اصالت عقل

واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: sociologist29th April 2011, 04:38 PMخردگرایی یا عقل‌گرایی یا مکتب اصالت عقل به معنی تکیه بر اصول عقلی و منطقی در اندیشه، رفتار، و گفتار است. این واژه هنگامی که در ارتباط با متفکرانِ نخستینِ قرن هفدهم از جمله دکارت، اسپینوزا و گوتفرید لایبنیتز به کار رود به معنای باور به عقل به عنوان تنها منبع معتبر شناخت است. آن‌چه که تجربه و مشاهده به ما می‌گوید بسیار متزلزل‌تر از آن است که بشود به آن اعتماد نمود. این متفکران تلاش نمودند حقایق اصلی هستی را از راه برهان و استدلال عقلی اثبات کنند. در این تاپیک قصد دارم مطالب و مقاله هایی پیرامون این موضوع را قرار دهم. sociologist29th April 2011, 04:45 PMسیر خردگرائی و دگراندیشی در اروپای باستان به سالهای پیش از میلاد مسیح بر می گردد. «گزنوفون» ( ۴۲۷- ۳۵۴ ق م) تاریخنویس، نویسنده و سردار یونانی جز اولین خردگرایانی بوده که در آن مقاطع زمانی جلب توجه می کند. درباره او بسیار چیزها نوشته اند. او اهل « کولوفون» بود و پرستش بت ها را قبول ندا شت زیرا معتقد بود که: " اگر گاوها، اسب ها، و شیر می توانستند نقاشی کنند، حتما خدایان گاوها بشکل گاو و خدایان اسب ها بشکل اسب و خدایان شیرها بشکل شیر بود و بالاخره خدایان هر نوع شبیه خود آن نوع بود". عقاید « گزنوفون» در همه جا پخش شد. اما طبقه حاکمه تحمل این را نداشت که کسی درباره ی وجود خدایان شک کند یا به شوخی از آنها یاد کند ، چون این خدایان بودند که از ادعاهای به اصطلاح «مقدس و مشروع» آنها برای در دست داشتن قدرت، حمایت می کردند؛ با این وصف هنوز بودند کسانی که به حرف های گزنوفون گوش می دادند. زمان می گذشت و همزمان منافع و مذهب طبقه حاکمه نیز کاملتر می شد و خدایان بیشتر، اسطوره های بیشتر، سنن و شعایر بیشتر و مراسم بیشتری به آن افزوده می شد. معبدهایی ساخته شدند که در آنها خدایان و الهه ها را پرستش می کردند. در حقیقت معنی این پرستش « بخشش» بود که به این وسیله مردم به خاطر « جلب خدایان» پول و یا چیزهای دیگر به معبد بدهند. دستاندرکاران معابد علاوه بر سهیم شدن در غنایم جنگی، هدایای نظیر غذا، دام، میوه ی باغها و حتا انسانها را نیز دریافت می کردند. با تسلط دستاندارکاران معابد بر ثروت بیکران و نزدیکی با قدرتهای وقت خود، کم کم ما شاهد شکل گیری کاست خدایی در جوامع باستان هستیم که خود را نمایندگان خدایان و بالاتر از همه می شمردند. قدرت آنها بقدری زیاد شد که همراه پادشاهان و فرعون ها، امپراطوری عظیمی را بوجود آوردند که بردگان وفادر را « تحت اراده ی خدایان تعالی» زیر سلطه داشت. حتی مذهب هم مجبور بود که چیزی شبیه علمی برای خود اختراع کند، (الهیات: فلسفه الوهیت) که وجود مذهب را توجیه کند. اولین چیزی که مذهب اختراع کرد سرنوشت « واپسین» یعنی زندگی واپسین بود. عقاید مصری ها بسیار ساده بود. انسان مخلوق از « پریس» است و باید تابع اراده او در زمین باشد. آنها باید بردگی را بپذیرند و به امید باشند که اگر رفتار خوبی داشته باشند زندگی بعد از مرگ بهتری در آن دنیا منتظرشان خواهد بود. دنیایی که دیگر بردگی نخواهد بود و فقط یک رئیس ابدی خواهد داشت. اما در دنیا بودند آدمهایی که با اعتقادات کورکورانه مقابله می کردند و ترجیح می دادند بر ا ساس علم نتیجه گیری کنند. یکی از متفکرینی که او را « پدر فلسفه» خواندند، « تالس» بود. او در حدود سال ۶۴۰ قبل از میلاد در شهر « میلیتوس» بدنیا آمد. بیشتر وقت خود را صرف مطالعه ریاضیات و ستاره شناسی کرد و فقط به قصد تامین معاش روزانه، به سوداگری پرداخت. تالس از زمره ی « ماده گرایان» اولیه محسوب می شود. تالس در کهولت ملقب به خردمند شد و بعدها که یونانیان برای خود هفت خردمند شناختند، او را نخستین آنان دانستند. از او پرسیدند که چه کاری بسیار دشوار است. پاسخ داد: « خود شناختن». پرسیدند خدا چیست؟ گفت: « آنچه نه آغاز دارد و نه انجام». پرسیدند که کمال تقوا و عدالت در چیست. گفت:« در آن است که هیچ گاه آنچه را که برای دیگران عیب می شماریم، خود نکنیم». تالس سرانجام هنگامی که نظارگر یک مسابقه ورزشی بود، از گرما و تشنگی و ناتوانی جان سپرد. « فیثاعورث» مرد مشهور دیگر با سیبل های انبوهش ( ملقب به پدر ریاضیات) عنوان نمود که عدد در مرکز ا شیا قرار دارد، در نتیجه می توان گفت که یک رابطه ی کاملا ریاضی بین اجزای بدن موجود است. فیثاغورث و پیروانش جز اولین کسانی بودند که اظهار داشتند، زمین در مرکز جهان قرار ندارد. او با تشکیل گروههایی متشکل از جوانان در جنگل های « سیسیل» شروع به تعلیم راه و رسم مبازره و استدالال به آنها نمود، تا به مقابله با دموکرات ها آتن نشین درآیند. در نتیجه ی بالا گرفتن مبارزه پیروان فیثاغورت بر علیه ادیان ساختگی، مرتجعان مذهبی متحددا دست بکار شدند و بر پیروان فیثاغورث حمله برده و آنها را منکوب نمودند. بعد از « فیثاغورث» نوبت « هراکلیت» بود او را اغلب « پدر دیالیکتیک» می خوانند به معنی بحث و جدل. هراکلیت فیلسوفی بود که به خدایان اعتقاد نداشت و معتقد بود که هر چیزی که وجود دارد در عین حال وجود ندارد. اشیا تغییر می کنند، دائما پدیدند و ناپدیدند. هراکلیت می گفت: " در یک رودخانه دو بار نمی توان شنا کرد، چون هر آنچه که یک بار واقع می شود دفعه دوم همان نیست". متفکران خردگرای اولیه در شرایط خفقان آوری به تبلیغات عقاید خود می پرداختند زیرا علم بسیار عقب مانده بود و زمان آن نبود که نظریات غیر مذهبی را مورد ازمایش قرار داد. در چنین زمانی در جزیره « سیسیل»، « امپیدوکلس» فیلسوف و متفکر دیگری ادعا کرد که انسان زمانی از خدایی نزول کرد و به خاطر گناهان و ناپاکی اش به زمین نازل شد. او همچنین معتقد بود که هر چیزی از آتش، هوا، خاک، و آب ساخته شده است. این نظریه عینا تا قرون وسطی ادامه داشته و راه را برای شیمی جدید باز کرد. امپیدوکلس می گفت: " این چهار عنصر تحت تاثیر دو نیرو هستند: نیروی جذب و نیروی دفع ( یا عشق و نفرت). عشق وحدت ایجاد می کند و نفرت جدایی و به این شکل حرکت و تغییر به بوجود می آیند. این دو قدرت چگونگی تغییر اشیا را در جهان برطبق آهنگ زندگی و مرگ تعیین می کنند. فیسلوف خردگرای دیگری که عقاید بسیار روشنگرانه ی مهمی را مطرح کرد و جان خود را در این راه از دست داد، «آناکساغوراث» بود که جز حقیقت چیز دیگری به زبان نیآورد. او می گفت: " خورشید توده ای از سنگ و آتش است". اما مهمترین فیلسوف خردگرای تمام قرون که خیلی وی را « پدر بزرگ طنز» نامیده اند «سقراط» بود. او همه چیز را به مسخره می گرفت از خدایان گرفته تا فیلسوفان و مذاهب و همینطور خودش را هم از این قاعده مستثنی نمی کرد. او یکی از اولین متفکران تاریخ بشر است که می گفت اخلاق مترادف مذهب نیست. تعدادی از جملات قصار سقراط که در طول زمانهای طولانی در تاریخ همچنان پژواک می شود عبارتنداز: - شک منشا حقیقت است - خودت را بشناس - زندگی وقتی آغاز می شود که شما درباره ی آنچه که پیش از شما وجود داشته است، شک کنید - انسان به دلیل نادانی بدی می کند، هیچکس دانسته بد نیست - انسان می تواند بی آنکه خدا را قبول داشته باشد، انسان خوبی باشد. بالاخره سقراط متهم به فاسد کردن اخلاق جوانان، اهانت به نهادهای اجتماعی، بی دینی و فساد اخلاقی و غیره شد. معنی همه اینها محکوم به مرگ شدن بود و سقراط با نوشیدن شوکران این تاوان را پذیرفت. سقراط حتی در فاصله ی که جرعه های مرگبار شوکران را می آ شامید، به بحث با هوادارانش ادامه داد. فلسفه یونان با مرگ سه متفکر والا یعنی: افلاطون، دموکریت و ارسطو پایان می گیرد که به اختصار به تفکر آنها نگاهی گذرا می اندازیم. افلاطون روش بحث و مجادله را برای بیان افکارش بکار گرفت. به این ترتیب وی سه سوال اساسی فلسفی را مطح کرد: ۱. انسان چگونه می تواند حقیقت را کشف کند؟ ۲. منشا جهان چیست؟ ۳. هدف زندگی چیست؟ جواب هایی که افلاطون به این سوال ها می داد بنای سیستمی را در فلسفه گذارد که به ایده آلیسم عینی معروف شد. بر مبنای این سیستم، ا شیا سایه هایی از ایده هستند. ایده ها جاویدانند در حالیکه اشیا این طور نیستند. مثلا حیوانی به نام اسب وجود ندارد، آنچه وجود دارد، ایده ما از اسب است. افلاطون می گفت: " دانش حقیقی نه از طریق ادارک و نه از طریق خرد بدست می آید. انسان نمی تواند بوسیله علم حقیقت را بشناسد بلکه از طریق «الهام» که از جهان بالا می آید، حقیقت را می شناسد. انسان نمی تواند اشیا را بشناسد، بلکه این شناخت از طریق ایده هایی بدست می آید که خداوند به او می دهد. تفسیر های افلاطون درباره ی واقعیت، فرمانروایان را خوشحال کرد. مثلا یکی از تفسیرهای او این بود: توده ی متواضع انسانها باید در خدمت عده ای افراد ممتاز و ثروتمند باشند. فقرا نباید از سرنوشت خود ناراضی باشند چراکه آنها در جهان دیگری به خوشبختی خواهند رسید. جهانی که بعد از مرگ وجود دارد، نه این جهانی که به هر حال خیالی است. مدتی بعد، ایده های افلاطونی از این تز که روح جاودانی است و تن ناپاک است چون ماده است، پشتیبانی کرد. « دموکریت» به خاطر مطرح کردن اندیشه های ماتریالیستی مورد آزار و شکنجه قرار گرفت. او می گفت: " جوهر کیهانی از یک عده عناصر بی شمار یا ذراتی غیر قابل رویت، نامیرا و نامحدود تشکیل شده است. این ذرات از نظر اندازه و شکل متفاوتند، و حرکتی درونی دارند. دموکریت چهار قرن قبل از میلاد و بیست و چهار قرن قبل از انیشتین درباره ی اتم ها صحبت می کرد. « ارسطو» نیز به مثابه یکی از فیلسوفان دگر اندیش فصل جدیدی در اندیشه های آتیستی و انتقادی باز کرد. او نابغه ای در تمام زمینه های پژوهشی زمان خود بود. او معلمی بزرگ و عالمی خستگی ناپذیر بود. نظریات ارسطو تاثیر خود را تا زمان پیدایش ماتریالیسم قرن هیجده، بروی تمامی زمینه های پژوهش انسان گذارده است. یکی از کشفیات جالب ارسطو این بود که تفاوت های اجتماعی از نابرابری اقتصادی و شرایط اجتماعی سرچشمه می گیرد. او می گفت بعضی ها پولدارند و بعضی بی پول و این تقصیر خدایان نیست. ارسطو معتقد بود که که مساله اصلی اینست که قدرت در دست کیست. اگر ثروتمندان قدرت را در دست گیرند، به این الیگارشی می گویند و اگر مردم قدرت را در دست گیرند، دموکراسی. دموکراسی در ا شکال مختلف خود را نشان می دهد و بستگی دارد به اینکه کدام طبقه بر جامعه مسلط باشد: دهقانان، پیشه وران... بنابراین ، ارسطو اولین کسی بود که تشخیص داد شیوه های اقتصادی، نابرابری های اجتماعی را بوجود می آورند. از سوی دیگر، او برده داری را قبول داشت چون معتقد بود که برای جامعه ضروریست. نظریات افلاطون برای ارسطو مسخره بود. چون افلاطون حواس را ا ساس حقیقت می دانست. تعالیم او درباره ی اخلاقیات این بود که هدف از زندگی شادی است. بنابراین، وی تاکید می کند که هر کسی با داشتن پول یا قدرت یا افتخار، می تواند به اندازه ی کافی خوشبخت باشد. با پیدایش مسیحیت قلابی و به پیامد آن استیلای کلیساهای مسیحی بر کلیه امور مردم ، ، فلسفه به زوال گراید و دانش، برده ی الهیات ( مذهب) شد. اتفاقی نیست که این دوره ی شگفت انگیز را عصر ایمان نامیده اند، یعنی تمامی استدالال های علمی بوسیله ی ایمان حاکم از بین رفت. در طول این دوره تاریخ در روم، دیکتاتوری ددمنشانه ای بوجود آمد که هر کس که طبق روال کلیسا فکر نمی کرد «مرتد» قلمداد می شد. تمامی آثار و نشانه های فلسفه در اروپا از بین رفت و دستگاه « تفتیش عقاید مذهبی» آتش مجازات و اعدام را بر افروخت. همزمان با این عصر تیره، برخورد انتقادی با مذهب در دنیای مسلمان شده هم ادامه داشت؛ مردانی مانند « ابن سینا» انجیل را رد می کردند و معتقد بودند که یک مشت « داستان ساختگی است که فقط به درد توده ی جاهل می خورد». زمانیکه فلسفه ی راستین امکان رشد نداشت، عده ای از مردم بیکار وقتشان را صرف لفاظی های خدا شناختی کردند. مثلا بحث درباره ی این موضوع می کردند که آیا فرشتگان ناف دارند، آیا خرچنگها روح دارند؛ یا وقتشان را صرف آیین های مذهبی و کلیسایی می کردند. «توماس آکویناس» یکی از این افراد بود که ۲۱ جلد کتاب با خطوط عجیب و غریب برای دفاع از مرام کلیسای کاتولیک روم نوشت. ماکیاولی اولین کسی بود که به کلیسا حمله کرد و بر عیله دیکتاتوری کشیشان، سخنرانی های کرد. او می گفت: " خدا در خدمت منافع کلیساست". با شروع شدن دوره رنسانس- دورانی که عقل و علم علیه تمام تعصبات و حکومت استبدادی مذهبی و تعصبات به پا خواست- کلیسا و حکومت های مذهبی اروپائی هر چه بیشتر شروع به عقب نشینی کرده اند و اولین طلیعه های پیروزی اندیشه نمایان گشت. «فرانسیس بیکن» بعنوان یک متفکر دگر اندیش در همان زمانهای ابتدائی رنسانس می گفت: " من تعجب می کنم که همه کشورها با اینهمه نجیب زاده در بدبختی به سر می برند". این اولین دوره در تاریخ بشر است که ناگهان اندیشه های نوین در آن شکوفان شد: پیروزی اندیشه بر تاریکی؛ کسانی نظیر: دانته، پنرارک، داوینچی، آراسموس، لوتر، ویکو، کوپرنیک، گالیه، کپلر، نیوتون، بیکن و ژوردانو برونو پای به عرصه تحول اندیشه گذاشتند. البته رنسانس با شکنجه ، جان فشانی و جان باختن بسیاری از متفکران در علوم مختلف به دست حکومت کلیساها آغاز شد. به طور مثال: گالیله برای اینکه معتقد بود زمین دوار است به دادگاه تفتیش عقاید فرستاده شد و یا کپلر این دانشمند بزرگی که فرضیه مدار انتقالی را کشف کرد تحت فشار جانکاه کلیسا قرار گرفته، مادرش را به جرم جادوگری به زندان انداختند و کتابهای او را آتش زدند. « ژوردانو برونو» راهب دومینیکن و معاصر گالیله که از قانون وحدت وجودی – طبق این قانون خدا و طبیعت به ترتیب به مثابه عناصر فعال بودند- سر باز زد ، در سال ۱۶۰۰ زنده زنده در آتش سوزانده شد. « جبامباتیستا ویکو» مولف کتاب « اصل علم نوین درباره ی طبیعت مشترک ملل» که پیشتر از او نام بردیم معتقد بود که تاریخ بشر از سه مرحله که منطبق با سه مرحله از زندگی انسان است، می گذرد. سه مرحله ی زندگی انسان بدینقرار هستند: طفولیت، جوانی و بلوغ. درعرصه اجتماعی و تاریخی، ویکو این فرضیه را چنین توضیح می داد که که در مرحله اول تاریخ بشر، ما شاهد بربریت و پدر سالاری که انسان شکارگر تحت تسلط ارواح است، هستیم. در مرحله دوم ما شاهد حکومتهای فئودالی هستیم. دوره ای که ارباب ها اقلیت و رعیت ها اکثریت را تشکیل می دهند. و در نهایت در دوره سوم یا دوره جدید ما شاهد حکومتهای بالغ انسانی هستیم. نظریه ویکو بخودی خود چیز قابل توجهی نبود، اما دو نکته جالب داشت: اول- اینکه ویکو این نظریه را علی رغم جامعه فئودالی که خود در آن می زیست، اظهار داشت و دوم اینکه وی برای اولین بار از تکامل جامعه بسوی دموکراسی از طریق مبارزه طبقاتی سخن گفت. البته وی اشتباهش در این بود که جریان تکامل را در اینجا به پایان می رساند و معتقد بود که حکومت بورژوازی به حکومت بهتری تبدیل نخواهد شد؛ و تاریخ دوباره از دوران دیگری بر روی حلقه تکاملی جدیدی تکرار خواهد شد. با وارد شدن دو متفکر یعنی « رنه دکارت» و « اسپینوزا»، تاریخ تکامل خرد وارد مرحله جدیدی شد. در زمانی که این فیلسوفان در قرن هفدهم قدم به عرصه تاریخ گذاردند، هنوز کلیسای روم بر فلسفه حکومت می کرد. دکارت که واقعا علمی می اندیشید تمام قدرت خود را بکار برد تا اشیا را از دیدگاهی ماتریالیستی توضیح دهد. وی به تعقل در مورد طبیعت اشیا پرداخت و همزمان با آن شروع به اثبات وجود خدا کرد. دکارت می گوید: " تمام اشیایی را که ما را به روشنی و دقت دریافت می کنیم، وجود دارند". دکارت التقاطی از نظریان ماتریالیستی ( مثلا می گفت: " من فکر می کنم، پس هستم") و ایده آلیستی ( مثلا بشر را به یک ماشین حاوی روح تجسم می کرد)، را حمل می کرد. دیدگاه دکارت با اینکه موجب تحول عظیمی در زمان خودش شد ولی یک دیدگاه مکانیستی بود. « اسپینوزا» عینک ساز فقیری و یکی دیگر از اندیشمندان خردگرای بود که به کشف بزرگی نائل آمد. او برای اولین بار در تاریخ مکتوب بشر گفت: " انسان آزاد است همانگونه بیندیشد و همانگونه معتقد باشد که خود او به او می گوید". اسپینوزا معتقد بود که خدا به طریقی که مذهب می گوید، وجود ندارد؛ مگر به مثابه ی «اصلی» نامتعین و روحانی، و نیز ذاتی که واقعیت جهان را تشکیل می دهد. اما فیلسوفان خردگرائی نظیر اسپینوزا و دکارت که ما آنها را ماتریالیستهای مکانیکی می نامیم دارای یک اشتباه اساسی بودند و آن این بود که آنان معتقد بودند که طبیعت تغییر نمی کند، تحول نمی یابد و از قوانین غیر قابل تغییر ابدی تبیعت می کند. متفکرینی نظیر دیدرو پا را هم از این فرا تر گذاشته و با مقایسه ی کائنات به نتیجه رسیدند که جهان و بشریت تغییرناپذیر هستند. دیدرو عنوان نمود که ستاره شناسی نشان داده است که سیارات در مدارهای معینی که دائما تکرار می شود به گردش خود ادامه می دهند در نتیجه جهان و بشریت نیز همیشه یکی بوده اند. برای بسیاری از ماتریالیستهای مکانیکی توده مردم، کمتر دارای نقش و قدرت محرکه ی تاریخی بودند بلکه فقط " قهرمانان" ( پادشاهان، فرمانرویان، پیامبران و فیلسوفان) بودند که به مثابه رهبران وجود داشتند. پیش از پرداختن به تفکر مارکسی، ابتدا نگاهی می اندازیم به امپریسیستها ( تجربه گریان) که اندیشه های متفکران آن دستمایه بسیاری از اندیشه های امروزی گشت. اولین آنها « جان لاک» است. متفکری از کشور انگلستان که علیه حق الهی پادشاهان و جاودانه بودن ( حقیقت مطلق) مذهب و تعصبات کلیسا و ... اعتراض کرد. لاک نیز یکی دیگر از ماتریالیستهای ملحد بود. او می گفت: " هیچ انسانی حقی بیشتر از دیگری ندارد؛ چراکه مه برابریم و همه همان ویژگی ها و شرایط را داریم که دیگری دارد. همه برابریم و حقی یکسان در لذت بردن از ثمرات طبیعت داریم". لاک معتقد بود که انسان ها آزادند که به شیوه ی خود در مورد خدا بیندیشند، نه طبق توصیه های این و یا آن مذهب... این امر مثل صاعقه ای بود که بر سر کشیشان و یک فیلسوف ایده آلیست به نام جرج برکلی و اسقف کلیسای انگلیس فرود آمد. وی سعی کرد نظریات لاک را رد کد، اما موفق نشد چون فیلسوف دیگری به دفاع از عقاید لاک قد علم کرد. او « دیوید هیوم» و اهل انگلستان بود. هیوم با نظریات ضد مذهبیش در انگلستان هیاهویی بپا کرد و در نتیجه مجبور شد عازم فرانسه شود. فرانسه در آنزمان مرکز تجمع واقعی اکثر اندیشه های مترقی بود. طغیان شدیدی بر علیه ظلم و ستم دستگاه زور و استبداد در همه جای فرانسه به چشم می خورد. این طغیان ها در نهایت در قالب انقلاب فرانسه و پیروزی خرد بر مذهب اوج گرفت. از جمله اندیشمندان این دوره می توان به ولتر، روسو، دیدرو، منتسکیو اشاره نمود. البته، باید بگویم که انقلاب فرانسه در گسترش اندیشه های سیاسی ( نظیر آزادی، برابری و برادری) بیشتر از اندیشه های فلسفی نقش داشت. از دیگر تاثیرات آن می توان به جنگهای آزادیبخش آمریکا برای رهائی از قید استعمار اروپا و مبارزات اروپاییان برای رهایی از سلطه حکومت پاپ اشاره کرد. درست بر خلاف فلسفه ی ماتریالیستی قرن هفدهم، نوعی فلسفه ایده آلیستی در قرن هیجدهم رشد کرد و نماینده ی بزرگ این سیستم فلسفی « امانوئل کانت» بود. مهمترین اثر کانت « نقد خرد محض» است. اثری که ثمره ی پانزده سال تحقیق بود. بعضی از نکات پیچیده ای که در درون این مطالعات کانت نهفته است، عبارتنداز: " هیچ نوع مرامی چه مذهبی و چه علمی از عهده ی تعریف واقعیت بر نمی آید؛ مگر فرضیه ی محض...»" . " هر نوع تلاشی برای درک دانش متعالی بیهوده است، چراکه در مقابل هر تز ارائه شده، می توان آنتی تزی قرار داد...»". " امکان ندارد که از طریق وسایل طبیعی، هستی خدا را اثبات کرد..." کانت اعتقاد راسخ داشت که اخلاقیات بدون ایمان به خدا یا جاودانگی نمی تواند وجود داشته باشد. پس هر کس مجبور است که ضرورت وجود خدا را قبول کند... حالا بعد از نگاه به اندیشه های متفکران خردگرای قرون گذشته به زندگی مارکس نظر می افکنیم. کسی که اندیشه هایش باعث انقلابات فکری و اجتماعی وسیعی در سطح جهان شد. مارکس پس از سالهای مبارزه و تحقیق، به این نتیجه رسید که باید بر خلاف اندیشمندان خردگرای گذشته که عده ای به ماده اصالت داده و عده ای دیگر به روح، مستقیما از خود « انسان» شروع کرد. او در مورد فلاسفه گفت: " فلاسفه همیشه جهان را تفسیر کرده اند، در حالیکه هدف تغییر آنست". کارل مارکس در ۵ مه ۱۸۱۸ در شهر « تریر» پروس چشم به جهان گشود. پدرش یک وکیل یهودی بود که به مذهب پروتستان در آمده بود. مارکس مدرسه ی متوسطه را در « تریر» به پایان رسانید و پس از آن ابتدا در شهر « بن» و سپس در « برلین» به آموزش حقوق، فلسفه و تاریخ پرداخت. در دانشگاه برلین، سخت تحت نفوذ عقاید هگل قرار داشت. هگلیست به دو دسته عمده تقسیم می شدند که برداشتهای کاملا متقاوت از نظریات هگل را مطرح می کردند. دسته اول هگلیست های مسن بودند. آنان این فرمول معروف هگل را که " هر آنچه واقعی است عقلایی است" را به اینصورت تفسیر می کردند که آنچه واقعی است ضروری است واگرنه وجود خارجی نمی داشت و آنچه که تا به حال به تحقق نرسیده است، نه عقلایی و نه ضروری می باشد. بر اساس همین تفسیر هگلیست های مسن بود که آنان دفاع سرسختانه از سلطنت پروس؛ مذهب و دولت را در دستور کار خود قرار دادند. چهل سال بعد، انگلس در کتاب « لودویک فویر باخ و پایان فلسفه کلاسیک آلمان» در مورد تفاوتهای عمده ی دو گروه هگلیست های مسن و جوان چنین نوشت: " دکترین هگل آنقدر گسترده بود که بتواند متنوع ترین برداشت های حزبی را به زیر چتر خود بگیرد. در آلمان آنروز، دو چیز بطور ویژه، با خصلتی اساسا تئوریک، بیانگر توجهی عملی بود: دین و سیاست. کسی که بر فلسفه ی هگل به عنوان دستگاه تاکید می ورزید می توانست در این دو عرصه، به حد کافی محافظه کار باشد. و کسی که بر عکس روش دیالکتیکی هگل را اصل می دانست، می توانست، چه از نظر دینی و چه سیاسی، کاملا در نقطه ی مقابل موضع اولی قرار بگیرد..." مارکس که روش دیالکتیکی فلسفه هگل را پذیرفت به گروه دوم پیوست و نقد بیرحمانه ی آنان علیه فلسفه، مذهب، تاریخ و اقتصاد سیاسی را مشتاقانه دنبال نمود. مارکس نیز بمانند تعدادی از هگلیستهای جوان نظیر « برونو بوئر» و « کوپن» علاقه و توجه ویژه ی به فلسفه پسا- ارسطوئی بخصوص اپیکور و دموکریت از خود نشا� سایت ما را در گوگل محبوب کنید با کلیک روی دکمه ای که در سمت چپ این منو با عنوان +1 قرار داده شده شما به این سایت مهر تأیید میزنید و به دوستانتان در صفحه جستجوی گوگل دیدن این سایت را پیشنهاد میکنید که این امر خود باعث افزایش رتبه سایت در گوگل میشود

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت ریسک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 557]