يارگيري‌هاي خارجي اردن مقابل اعتراض‌هاي داخلي

واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: هنگامي كه ملك عبدالله دوم پادشاه اردن، سيزدهم مردادماه راهي بحرين شد برخي، اين اقدام را در جهت تقلاهاي شيخ حمد بن عيسي آل خليفه امير بحرين،‌ براي محكم كردن پايه‌هاي لرزان حكومت خود در اين كشور تفسير كردند. عضويت اردن در شوراي همكاري خليج فارس هم بهانه خوبي به ملك عبدالله دوم داد تا چهاردهم مردادماه نيز به قطر برد و و با مقام‌هاي اين كشور ديدار كند؛ امري كه 6 روز بعد نيز تكرار شد. هفدهم مردادماه نيز امير كويت ميزبان پادشاه اردن شد تا با توجه به سفر اخير سعود الفيصل وزير امورخارجه عربستان، نظر مثبت آنان را درباره عضويت اردن در شوراي همكاري خليج فارس جمع كند. اما ديدار وي در همين روز با محمود عباس رييس تشكيلات خودگردان فلسطين، جنبه‌هاي ديگري از روابط خارجي فعال شده اردن به نمايش گذاشت. ملك عبدالله دوم در اين ديدار بر لزوم برپايي دولت مستقل فلسطيني در خاك خودش و به پايتختي قدس شريف تاكيد كرد؛ امري كه اكنون در دنياي اسلام و اعراب و حتي ميان كشورهاي جنوب، موضوعي مطرح است. اگر سفر هجدهم فروردين‌ماه ملك عبدالله دوم به كشور روسيه و ديدار با رييس جمهوري و نخست وزير اين كشور را نيز در كنار تلاش‌هاي منطقه‌اي او بگذاريم، بوي مقاصد ديگري را استشمام خواهيم كرد. به نظر مي‌رسد پادشاه اردن در پي اوج‌گيري اعتراض‌هاي مردمي در منطقه مينا (ام. اي. ان. آ) شامل شاخ آفريقا و خاورميانه، به فكر جمع كردن همپيمانان منطقه‌اي و بين‌المللي براي فرار از سرنوشتي مشابه زين‌العابدين بن علي و حسني مبارك روساي جمهوري مخلوع تونس و مصر، است. ** اعتراض‌هاي مردمي و وابستگي‌هاي خارجي در اردن -------------------------------------------------------- گرچه بن علي با فرار خود از تونس، نخستين برگ سقوط ديكتاتورهاي جهان عرب را به نام خود زد اما تكرار اين حادثه براي مبارك در بيست و دوم بهمن‌ماه 1389، ملت‌هاي آزاديخواه منطقه را بيش از پيش براي رسيدن به خواسته‌هاي خود تشويق كرد. تظاهرات مردم اردن ‌نيز كه از دي‌ماه 1389 در اعتراض به وضع بد اقتصادي آغاز شده بود، از بيست و هفتم بهمن‌ماه 1389 و فقط چند روز پس از سرنگوني مبارك چهره‌اي جدي‌تر به خود گرفت. با اين حال، عبدالله دوم در رويكردي متفاوت از برخوردهاي گسترده با اجتماعات مردمي اجتناب كرد و در عوض، اعطاي آزادي‌هاي بيشتر سياسي و اعمال تغييراتي در ساختار حكومتي از جمله استعفاي دولت و انتصاب معروف البخيت به عنوان نخست‌وزير جديد، را براي خاموش كردن آتش غضب مردم برگزيد. به اين ترتيب، خواسته مردم و برخي گروه‌هاي سياسي اردن مبني بر اصلاحات در راس حاكميت و استقرار نظام‌هاي ديگري از جمله پادشاهي مشروطه به جاي پادشاهي مطلقه، كم‌كم جاي خود را به تقاضاهاي صنفي و اقتصادي يا در شديدترين حالت خود، درخواست انحلال مجلس، بركناري دولت و اصلاحات قانون اساسي داد. البخيت براي انجام اصلاحات سياسي تا پايان سال جاري ميلادي مهلت خواست كه البته با مخالفت گروه‌هاي داخلي روبرو شد و اسلامگرايان اردن -به گزارش سيزدهم اسفندماه 1389 خبرگزاري فرانسه- فرصت يك ماهه را براي اين منظور به دولت دادند. همزمان، موضع‌گيري‌هاي حكومت اردن عليه رژيم صهيونيستي بالا گرفت تا به اين ترتيب، رضايت 55 درصد جمعيت حدود 7 ميليون نفري خود را به دست آورد كه بر اساس اطلاعات مندرج در تارنماي دانشگاه آمريكايي كلمبيا، فلسطيني‌تبارهاي پناهنده به اردن پس از جنگ‌هاي 1327 و 1346 اعراب و رژيم صهيونيستي هستند. اين، در حالي است كه اردن و مصر دو كشور اسلامي هستند كه رژيم اشغالگر قدس را به رسميت مي‌شناسند. از سوي ديگر، اردن و رژيم صهيونيستي موافقتنامه‌هاي متعددي را همچون موافقتنامه خودداري از تجاوز (بيانيه واشنگتن)، پيمان صلح موسوم به وادي عربه و ... امضا كرده‌اند. جايگاه اردن در معاملات اقتصادي رژيم صهيونيستي نيز تا حدي است كه تارنماي وزارت بازرگاني رژيم صهيونيستي بيست و سوم دي‌ماه 1389 اعلام كرده بود در سال گذشته ميلادي اردن رتبه نخست صادرات محصولات توليدي اين رژيم را بين كشورهاي عربي داشت. اردن، مصر، قطر، الجزاير، عربستان، عمان، بحرين و كويت به ترتيب بيشترين ميزان واردات را از رژيم صهيونيستي داشتند. چهارم مردادماه 1390 گيورا آيلاند رييس مركز پژوهش‏هاي امنيت داخلي رژيم صهيونيستي، با انتشار گزارشي از نگراني تل‌آويو نسبت به آينده تحولات كشورهاي بحرين و اردن خبر داد و افزود: در صورت پيروزي انقلاب بحرين و نيز با فرض خروج نيروهاي آمريكايي از عراق، اين مساله مي‏تواند تاثير بسيار منفي بر اردن بگذارد و اين تاثير در كنار پيروزي انقلاب اردن مي‌تواند آينده رژيم صهيونيستي را به مخاطره بيندازد. از سوي ديگر، اردن با آمريكا نيز روابطي نزديك دارد به طوريكه براي آغاز دور جديد مذاكرات صلح بين فلسطين و رژيم صهيونيستي در سال 1389، پادشاه اردن به كاخ سفيد رفت و در كنار رييس جمهوري آمريكا، رييس رژيم صهيونيستي، رييس جمهوري مخلوع مصر و رييس تشكيلات خودگردان فلسطين ايستاد و عكس گرفت. پس از اجرايي شدن قرارداد تجارت آزاد بين اردن و آمريكا (اف. تي. آ) از بيست و ششم آذرماه 1380 نيز ميزان تجارت دوجانبه اين دو كشور در سال 1381 به 05/1 ميليارد دلار رسيد. بر اساس اين قرارداد بايد بتدريج تقريبا تمامي عوارض متعلق به كالا و خدمات دو كشور تا سال 2010 حذف مي‌شد. در آخرين مورد همكاري‌هاي اردن و آمريكا، بيست و سوم دي‌ماه 1389جعفر حسان وزير برنامه‌ريزي و همكاري‌هاي بين الملل اردن، و استيون بايكروفت سفير ايالات متحده در امان، چهار توافقنامه را امضا كردند و به اين ترتيب آمريكا 100 ميليون دلار كمك بلاعوض را به اردن اختصاص داد. سفير آمريكا در امان پس از امضاي اين توافقنامه گفت: ايالات متحده همواره از اردن حمايت كرده و يكي از اين راه‌هاي حمايتي، مساله اعطاي كمك مالي است. از سوي ديگر، از اردن به عنوان گزينه‌اي احتمالي براي استقرار ناوگان پنجم دريايي آمريكا ياد مي‌شود كه اينك در بحرين مستقر است و آمريكاييها قرارداد حضور خود را نيز براي دست‌كم يك سال ديگر تمديد كرده‌اند. ** شوراي همكاري خليج فارس، ابزاري براي كنترل خشم مردم -------------------------------------------------------------------- پس از گذشت 15 سال از نخستين زماني كه اردن درخواست خود را براي عضويت در شوراي همكاري خليج فارس داد، اينك و در زماني كه بسياري از اعضاي موثر اين شورا با بحران‌هاي اجتماعي و اعتراض‌هاي مدني روبرو هستند، باز اين بحث در دستور كار آنان قرار گرفته است. شوراي همكاري خليج فارس 3 ماه پيش با درخواست اردن براي پيوستن به اين شورا موافقت كرد و از وزراي خارجه خود خواست تا براي پذيرفتن شروط عضويت، با امان وارد مذاكره شوند. اين تصميم با مخالفت‌هاي شخصيت‏هاي سياسي اردن در گردهمايي ملي اين كشور، جماعت اخوان المسلمين و جبهه امل اسلامي اردن روبرو شد و آن را در جهت كمك به سركوب ملت‏هاي انقلابي منطقه و زمينه‌ساز كوچاندن ساكنان كرانه باختري به كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس اعلام كردند. تاكيد گروه‌هاي سياسي اردني بر محكوميت اقداماتي از جمله اعزام بيش از 2 هزار نيروهاي امنيتي اردن به بحرين بود كه نهم مردادماه وارد منامه شدند. البته توجه به اعتراف‌هاي هشتم اسفندماه 1389 رييس پيشين شوراي شهر منامه در گفت‌وگو با خبرگزاري جمهوري اسلامي مبني بر ورود شهروندان اردني به بحرين براي اجراي سياست تجنيس (اعطاي تابعيت به خارجي‌ها) نيز قابل توجه است. نكته مهم، حمايت‌هاي بي‌شائبه پادشاه بحرين از پيوستن اردن به شوراي همكاري خليج فارس است. شيخ حمد در ديدار اخير خود با ملك عبدالله دوم تاكيد كرد از اين روند حمايت مي‌كند. گرچه قرار بود جلسه بررسي اين امر پيش از اين برگزار شود اما تعويق آن، سبب بروز نگراني‌هايي ميان حاميان اضافه شدن اردن به جمع اعضاي شوراي همكاري خليج فارس شد. با اين حال، خبرگزاري رسمي اردن (پترا) هجدهم مردادماه به نقل از ناصر جوده وزير امورخارجه اين كشور، نوشت: نخستين نشست شوراي همكاري خليج فارس براي بررسي پيوستن اردن به شوراي همكاري بلافاصله پس از عيد فطر آغاز مي‌شود. البته يكي از دلايلي كه بر نگراني اين كشورها دامن زد درخواست شيخ عبدالله بن راشد وزير امورخارجه امارات متحده عربي، براي تعويق اين جلسه بود كه خبر از يك دست نبودن اعضاي اين شورا درباره اين امر مي‌داد. به هر روي، به نظر مي‌رسد اردن همراهي با ملت‌ خود و همچنين مردم بيگناه و آزاديخواه كشورهاي عربي از جمله بحرين را فداي امتيازگيري از حاكمان مستبد منطقه كرده است. كمك يك ميليارد دلاري عربستان سعودي به اردن را نيز مي‌توان در همين جهت تحليل كرد كه هم دست‌خوشي باشد به ملك عبدالله دوم براي تصميم‌هاي اخير خود و هم پشتگرمي تلقي شود براي ادامه سياست‌هاي حكومت اردن در داخل اين كشور. از سوي ديگر، اردن را به بهانه عضويت در يك شوراي منطقه‌اي، به عنوان نماينده‌اي رسمي از دنياي عرب كنار خود نگه دارد و او را در جنايات خود شريك كند. وعده‌هاي ملك عبدالله دوم به مردم نيز كه تاكنون جامه عمل به خود نگرفته و آتش اعتراض‌هاي جديدي را طي روزهاي گذشته برافروخته است، مي‌رود تا شايد به پشتوانه پدرخوانده‌اي مانند عربستان، رنگ و بوي خشونت بگيرد. پادشاه اردن در صورت بروز اجبار براي به كار بردن مشت آهنين، اين اطمينان را دارد كه عربستان سعودي را در كنار خود خواهد داشت؛ گرچه عربستان نيز براي لرزه‌هاي گاه و بيگاهي كه بر پيكره نظام پادشاهي آن كشور وارد مي‌شود، همكاري‌هاي نظامي و امنيتي كشوري مانند اردن را نياز دارد. تحقيق**1961**1358

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ایرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 220]