60سال خانه‌ به‌دوشي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: 60سال خانه‌ به‌دوشي

خاورميانه- ترجمه - احمدرضا تقاء:
در ماه مه سال گذشته پليس لبنان در طرابلس، در نزديكي اردوگاه نهرالبارد، با تني چند از اعضاي گروه فتح‌الاسلام، وابسته به القاعده، درگير شد.

به‌دنبال آن اعضاي اين گروه براي تلافي‌ حملاتي عليه چند پايگاه ارتش لبنان انجام دادند و سپس به نهرالبارد برگشتند.

ارتش لبنان از بيم آنكه مبادا پاي افراطيون القاعده نيز به درگيري‌هاي فرقه‌اي اين كشور باز شود عكس‌العمل شديدي در قبال اين عمليات از خود نشان داد. در خلال محاصره نهرالبارد كه 106 روز به طول انجاميد كل ساكنان اردوگاه مجبور به فرار شدند و خانه‌هايشان به وسيله آتش توپخانه با خاك يكسان شد. تا ماه سپتامبر كه ارتش لبنان اعلام پيروزي كرد حدود 47 غيرنظامي، 167 سرباز لبناني و طبق ادعاها 287 چريك مسلح كشته شدند.

اما اوضاع در اين اردوگاه آهسته‌آهسته رو به بهبود است. 10 هزارنفر از ساكنان مناطق پيراموني كه آسيب كمتري ديده‌اند به خانه‌هاي خود بازگشته‌اند. اما ورود به مركز اردوگاه كه محل اقامت 20 هزار آواره است و با خاك يكسان شده همچنان ممنوع است.

حوادثي از اين دست را همه جمعيت10 ميليوني فلسطينيان كه 70 درصدشان آواره‌اند تجربه كرده‌اند. البته مردم مناطق ديگر هم حوادث دردناكي را از سر گذرانده‌اند، اما گويا مصيبت مردم فلسطين پايان ندارد. ضمن اينكه كل فضاي سياسي منطقه و فراتر از آن تحت‌الشعاع اين قضيه قرار گرفته، به‌طوري كه در نظرسنجي‌هاي انجام‌شده از 6 سال پيش به اين سو همواره سه‌چهارم اعراب مسئله فلسطين را در صدر ساير امور عنوان كرده‌اند.

به عبارت ديگر اوضاع از سال 1948 تغيير چنداني نكرده است. در خلال جنگي كه آن زمان بين 5 كشور عرب منطقه و اسرائيل درگرفت بيش از نيمي از ساكنان بومي فلسطين كه جمعيتشان به 750 هزار نفر بالغ مي‌شد از اين سرزمين گريختند يا رانده شدند. سپس نيروهاي اسرائيلي مانع از بازگشت آنها شدند و 531 روستاي آباواجدادي آنها را با خاك يكسان كردند. در پي جنگ 6 ‌روزه در ژوئن 1967 نيز 22 درصد باقيمانده سرزمين تاريخي فلسطين تحت حاكميت اسرائيل درآمد و 250 هزار فلسطيني ديگر آواره شدند.

فلسطينيان در تبعيد مورد حمله يا تعقيب قرار گرفته‌اند. رزمندگان در سال 1970 مجبور به ترك خاك اين كشور شدند. مسيحيان لبنان در دهه 1970 اردوگاه‌هاي تل الزعتر و قرنطينه را ويران كردند و اسرائيل در سال 1982 نيز فلسطينيان را در صبرا و شتيلا به خاك و خون كشيدند. همان سال نيروهاي اسرائيل مقر ساف در بيروت را به محاصره خود درآوردند و رهبران اين گروه را روانه تبعيد مجدد در تونس كردند.

نيروهاي سوري نيز در سال 1984 مشابه اين عمل را در طرابلس انجام دادند. در سال 1991، كويت 300 هزار فلسطيني مقيم اين كشور را در پي ستايش احمقانه رهبران آنها از تجاوز صدام حسين به كويت از اين كشور اخراج كرد. معمر قذافي، حاكم ليبي، در دهه 1990 به بهانه امضاي معاهده اسلو هزاران فلسطيني را از خاك آن كشور اخراج كرد. از آغاز جنگ عراق در سال 2003 نيز تقريبا تمامي 20 هزار پناهنده فلسطيني مقيم اين كشور به سمت مناطق مرزي رانده شده‌اند.

موفقيت فلسطينيان در زنده نگاه داشتن مفهوم ملت با وجود اين همه پراكندگي از روحيه محكم و مقاوم اين مردم حكايت دارد. اما امروز موانع موجود بر سر راه فلسطينيان براي حفظ انسجام خود به‌عنوان يك ملت از هميشه بزرگ‌تر است.

امروزه حدود 5 ميليون فلسطيني در فلسطين تحت سلطه اسرائيل زندگي مي‌كنند. در
كرانه باختري 40 درصد منطقه به يهودي‌نشين‌ها و مناطق نظامي اسرائيل اختصاص يافته است. اسرائيل در واكنش به انتفاضه دوم فلسطينيان كه در سال 2000 آغاز شد اين منطقه را با ديوارها و حصارها و پست‌هاي بازرسي بخش‌بخش كرده و درنتيجه جمعيت 5/2 ميليوني فلسطينيان ساكن به جزيره‌هاي عمدتا مجزا تقسيم شده‌اند. از ماه ژوئن كه حماس كنترل غزه را به دست گرفت 5/1 ميليون فلسطيني ساكن اين منطقه در محدوده 378 كيلومتر مربعي آن محصور شده‌اند و براي ادامه بقا به كمك‌هاي ناچيز بين‌المللي وابسته‌اند.

در اين ميان وضعيت 1/1 ميليون فلسطيني ساكن مناطق 1948 كمي بهتر است، هرچند آنها نيز سال‌ها تبعيض حقوقي و اقتصادي را تحمل كرده‌اند. اين عده روزبه‌روز بيشتر از برادرانشان جدا مي‌شوند. اسرائيل از مسافرت آنها به غزه يا اكثر كشورهاي عربي ممانعت مي‌كند و اقوام آنها در مناطق اشغالي نيز قادر به ملاقات با آنها نيستند، زيرا اسرائيل با ادعاي جلوگيري از ورود بمب‌گذاران انتحاري اكثر مجوزها را باطل كرده است.

دولتمردان دست‌راستي اسرائيل نيز با ستون پنجم ناميدن فلسطينيان ساكن مناطق 1948 عليه آنها جوسازي مي‌كنند. تعجبي ندارد كه يك نظرسنجي كه اخيرا انجام گرفت حاكي از نگراني 62 درصد از اين فلسطينيان از احتمال اخراج از اسرائيل است. البته جمعيت 250 هزار نفري فلسطينيان مقيم بيت‌المقدس شرقي كه اسرائيل آن را در سال 1967 اشغال كرد مجوز اقامت اسرائيلي دارند. اما اگر به كرانه باختري نقل‌مكان كنند يا براي كار به خارج بروند خطر محروميت هميشگي از حق زندگي در شهر زادگاهشان را به جان خريده‌اند.

خارج از فلسطين شرايط از كشوري به كشور ديگر فرق دارد. اكثر فلسطينيان مقيم اردن از حق شهروندي اردن و درنتيجه آزادي نسبي برخوردارند. لبنان، سوريه و مصر براي فلسطينيان به‌جاي گذرنامه مجوز عبور صادر مي‌كنند. جداي از اين مسئله، سوريه براي جمعيت 450 هزاري فلسطينيان ساكن اين كشور تقريبا كليه حقوق شهروندي جز حق راي را قائل است.
در مقابل، لبنان از بيم آنكه اعطاي تابعيت به 350 هزار فلسطينيِ عمدتا سني ساكن اين كشور به موازنه قدرت شكننده‌ موجود ميان فرقه‌هاي گوناگون لبنان لطمه بزند آنها را از حق مالكيت يا اشتغال در پست‌هاي دولتي محروم كرده است. پناهندگان فلسطيني حتي اگر از نسل سوم باشند چنانچه بيش از 6 ماه خارج از لبنان بمانند ممكن است ممنوع‌الورود شوند. مصر كه ميزبان 70 هزار فلسطيني است اندكي نرمش بيشتري در قبال آنها از خود نشان مي‌دهد. آنها درصورت داشتن مجوز مي‌توانند تا يك سال خارج از مصر بمانند. اما مسئولان مصر به سختگيري شهره‌اند.

فلسطينياني كه در مناطقي غير از جهان عرب زندگي مي‌كنند احساس آرامش و امنيت بيشتري دارند. آنتونيو ساكا، رئيس‌جمهوري السالوادور، يكي از 100 هزار سالوادوريِ فلسطيني است. در شيلي نيز دست‌كم 300 هزار فلسطيني زندگي مي‌كنند. در آمريكا احتمالا 250 هزار فلسطيني ساكن هستند و همين تعداد فلسطيني نيز در اروپا زندگي مي‌كنند.

اما فاصله‌ها و مرزها تنها چيزهايي نيست كه فلسطينيان را از هم جدا مي‌سازد. بين طبقه فقير و طبقه ثروتمند، بين سكولارها و مسلمانان و مسيحيان، بين جناح‌هاي سياسي گوناگون و البته بين پناهندگان و غيرپناهندگان و پناهندگان سابق نيز شكاف‌هاي عميق و روبه‌رشدي وجود دارد.

آوارگان به اصل و هويت خود سخت احساس مباهات مي‌كنند. ياسر عرفات، رهبر فقيد ساف و جناح غالب آن، فتح، با همه كاستي‌هايش يكي از عوامل مؤثر در حفظ و تقويت اين هويت متزلزل فلسطيني بود. اما او در سال 1993 دست به اقدامي زد كه امروزه بيشتر فلسطينيان آن را اشتباه مي‌دانند و آن توافق با معاهده صلح اسلو بود كه از نظر فلسطينيان بوي خيانت مي‌داد. با تشديد روند ساخت يهودي‌نشين‌ها در كرانه باختري، گسترش فساد در تشكيلات خودگردان فلسطيني و بي‌نتيجه ماندن مذاكرات، فلسطينيان هرچه بيشتري با ملي‌گراييِ سبك عرفات مخالفت كردند و به حماس روي آوردند.

economist.com- مي 2008

تاريخ درج: 13 خرداد 1387 ساعت 09:01 تاريخ تاييد: 17 خرداد 1387 ساعت 08:05 تاريخ به روز رساني: 17 خرداد 1387 ساعت 07:57
جمعه 17 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 176]