بيماري‌ها غرق در امواج الكترومغناطيس‌

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: بيماري‌ها غرق در امواج الكترومغناطيس‌
جام جم آنلاين: طي قرن گذشته، محيط زيست ما بشدت تحت تاثير ميدان‌هاي الكترومغناطيس داراي فركانس پايين ساخت بشر قرار گرفته است و با پيشرفت فناوري ، روند رو به رشدي در تابش‌هاي محيطي مشاهده مي‌شود. ميدان‌هاي الكترومغناطيس كم‌فركانس به ميدان‌هايي گفته مي‌شود كه امواج آن بين 3 تا 3000 هرتز فركانس دارند ، يعني در هر ثانيه بين3 تا 3 هزار موج در آن توليد و منتشر مي‌شود.

اين ميدان‌ها توسط منابع متعددي ازجمله خطوط انتقال نيرو و وسايل الكتريكي ايجاد مي‌شوند. تاثير اين ميدان‌ها بر سلامت انسان همواره مورد سوال بوده و در 25 سال گذشته تحقيقات بسيار زيادي براي بررسي اثرات زيستي اين ميدان‌ها انجام شده است.

به منظور ارزيابي اين اثرات مي‌توان از روش‌هاي مختلفي ازجمله آزمايش‌هاي حيواني، مطالعات سلولي، بررسي‌هاي كلينيكي، شبيه‌سازي‌هاي رايانه‌اي و روش‌هاي ديگر استفاده كرد. امروزه مطالعه اثرات زيستي اين ميدان‌ها از نظر كاربرد‌هاي درماني و نحوه اثر آنها بر سيستم‌هاي زنده، مورد توجه مجامع علمي قرار گرفته است.

ما حتما درد را تجربه كرده‌ايم و در مواجهه با آن، ‌افكار، احساسات و زندگي‌مان تحت تاثير قرار گرفته است. آنچه در تمامي انواع دردها به طور مشترك رخ مي‌دهد به دام افتادن پروتئين‌هاي خون است.

تجمع پروتئين‌ها سبب التهاب و بروز درد مي‌شود. در اين فرآيند، بعضي سلول‌ها از تغذيه محروم مي‌شوند و ممكن است به سلول‌هاي سالم نيز آسيب برسانند. اين شرايط نه‌تنها منجر به درد مي‌شود كه عفونت باكتريايي، آلرژي، بيماري‌هاي قلبي، فشار خون، آرتريت يا بيماري‌هاي كشنده‌اي مانند سرطان را نيز توليد مي‌كند.

انسداد مويرگ‌ها نيز ممكن است بر اثر فعاليت پروتئين‌هاي به دام افتاده باعث تحريك پايانه‌هاي عصبي و احساس درد شود. يكي از راه‌هاي كاهش درد، استفاده از ميدان‌هاي مغناطيسي است كه در مجاورت بدن قرار مي‌گيرند. مغناطيس‌درماني موضوع جديدي نيست.

يونانيان باستان عقيده داشتند سنگ‌هاي طبيعي آهن‌ربا، داراي قدرت شفابخشي هستند؛ البته امروز باورهاي قديمي به كناري گذاشته و الگوهاي علمي جايگزين آنها شده‌اند، ولي هنوز مي‌توان برخي از بقاياي آن باورها را مشاهده كرد، مثلا براي برخي درمان‌ها از ديسك‌هاي مغناطيسي كوچك با شدت ميدان مغناطيسي حدود 50 ‌ 35 ميلي تسلا و براي كاهش درد از تشك‌ها و يا بالشتك‌هاي مغناطيسي استفاده مي‌شود كه ميدان‌هاي قوي‌تري ايجاد مي‌كنند.

يكي از مكانيسم‌هايي كه در ارتباط با عملكرد ميدان‌هاي مغناطيسي مطرح مي‌شود، افزايش جريان خون است. اجزاي فلزي خون بر اثر مجاورت با ميدان مغناطيسي بر جريان خون اثر مي‌گذارند.

يكي ديگر از روش‌هاي استفاده از مغناطيس در پزشكي، عبور امواج مغناطيسي از بافت‌ها و القاي جريانات ثانويه است كه باعث ايجاد گرما مي‌شود و اين گرما در كاهش درد در عضلات متورم و مفاصل به ايفاي نقش مي‌پردازد. بر اثر اين گرما، حركت هموگلوبين در عروق خوني تسريع مي‌شود و مقدار كلسيم و كلسترول خون كاهش مي‌يابد.

مطالعات انجام شده درباره تحريكات مغناطيسي، وجود آثار مثبت غيرحرارتي تحريكات مغناطيسي بر بافت‌هاي بدن را در مواردي مانند بازسازي عصب، التيام زخم و بافت پيوندي و ديابت در برخي موارد تاييد كرده و بسياري از اين نتايج در مطالعات كلينيكي نيز مشاهده شده است. امروزه مطالعات‌ انجام شده در مورد استفاده از تحريك‌كننده مغناطيسي مغز‌ (Transcranial magnetic stimulation) در درمان بيماري‌هاي روان‌شناسي و عصب شناختي نشان مي‌دهد كه اين تحريكات مغناطيسي مي‌تواند وسيله تحقيقاتي و درماني براي برخي بيماري‌ها باشد.

ترميم استخوان و زخم‌

به گفته مهندس مهري كاوياني مقدم، دانشجوي دوره دكتري فيزيك پزشكي دانشگاه تربيت مدرس، كاربرد ميدان‌هاي مغناطيسي ضعيف و متغير بر حسب زمان در كنترل انتخابي عملكرد سلول، عرصه مهيج و جديدي در زيست‌شناسي و پزشكي ايجاد كرده است. طي 2 قرن گذشته، اختلالات عضلاني و اسكلتي به طور موفقيت‌آميزي درمان شده‌اند و حدود 4/1 ميليون بيمار مبتلا به شكستگي مزمن استخواني در دنيا با اين روش غيرتهاجمي، بدون ريسك، راحت و كم‌هزينه تحت درمان قرار گرفته‌اند.

بسياري از پاسخ‌ها در سطح سلولي و غيرسلولي مشخص شده و تغيير و تصحيح فرآيندهاي آسيب‌شناسي به وسيله ميدان‌هاي مغناطيسي پالسي امكان‌پذير شده است. اين ميدان‌ها مي‌توانند از كاهش محتواي استخواني جلوگيري كنند به طوري كه افزايش ميزان جريان خون مغز مي‌تواند منجر به افزايش حجم استخواني و افزايش فعاليت‌هاي تكثير سلول‌هاي استخواني شود.

ميدان‌هاي مغناطيسي باعث تسريع تجمع استخوان در پروتز مي‌شوند. اين ميدان‌ها همچنين از پوكي استخوان در موش‌هاي ماده بدون تخمدان جلوگيري مي‌كنند. از طرفي، بررسي تاثير ميدان‌هاي پالسي روي پوكي استخوان‌هاي ناحيه زانو در افراد دچار ضايعه نخاعي مزمن نشان مي‌دهد كه تحريكات مغناطيسي مي‌توانند با آثار موضعي باعث تاخير پوكي استخوان شود.

22 مورد شكستگي در 20 بيمار كه دچار عدم جوش خوردگي استخوان بودند و 17 مورد كه به پيوند استخواني و تحريك الكتريكي پاسخ نداده بودند، تحت تحريكات مغناطيسي قرار گرفتند. 17 مورد از موارد عدم جوش‌خوردگي پس از 5/22 هفته درمان با تحريكات مغناطيسي بهبود يافتند و جوش خوردگي استخوان‌ها اتفاق افتاد.

به نظر مي‌رسد اين روش براي درمان عدم جوش‌خوردگي روشي مناسب است.مطالعات انجام شده روي بازسازي بافت نرم‌ بر اثر تحريك مغناطيسي نشان مي‌دهد كه بازسازي استخوان، تسريع در التيام شكستگي‌هاي تازه، تاخير و عدم جوش‌خوردگي استخوان‌ها، پيوند استخوان و نكروز استخوان به دفعات مورد مطالعه و بتازگي بازسازي غضروف و بافت‌هاي نرم مورد توجه قرار گرفته است.

آزمايش‌ها نشان داده‌اند كه تحريكات مغناطيسي سبب التيام بافت‌هاي نرم آسيب‌ديده مي‌شوند. در بررسي ترميم زخم مي‌توان از روش‌‌هاي جريان‌سنجي داپلر ليزر و آزمايش‌هاي بافت‌شناسي به عنوان روش‌هاي ارزيابي سرعت ترميم زخم استفاده كرد؛ همچنين از تحريك مغناطيسي در درمان زخم‌هاي پوستي داراي غشاي عروقي نيز استفاده مي‌شود.

اثر ميدان‌هاي الكترومغناطيسي با شدت 8/0 ميلي تسلا بر زخم‌هاي وريدي و شرياني ساق پا مورد بررسي قرار گرفته و نشان داده شده است كه اين ميدان‌ها در 2 هفته اول باعث درمان 69 درصد از زخم‌ها ‌‌شده و كمتر از 50 درصد اين زخم‌ها پس از 4 ماه درمان مي‌شوند.

از طرفي همان‌گونه كه رگ‌سازي به وسيله هورمون رشد و ژن‌ درماني قابل انجام است، روش جديدي براي ايجاد رگ با استفاده از تحريك مغناطيسي وجود دارد كه البته براي فهم اساس مولكولي آن مطالعات بيشتري بايد صورت بگيرد.

بيماري پاركينسون و سرطان‌

به گفته كاوياني، تحقيقات نشان مي‌‌دهد استفاده از تحريكات الكترومغناطيسي بر بيماران پاركينسوني در برخي موارد باعث كاهش علائم و عوارض اين بيماري شده است.

حس بويايي در بيماران پاركينسوني به طور شايعي دچار اختلال مي‌شود اما تحقيقات نشان مي‌دهد كه تحريك مغناطيسي 7 هرتز باعث بهبود حس بويايي اين افراد مي‌شود.

وي در ادامه خاطرنشان كرد، يكي ديگر از جنبه‌هاي درماني ميدان‌هاي مغناطيسي، كاهش رشد تومورهاي سرطاني است؛ به عنوان مثال در تعدادي از تحقيقات نشان داده شده است كه رشد تومورهاي كاشته شده در موش به طور مشخصي با تابش ميدان‌هاي مغناطيسي خاص كاهش يافته و در مواردي اين ميدان‌ها در سلول‌هاي سرطاني باعث افزايش راديكال‌هاي آزاد و در نهايت شكستن دي ان اي و مرگ سلول سرطاني مي‌شود.

با استفاده از روش غيرتهاجمي ميدان‌هاي الكترومغناطيس ممكن است بتوان رشد سلول‌هاي سرطاني را كاهش داد. با وجود تحقيقات گسترده در اين حيطه علمي، هنوز شيوه تاثير ميدان‌هاي مغناطيسي كم فركانس در سطح سلولي مشخص نيست.

بيماري ام ‌اس و تحريك مغناطيسي‌

آزمايش‌هاي انجام شده در بيماران مبتلا به ام اس كه دچار آسيب عصب بينايي سمت راست و تاري ديد و مشكلات ديگري در بينايي شده بودند، نشان داد 2 جلسه دريافت تحريك مغناطيسي با تغيير زيادي در بينايي فرد همراه است. در اين شرايط، زمان تاخير پتانسيل‌هاي برانگيخته بينايي به حد طبيعي بازگشت و بينايي فرد بهبود يافت.

به نظر مي‌رسد علتش مي‌تواند بازسازي ميلين و بهبود كارايي فرستنده‌هاي عصبي شبكيه و مسيرهاي مركزي باشد؛ همچنين تحريك مغناطيسي سر در بيماران دچار ام اس كه در راه رفتن و حرف زدن با مشكل مواجه‌اند، نشان مي‌دهد كه 2 جلسه دريافت تحريك مغناطيسي كه هر جلسه 45 دقيقه طول مي‌كشد باعث بهبود بيماران مي‌شود، به طوري كه مشكل صحبت كردن در حين حركت بر طرف شد و به علاوه تعداد كلماتي كه مي‌توانستند بيان كنند، 5 برابر افزايش يافت.

فرانك فراهاني جم‌
چهارشنبه 22 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 323]