اقتصاد - دعا كنيد باران ببارد

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: اقتصاد - دعا كنيد باران ببارد

اقتصاد - دعا كنيد باران ببارد

ليلا لطفي:در اين روزهاي گرم تابستان تنها آرزوي وزير جهاد كشاورزي دولت نهم بارش باران است. محمدرضا اسكندري هنوز اميدوار است باران ببارد تا آنچه در مزارع باقي مانده سبز شود؛ سبزي كه بتواند فاصله سطح توليدات بخش كشاورزي را با وعده‌هايي كه داده كمتر كند. ولي متاسفانه اين اتفاق نمي‌افتد. اگر در هفته‌هاي منتهي به تير و مرداد هم باران ببارد بيش از آنچه دولت مطرح كرده كشور نياز به واردات دارد. در سال‌هاي اخير كه كشور با بارندگي خوبي روبه‌رو بود وعده‌هاي اسكندري به‌طور كامل محقق نشد؛ ديدگاهي كه جهاد كشاورزي رد مي‌كند. وزير جهاد كشاورزي مدعي است در تحقق برنامه‌ها موفق بوده و اين موفقيت هم مرهون فعاليت‌هاي زير بنايي است كه برخلاف دولت‌هاي پيشين انجام داده است. كلام غير واقعي‌اي كه با بروز خشكسالي نمايان شد.

خشكسالي كه كشور را به بحران نزديك كرده است و واردات محصولات كشاورزي فقط تا حدودي از بحران كاسته است. كارشناسان و فعالان بخش پيش‌بيني مي‌كنند اگر ادعاي وزير و كشاورزان محقق نشود، كشور برخلاف ادعاهاي اسكندري با چالش بيشتري روبه‌رو مي‌شود. طبق اطلاعات وزراي جهاد كشاورزي و بازرگاني هيات دولت در فروردين براي تنظيم بازار، وزارت بازرگاني را مكلف كرد براي واردات دوميليون تن گندم برنامه‌ريزي كند و براي واردات يك‌ميليون تن جو، روغن، شكر، گوشت و ميوه مورد نياز هم اقدام كند.
اما كارشناسان و فعالان كشاورزي معتقدند با شرايط كنوني كشور نياز به واردات حدود 10 ميليون تن از اقلام استراتژيك كشاورزي دارد؛ وارداتي كه اگر باران ببارد كاهش قابل توجهي پيدا مي‌كند؛ كاهشي كه اسكندري را مي‌تواند خوشحال كند. وزير جهاد كشاورزي تاكنون آمار دقيقي در مورد وضعيت مزارع كشاورزي و توليدات بخش اعلام نكرده به اميد اينكه با بارش باران بتواند مدعي شود به رغم خشكسالي توانسته واردات را محدود نگه دارد.
صادرات تبليغاتي شد
از ديد كارشناسان براي ايران كه اقليم خشك و نيمه‌خشك دارد، ديم‌‌زارهايش تقريبا نيمي از اراضي زراعي را در برگرفته و مسوولان آن هيچگاه به‌صورت زيربنايي در حوزه آب و خاك كار نكردند، آرزوي خودكفايي در محصولات استراتژيك و پايداري در خودكفايي آنها آرزوي دور از دسترسي است. موضوعي كه دولت نهم بي توجه به آن وعده‌ها داد و در طول اين سال‌ها بر آنها تاكيد كرد. وزير جهاد كشاورزي در مرداد سال 1384، وعده داد كشور در كوتاه‌مدت در محصولات استراتژيك خودكفا مي‌شود، خودكفايي گندم به پايداري مي‌رسد و در سال پاياني برنامه، ايران صادركننده گندم مي‌شود. آن روز محمدرضا اسكندري بدون برنامه وعده مي‌داد، او نمي‌دانست، سال 86 شرايط آب‌وهوايي به‌گونه‌اي خواهد شد كه توليد گندم به‌شدت افزايش خواهد يافت و زودتر از آنچه وعده داده است، مي‌تواند ايران را به صادركننده گندم تبديل كند؛ اتفاقي كه از ديد فعالان و كارشناسان كشاورزي فقط نوعي بازي سياسي بود. زيرا دولت طبعا بايد مي‌دانست پاييز خشك سال 1386 حداقل 10 تا 12 درصد كاهش توليد را به دنبال خواهد داشت و نبايد با در نظر گرفتن بهترين زمستان و بهار در سال جاري هم، گندم مازاد بر مصرف كشور را صادر مي‌كرد. سال گذشته دولت حدود 600 هزار تن گندم صادر كرد و امسال به دنبال پاييز و بهار خشك نيازمند واردات حداقل شش ميليون تن گندم است. البته دولت تا مدت‌ها اصل موضوع - نياز به واردات - را پنهان كرد، دولت هنوز نياز واقعي را هم اعلام نكرده است. هيات وزيران فقط در يكي از مصوبه‌هاي فروردين‌ماه خود وزارت بازرگاني را موظف كرد براي تامين داخلي دو ميليون تن گندم خريداري و انبار كند.
دبيركل خانه كشاورز بر خلاف آنچه دولت مطرح كرده نياز كشور به گندم وارداتي را حداقل شش ميليون تن مطرح مي‌كند. اما اين رقم با آمار سازمان جهاني خواروبار و كشاورزي متفاوت است. فائو پيش‌بيني كرده در سال جاري حجم كل ذخاير گندم ايران از 1/2 ميليون تن در سال 2007 تا 2 ميليون تن كاهش خواهد داشت. در واقع پيش‌بيني شده امسال ميزان توليد گندم تا 12 ميليون تن كاهش مي‌يابد. به همين دليل واردات گندم هم دو ميليون تن افزايش پيدا مي‌كند و صادرات آن به صفر مي‌رسد. سازمان جهاني خواروبار و كشاورزي در ادامه بررسي‌هايش وضعيت مشابهي را براي ساير محصولات استراتژيك ايران تصوير كرده وگفته به دنبال بروز خشكسالي و كاهش بارندگي در ايران توليد جو و ذرت 800 هزارتن كاهش مي‌يابد. فائو برآورد كرده در سال جاري برخلاف رشد توليد جهاني غلات توليد اين محصولات در ايران 8/2 ميليون تن كاهش پيدا مي‌كند و به كمتر از 20 ميليون تن مي‌رسد.
به گزارش فائو امسال در اثر خشكسالي و كاهش بارندگي توليد غلات ايران به 1/19 ميليون تن كاهش پيدا خواهد كرد. درمقابل ميزان واردات غلات توسط ايران از چهار ميليون تن در سال 2007 به 6/6 ميليون تن در سال جاري افزايش پيدا مي‌كند. رقمي كه وزير اسبق جهاد كشاورزي تاييد نمي‌كند. عيسي كلانتري معتقد است: «نياز كشور به واردات بيش از 6/6 ميليون تن براي كل محصولات استراتژيك است و اگر آمار فائو غير از اين را نشان مي‌دهد به اين دليل است كه دولت ايران اين اطلاعات را در اختيار فائو قرار داده است.»
وزير جهاد كشاورزي ديدگاه كلانتري را رد مي‌كند. اسكندري مي‌گويد: «نياز به واردات حدود 10 ميليون تني محصولات استراتژيك واقعي نيست.» ولي آماري هم در مورد ميزان نياز و توليد سال جاري نمي‌دهد، او هنوز در انتظار بارش باران است تا ميزان توليد محصولاتي كه در بخشي با اقليم ارتباط مستقيم دارند، رشد كند. ولي رئيس سازمان تحقيقات كشاورزي او، واقع بينانه‌تر برآورد مي‌كند: «امسال توليد گندم 30 درصد كاهش مي‌يابد.» كلانتري با تاييد اين آمار آن هم به‌صورت حداقل در انتقاد از برنامه‌ مقابله با خشكسالي دولت مي‌گويد: «خشكسالي سال جاري از پاييز سال گذشته قابل پيش‌بيني بود اما وزارت جهاد كشاورزي با عنوان نكردن اين موضوع و ارائه آمار و اطلاعات نادرست باعث شده فرصت‌ها از دست بروند و كشاورزان و وزارت بازرگاني براي تنظيم بازار گمراه شوند؛ گمراهي‌اي كه خسارتي معادل حداقل يك و نيم تا دو ميليارد دلاري به دنبال دارد. زيرا در سال جاري به دليل خشكسالي توليدات كشاورزي 25 درصد كاهش مي‌يابد، توليد گندم نيز حداكثر9 ميليون تن خواهد بود. از سويي قيمت مواد غذايي در جهان به‌شدت افزايش يافته و دولت مجبور است اقلام مورد نياز را چند برابر گران‌‌‌تر از بازار جهاني خريداري كند.»
دبيركل خانه كشاورز در ادامه، خودكفايي گندم را براي دولت نوعي ابزار سياست‌بازي آن مي‌داند؛ ابزاري كه سال گذشته با افزايش قيمت گندم و بارندگي مناسب افزايش توليد را به همراه داشت و دولت را به وجد آورد. اما امسال به دليل نبود بارندگي و پايين بودن قيمت تضميني گندم، كاهش خواهد يافت؛ كاهشي كه از هم‌اكنون دولت را با چالش مواجه كرده است ؛ زيرا دراين مدت دولت حتي براي اثبات وعده‌هاي غير واقعي زيربنايي كار نكرده است؛ دولت حتي امسال قيمت معقولي براي خريد تضميني گندم انتخاب نكرد. هيات وزيران در جلسه فروردين 87 در پي تغيير مصوبه آبان سال 1386 خود كه قيمت تضميني خريد گندم معمولي و دروم را تعيين كرده بود قيمت تضميني گندم معمولي را هر كيلوگرم 2800 ريال و گندم دروم را هر كيلوگرم 3200 ريال اعلام كرد. به همين دليل اكنون به رغم محدوديت توليد، برخي كشاورزان گندم را به‌صورت غير قانوني به كشور افغانستان و عراق صادر مي‌كنند.
باران نبارد برنج نداريم
امسال تقارن بحران مواد غذايي در جهان با خشكسالي، شرايط توليد وعرضه برنج در كشور را به‌گونه‌اي رقم زد كه باعث شد در فروردين‌ماه بهاي برنج به شكل غير معقولي رشد كند؛ رشدي كه در ارديبهشت‌ماه اوج گرفت و به‌تدريج به بحران تبديل شد. اين بحران اواخر ارديبهشت با واردات برنج فروكش كرد. اكنون هم مدتي است قيمت‌هايي كه از اوج افتادند، بازار را اشغال كرده‌اند. شرايطي كه احتمال دارد در آينده به حالت قبلي برگردد و بحران جديدي را ايجاد كند. پيش‌بيني مي‌شود اگر در اين روزها و يا درهفته‌هاي منتهي به تيرماه بارندگي خوبي اتفاق نيفتد توليد محصول برنج كشاورزان به‌شدت افت كند. به گونه‌اي كه مجددا تقاضا و عرضه به هم بريزد. البته تاكنون دولت اظهارنظر دقيقي نكرده است. آمار وزارت جهادكشاورزي هم سطح واقعي زير كشت برنج را نشان نمي‌دهد تا ميزان توليد سال جاري به‌دست بيايد. انجمن برنج ايران نيز آمار دقيقي را اعلام نمي‌كند. دبير انجمن برنج مي‌گويد: «سطح زير كشت برنج در مازندران نسبت به پيش‌بيني‌هاي قبلي بهتر است و تاكنون فقط 20 درصد اراضي مازندران زير كشت برنج نيست؛ رقمي كه درگيلان بيشتر است.»جميل عليزاده شايق در ادامه نمي‌گويد اگر باران نبارد توليد كشور به چه سطحي مي‌رسد ولي همچون وزيرجهادكشاورزي در انتظار بارش باران است؛ باراني كه اگر ببارد سطحي را كه زير كشت رفته سبز خواهد كرد تا بحران برنج خاموش بماند؛ بحراني كه در گزارش فائو نيز جايي ندارد. البته به گفته عليزاده شايق اين گزارش‌ها چندان قابل استناد نيست. زيرا دولت اين اطلاعات را در اختيار فائو قرار مي‌دهد.
با اين حال اين گزارش پيش‌بيني كرده در پي بروز خشكسالي و كاهش توليد برنج ايران نسبت به سال قبل كاهش نخواهد يافت و در سطح 8/1 ميليون تن باقي مي‌ماند. در ضمن اين آمار نشان مي‌دهد ميزان واردات اين محصول نيز از 1/1 ميليون تن در سال قبل به 900 هزار تن مي‌رسد؛ موضوعي كه دبيركل خانه كشاورزي رد مي‌كند. عيسي كلانتري معتقد است «با توجه به اينكه در شرايط عادي كشور نياز به واردات 400هزار تا 700 هزار تن برنج دارد در شرايط كنوني كه كاهش توليد خواهيم داشت واردات بيش از پيش خواهد بود.» البته دولت در يكي دو سال اخير هم به‌صورت بي‌رويه محصول برنج وارد كرده و به همين دليل اوايل سال پيش‌بيني مي‌شد با واردات بيش از دو ميليون تني برنج در سال‌هاي 85 و86 قيمت برنج رشد نكند؛ اما قيمت برنج به دنبال وضعيت نابسامان توليد تحت تاثير قيمت برنج در دنيا قرار گرفت.
همان زمان پيش‌بيني مي‌شد اين رشد در ماه‌هاي آينده ادامه پيدا كند. البته برآورد شده بود اين رشد در ماه‌‌هاي آينده تحت تاثير رشد قيمت برنج در دنيا نخواهد بود بلكه به دنبال كاهش سطح زير كشت برنج در ايران اتفاق خواهد افتاد. در گزارش‌هايي كه در ابتداي سال داده مي‌شد مطرح بود سال جاري سطح زير كشت برنج كمتر از 540‌هزار هكتار است؛ سطحي كه در دو سال گذشته، 630‌هزار هكتار بود. در نتيجه امسال ميزان توليد برنج كمتر از 2‌ميليون تن خواهد بود؛ موضوعي كه هنوز گروهي از فعالان وكارشناسان كشاورزي تاييد مي‌كنند، زيرا در سال جاري كاهش توليد برنج گذشته از اينكه خشكسالي برآن اثر گذاشته، تحت تاثير سياست نادرست دولت در مورد قيمت تضميني برنج قرار گرفته است. البته كارشناسان پيش‌بيني مي‌كنند اگر در اواخر ارديبهشت و اوايل خرداد كه شاليزارها نياز به آب دارند بارندگي خوبي اتفاق بيفتد، مي‌توان اميدوار بود كه توليد افت زيادي نكند. دبير انجمن برنج ايران در تاييد اين موضوع مي‌گويد: «اگر در پايان ارديبهشت و اوايل خرداد با بارندگي خوبي مواجه شويم، سطح توليد كاهش پيدا نمي‌كند.» ولي وزارت جهاد كشاورزي اميدوارتر از انجمن معتقد است «با بارندگي مطلوب توليد برنج كاهش پيدا نمي‌كند.» اما اين اتفاق مي‌افتد. امسال به دليل سياستگذاري نادرست دولت سطح كشت ارقام پرمحصول كاهش يافته است.
دولت وقتي كه قيمت تضميني ارقام پرمحصول برنج را اعلام كرد به دليل اينكه زودتر از زمان معين اعلام كرد، قيمت خريد با توجه به شرايط موجود چندان افزايش پيدا نكرد. قيمت تضميني كه آبان‌ماه اعلام شد نسبت به قيمت تضميني سال 85 بيش از 5 درصد رشد نداشت؛ رشدي كه كشاورزان برنجكار را راضي نكرد و تمايل براي كشت ارقام پرمحصول را كاهش داد. در مقابل، تقاضا براي كشت ارقام محلي افزايش يافت، زيرا همزمان با تعيين اين قيمت‌ها، قيمت ارقام محلي رشد كرد. رشد اين ارقام هم به دنبال افزايش قيمت برنج‌هاي وارداتي رشد كرد. در اين فضا سازمان هواشناسي پيش‌بيني كرد كه سال 87 ايران با خشكسالي شديدي روبه‌رو خواهد شد. كشاورزان با شنيدن اين خبر تصميم خود براي كشت ارقام محلي را جدي‌تر دنبال كردند، زيرا كشت ارقام پرمحصول نياز به آب بيشتر و زمان زياد دارد. بر همين اساس دبير انجمن برنج برآورد مي‌كند امسال سطح زير كشت ارقام پرمحصول برنج كاهش پيدا كند. گذشته از اينكه با خشكسالي اراضي نوار ساحلي استان گيلان و مازندران كه ارگان محلي كشت مي‌كنند نيز كاهش خواهد يافت. عليزاده شايق مي‌گويد: در حال حاضر شرايط شاليزارها بد نيست و اگر باران خوبي ببارد نگراني‌‌ها كاهش مي‌يابد.
دوشنبه 20 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 390]