به شاخ‌ و برگ‌ها براي گياه محيطي مرطوب ايجاد كنيد.‌

* بعضي از انواع گلدان‌هاي تزئيني، فاقد روزنه خروج آب هستند. شما مي‌توانيد گياه خود را در ظرفي كوچك‌تر و داراي روزنه گذاشته و سپس آن را در گلدان مورد نظر خود قرار دهيد. اما به ياد داشته باشيد كه گلدان كوچك‌تر را به كمك چند تكه سنگريزه يا پايه، طوري قرار دهيد كه كف آن مماس با سطح زيرين ظرف تزئيني نباشد و راه براي خروج آب اضافه باز باشد.‌

غذا: گياهان نيازهاي خاص غذايي دارند. در اين جا هم، زياده‌روي در تغذيه گياه، آن را از بين مي‌برد. غذاي گياهان يا كودهاي شيميايي، در سه شكل كلي عرضه مي‌شود:‌

‌ حلال در آب: شامل پودر يا مايعي است كه با آب رقيق و بر روي گياه يا خاك آن ريخته مي‌شود.‌

‌*‌ غذاي جامد ميخي شكل: اين نوع كود به شكل ميخ يا كپسول‌هايي فشرده است كه در خاك فرو مي‌رود و به تدريج مواد غذايي را آزاد مي‌كند.‌

* كود دانه‌اي: اين كود كه به شكل دانه‌هاي ريز ساخته مي‌شود، بر روي خاك اطراف ساقه پاشيده مي‌شود و كم‌كم همراه با آب به داخل خاك نفوذ پيدا مي‌كند.‌

تعويض گلدان: هنگامي كه شاخ و برگ يك گياه بيش از حد سنگين شود يا اين كه ريشه‌هاي آن از روزنه خروج آب بيرون بزنند، زمان تعويض گلدان فرا رسيده است. گياه خود را به گلداني كه تنها كمي از گلدان قبلي بزرگ‌تر است، منتقل كنيد. هنگامي كه گياهي را از گلدان خارج مي‌كنيد، گلدان را با يك دست و با دست ديگر ساقه‌ها را محكم نگه داريد و گياه را به آرامي بيرون بكشيد.‌

شنبه 25 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 428]