قدس مشكلات هنرمندان اصفهاني را بررسي مي كند؛ تقويت صنايع دستي با تشكيل تعاوني

واضح آرشیو وب فارسی:قدس: قدس مشكلات هنرمندان اصفهاني را بررسي مي كند؛ تقويت صنايع دستي با تشكيل تعاوني
حدود 8 هزار سال قبل كه به عصر نوسنگي معروف است، مردمي در منطقه وسيعي در آسياي جنوب غربي زندگي مي كردند كه براي نخستين بار در گروههاي كوچك جمع آمده و در يك مكان ساكن شدند و اولين دهكده را به وجود آوردند. انساني كه پس از كاشت محصولش براي ذخيره، محتاج ظرفهايي بود كه در برابر گرما و رطوبت مقاومت داشته باشد. پس از آن بود كه اين جماعت با آميختن آب و خاك، اولين ظرفهاي سفالي را ساختند و به عبارتي صنايع دستي محملي براي ميراث فرهنگي و هنري شد كه ريشه در اعتقادات و باورها و نيز قوه ابتكاري آنها داشت. صنايع دستي قابليت استقرار در شهر و روستا را دارد و بدون آنكه به فناوري پيشرفته نياز داشته باشد، متكي به تخصصهاي بومي و سنتي است. اين صنعت گوياي دو ويژگي مصرفي و هنري و برخوردار از بينش و ذوق و انديشه و فرهنگ توليدكننده است. در اين ميان بعضي شهرها چون اصفهان با فرهنگ اصيل و تمدني ژرف و كهن در آسمان تابناك بشري تك ستاره اي درخشان بوده است. اين شهر مهد علم و هنر و صنايع دستي چون معرق، منبت، ميناكاري، خاتم كاري، تذهيب، گلابتون، مليله كاري، مرصعكاري، تابلوهاي مينياتوري و نقشهاي قلمكاري مي باشد. اين صنعت قرنها نماينده هنر اصيل ايراني و اسلامي در دنيا شناخته شده است. هر شنونده اي بي درنگ با نام نقش جهان به ياد موزه صنايع دستي مي افتد. زماني ميدان امام (نقش جهان) محلي براي فروش صنايع دستي صنعتگران با سابقه اصفهاني بود و جايي براي اجناس خارجي نداشت، ولي اكنون كم كم جولانگاه اصلي صنايع بي ارزش چيني شده است. حسن روانفر رئيس سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري و صنايع دستي استان اصفهان در اين باره به وجود مشكلات فراواني كه در بخش صنايع دستي وجود دارد اشاره مي كند و مي گويد: عمده اين مشكل به مديريت و برنامه ريزي در اين صنعت برمي گردد و به علت بي توجهي، صنايع دستي كشورهاي ديگر جايگزين صنايع دستي كشور مي شود. وي خاطرنشان مي كند: يكي از ريشه ها و مشكلات به برنامه ريزي و سياست كلي در صنعت توريسم و گردشگري برمي گردد و ديگر توليد انبوه صنايع چيني كه قاعدتاً نمي توان از ورود آنها جلوگيري كرد. وي مي افزايد: در حال حاضر كشورهايي مثل چين و هند و پاكستان بازار ما را به نام صنايع دستي با قيمتهاي نازل پر كرده اند و متأسفانه آگاهي مردم ما نيز در اين مورد بسيار محدود است و بايد اطلاع رساني شود، زيرا اگر مردم بدانند حتماً صنايع دستي اصفهان و ايران را ترجيح خواهند داد. وي مي گويد: وظيفه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري بالا بردن كيفيت صنايع دستي و احياي آن مي باشد و سازمان تلاش مي كند صنايع دستي كه به فراموشي سپرده شده را احيا كند.وي تصريح مي كند: جلوگيري از ورود صنايع دستي وظيفه ميراث فرهنگي نيست و بايد با اطلاعرساني و آگاه كردن مردم، آنها را از خريد صنايع بي كيفيت خارجي برحذر داشت. وي به اقدامهاي كميسيون ماده 5 اشاره مي كند و مي گويد: با اقدام اين كميسيون مبني بر تعيين كاربري مغازه هاي ميدان امام، يك محل قانوني براي ميراث فرهنگي ايجاد مي شود تا از فروش مغازه هاي ميدان امام توسط مالكان آن جلوگيري شود و بتوانند چهره ميدان امام را به حالت سنتي و هنري نگاه دارد و از فروش صنايع خارجي نيز جلوگيري كنند و اينكه اجازه تبديل مغازه هاي هنري و سنتي به گزفروشي و بستني فروشي ندهند. وي در عين حال تأكيد مي كند كه ما احتياج به يك خردجمعي داريم و كل مسؤولان شهر و استان بايد حمايت كنند، زيرا تنها يك بخش به ميراث فرهنگي برمي گردد و بقيه به قوه قضاييه و شهرداري و غيره مرتبط مي شود و يك سري نقاط ضعف حقوقي هم وجود دارد كه بايد اصلاح شود. وي تصريح مي كند: ليدرها نقش بسيار مهم و پررنگي در احياي اين هنرها و سنتها دارند، و سازمان ميراث فرهنگي افرادي را آموزش مي دهد و مجوزهايي به آنها داده مي شود، ولي كساني نيز به صورت غيررسمي كار مي كنند. وي مي افزايد: اين سازمان برخورد لازم را با افرادي كه براساس منفعت طلبي بدون توجه به ريزه كاريهاي هنري، به كار اشتغال دارند، انجام مي دهد. وي به بحث معيشتي هنرمندان اشاره مي كند و مي گويد: بايد به تأمين اجتماعي هنرمندان پرداخته شود تا فرزندان آنها با ديدن شرايط مطلوب پيرو كار و كسب پدرانشان شوند. وي نقش تعاوني را حائز اهميت مي داند و مي افزايد: تعاوني ها چه در بخشهاي تعاوني و چه در بخشهاي تسهيلاتي مي توانند مؤثر باشند و تسهيلاتي را به هنرمندان بدهند تا مشكلات هنرمندان برطرف شود. البته معاون صنايع دستي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان اصفهان اميدواري مي دهد و مي گويد: فروش صنايع دستي داخلي در استان اصفهان امسال با رشد 35 درصدي در ايام نوروز مواجه بود. احمد اديب مي افزايد: بيشترين استقبال گردشگران از صنايع دستي، قلم كار، خاتم و مينا بوده است كه جنبه كاربري و مصرفي داشته اند. وي تصريح مي كند: علت افزايش خريد صنايع دستي داخلي در نوروز امسال بالا رفتن آگاهي مردم نسبت به صنايع دستي داخلي به لحاظ كيفيت و استاندارد، رشد سفر و گردشگري، ايجاد بازارچه و فروشگاههاي صنايع دستي در بناهاي تاريخي و تبليغات است. روانفر نقش تعاوني ها را در بهبود وضعيت معيشتي هنرمندان بسيار با اهميت مي داند و گفت: فرزندهاي هنرمندان با ديدن حمايت و شرايط مطلوب پيرو كار و پيشه پدران خود مي شوند، بنابراين بايد تسهيلاتي را كه دولت در نظر گرفته به تعاوني ها بدهد تا مشكلات رفع شده و از طريق تعاوني ها مديريتي بهتر صورت پذيرد. وي مي گويد: بايد بستري ايجاد شود تا صنعتگران و هنرمندان آثارشان را نمايش دهند كه اين كار با برپايي نمايشگاههاي سالانه در خارج از كشور تحقق مي پذيرد و در نهايت دو نتيجه دارد، يكي معرفي كالا و ديگري بحث مادي براي هنرمندان و توليد كنندگان. به خاطر بعضي مسايل، رسانه هاي كشورهاي خارجي به صنايع دستي ما نمي پردازند، از طرف ديگر خود هنرمندان نيز توانايي مالي اين گونه فعاليتها را ندارند. يكي از استادان خاتم كاري با سابقه اي 36 ساله در مورد وضعيت اين صنعت مي گويد: هنر خاتم كاري زحمت زيادي دارد تا يك قاب خاتم به صورت كامل درآيد و 8 تا 9 صنف تا مرحله پاياني يك قاب خاتم، كار مي كنند كه اين خود نيز كارآفريني محسوب مي شود و هر كدام تأمين كننده وضعيت معيشتي يك صنف مي باشد. فروتن مي افزايد: در حال حاضر با واردات صنايع چيني، پاكستاني و...، اين هنرمندان براي تأمين زندگيشان با مشكلات زيادي دست و پنجه نرم مي كنند، چرا كه قيمت اجناس وارداتي بسيار كمتر از صنايع دستي است و با دستگاههايي كه هيچ ارزش هنري ندارند شروع به چاپ و قالب طرحها و نقشها نموده اند. وي به يك دست سيني، سماور و استكان اشاره مي كند و مي گويد: دو سال تمام است كه اين اجناس را براي فروش به چند نمايشگاه و موزه فرستاده ام، اما به لحاظ تنوع صنايع دستي ماشيني خارجي و ارزان بودن آنها، صنايع دستي بومي مورد استقبال قرار نگرفت. مواد به كار رفته در آنها بدون احتساب دستمزد حدود دو ميليون تومان است. فروتن اظهار مي دارد: كارگران اين صنعت شرايط معيشتي مناسبي ندارند و حتي براي اينكه بتوانند بيشتر كار كنند و كسب معيشت نمايند تا پاسي از شب مجبور به كار هستند. وي به تباني ليدرها با فروشندگان بعضي از مغازه ها اشاره مي نمايد و تصريح مي كند: راهنماها، گردشگران خارجي را به محلهايي كه از قبل با فروشنده تباني كرده اند، مي برند و پورسانت خود را دريافت مي كنند. اين خاتم كار افزود: به علت كسادي بازار، بسياري از مالكان، مغازه هاي خود را به اسباب بازي فروشي و بستني فروشي تغيير داده اند كه قلباً راضي نيستند و شرايط آنها را به اين وضعيت كشانده است.وي تصريح كرد: در اداره هاي دولتي هم اگر بخواهند مراسم تجليل به عمل آورند معمولاً اجناس چيني خريداري مي كنند تا ارزان تر باشد، از طرفي بسته بندي اين محصولات نيز شكيل است، اما قابل قياس با صنايع دستي داخلي نيست. يكي از استادان مينياتور نيز مي گويد: مسؤولان هيچ حمايت و تشويقي از اين هنر نمي كنند و بعضي حتي نظر مخالف با صورتگري و نقاشي دارند و به آن بهايي نمي دهند. در حال حاضر كاري كه با زحمت زياد نقاشي مي شود به قيمت ناچيزي به فروش مي رسد. به دليل نبود نظارت درست، از طرح كپي رنگي زده مي شود كه باعث بي ارزش شدن كار هنرمندان مي شود. نعمت بخش، بر فرهنگ سازي و حمايت دولت از هنرمندان و صنعتگران تأكيد مي كند و مي افزايد: اگر زماني با يك ساعت كار مي توانستيم هزينه پنج ساعت زندگي خويش را فراهم كنيم، در حال حاضر با پنج ساعت كار حتي نمي توانيم هزينه يك ساعت از زندگيمان را تأمين نماييم. يكي از استادان ميناكاري مي گويد: صنايع دستي پيشينه چند ساله دارد و بايد جايگاهش محفوظ بماند، اما به خاطر برخي مسايل و جوسازي هايي كه در كشورهاي خارجي ايجاد شده، تعداد گردشگران خارجي كم شده است، پس دولت بايد يارانه اي را در اختيار هنرمندان و صنعتگران قرار دهد. همچنين سياستهاي تشويقي و تنبيهي در نظر بگيرد، تعرفه هاي گمركي را نيز افزايش دهند تا هيچ جذابيتي براي خريد و فروش صنايع دستي خارجي وجود نداشته باشد. قاسمي مي افزايد: اگر تمهيداتي براي صنايع دستي داخلي در نظر گرفته نشود و تعاونيها تقويت نگردند، به زودي شاهد فراموش شدن اين هنر اصيل خواهيم بود، در صورتي كه اين صنعت به راحتي مي تواند بخش اعظم مشكلات بيكاري را حل كند. «لي چانگ» يكي از گردشگران اهل كشور كره جنوبي به زيبايي صنايع دستي اصفهان اشاره مي كند و اظهار مي دارد: مورخان و باستان شناسان، اصفهان را در رديف شهرهاي مهم دوره اول تاريخ دنيا مانند: پكن، روم و فلورانس معرفي كرده اند، به همين دليل تاكنون دو مرتبه به اصفهان سفر كرده ام و در سفر اول در سال 1998 مغازه هاي صنايع دستي ميدان نقش جهان اصالت بيشتري داشتند و تا جايي كه چشم كار مي كرد صنايع بومي و سنتي اين شهر در مغازه ها ديده مي شد، اما در سفر اخير مشاهده كردم كه تعدادي از مغازه ها از صنايع دستي به ديگر مشاغل تغيير شغل داده اند كه بهتر اين است كه حالت سنتي و اصالت خود را حفظ كنند، چرا كه هر جهانگردي با ديدن اصالت هر مكاني بيشتر مجذوب آن مي شود. حسيني يكي از راهنماياني كه به همراه تعدادي گردشگر به ميدان امام(ره) آمده بود، مي گويد: صنايع دستي مي تواند سودآور و درآمدزا باشد، به شرطي كه صنايع دستي چين و پاكستان در سطح بسيار اندك در بازار باشد و جذابيت خودش را از دست بدهد.وي مي افزايد: كشور ما هم مانند تركيه روي صنايع دستي داخلي سرمايه گذاري كند و سودهاي كلان ببرد تا جايي كه اين صنعت را جايگزين نفت كنند تا سرمايه ملي مان از دست نرود. به هر حال، آنچه مسلم است، اين كه نبايد اجازه بدهيم كه ميناي فيروزه اي و ستاره هاي خاتم آسمان هنر اصفهان و ديگر صنايع دستي، با كيفيت پايين اجناس خارجي معاوضه شود.
دوشنبه 20 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: قدس]

[مشاهده در: www.qudsdaily.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 145]