سلسله سامانیان

واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: pareparvaz5131st January 2011, 11:45 AMسامانیان سامانیان (261 - 395 ق / 874 - 1004 م) یکی از دودمان‌های فارسی‌زبان در غرب آسیا بودند. سامانیان نزدیک به یکصد سال (از ۲۸۷ (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %B 1%DB%8C_%D 9%82%D 9%85%D 8%B 1%DB%8C&action=edit) تا ۳۸۹ (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %B 1%DB%8C_%D 9%82%D 9%85%D 8%B 1%DB%8C&action=edit) ه‍.ق.) در قسمتی از ایران (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) کنونی و بخش عمده‌ای از افغانستان (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند 9%86) و آسیای میانه (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند D 9%86%D 9%87) فرمانروایی کردند. سلسله سامانى از پس سركوب صفاريان كه اقتدار سياسى دستگاه خلافت را مورد تهديد قرار داده بودند, پديدآمد. امير اسماعيل سامانى از امراى منصوب مامون در ماوراءالنهر, به پاس خدمتى كه به دستگاه خلافت در سركوبى و دستگيرى عمروليث صفارى نمود, مورد ستايش خليفه قرارگرفت و لواى حكومت خراسان را دريافت كرد. (287ق) سامانيان را همانند طاهريان, حكام مطيع و سر به طاعت دستگاه خلافت مى شناسند. در كتاب تاريخ بخارا در وصف امير اسماعيل سامانى چنين آمده است كه: پيوسته خليفه را اطاعت نمودى و در عمر خويش يك ساعت بر خليفه عاصى نشدى و فرمان او به غايت استوار داشتى. ستاره دولت سامانى با دورانديشى تركان غزنوى كه در بروز خلاف در دستگاه خلافت, طرف خليفه پيروز يعنى القادر را گرفتند, افول كرد و كوكبه دولت ايشان به نفع غزنويان فروافتاد. سامانیان که منسوب به سامان خداه، دهقانی زرتشتی از نواحی بلخ و به قولی سمرقند و مالک قریه سامان در آن نواحی بودند، از زمان خلافت مأمون در خراسان، یعنی اندک مدتی پیش از روی کار آمدن طاهریان، در قسمتی از ماوراء النهر حکومتهای مستقل کوچکی را که به حکم خلیفه به آنها واگذار شده بود، به عهده داشتند. و نسب خود را به بهرام چوبینه، سردار معروف عهد ساسانیان می‏رسانند. مؤسس این سلسله، نصر اول و عده‏ای از فرمانروایان برجسته آن، توانسته بودند دورانی از آرامش نسبی را برای ایرانیان فراهم آورند، ولی البته همه آنان چنین نبودند . ثبات این سرزمین با کوششهایی که توسط مرداویج زیاری برای بازگرداندن طرز حکومت پیش از اسلامی صورت گرفت و همچنین با افراط کاریهای دینی پادشاه با شکوه سامانی، نصر دوم در اواخر زندگی خود به مذهب اسماعیلی گروید و از این راه خود را با دستگاه خلافت درگیر کرد، در صورتی که این دستگاه در حقیقت تکیه گاه عمده این سلسله به شمار می‏رفت. با وجود این، حتی پیش از آن که نشانه سقوط سامانیان در نتیجه کشمکشهای ایشان با خاندانهای زمیندار با نفوذ یعنی «دهقانان» و خاندانهای مأموران رسمی ظاهر شود و نیز در نتیجه نزاعهای داخل خاندان خود ایشان و بالاخره با توسعه قدرت آل بویه در باختر و جنوب غربی ایران آشکار شود، تحولی در نوار غربی منطقه نفوذ ایشان حاصل شد که چهره جهان اسلامی را از سده پنجم هجری / یازدهم میلادی به بعد کاملاً تغییر داد. مدت درازی مجاهدان در راه ایمان، بار جنگهای دفاعی را در مرزهای امپراتوری بیزانیس بر دوش داشتند و تقریباً همه ساله با هجومهایی که به «حمله‏های تابستانی» معروف شده بود، در سرزمینهای آل بویه پیشروی می‏کردند، ولی هیچ پیشرفت بزرگی عاید مردم ارتدوکس مذهب آناتولی، نمی‏شد. در ماوراءالنهر و کناره دره فرغانه نیز با همسایگان غیر مسلمان زد و خوردی صورت می‏گرفت که از این میان تنها بهره عمده‏ای که در مبارزه سامانیان با همسایگانشان نصیب ایشان شد، تسخیر طراز «تلاس» در سال 280 ق / 893 م بود. همسایگان مورد بحث؛ قره خانیان یا ایلخانان «هر دو نام عنوانهایی است که داشتند» بودند؛ که بر ترکان قرلق فرمانروایی داشتند. مملکت ایشان پس از انقراض دومین فرمانروایی کوک تورک به وجود آمده بود، که خیلی زود پاره پاره شد، به صورت دولتهای کوچکی درآمد که روابط آنان با یکدیگر خیلی هم دوستانه نبود. روی کار آمدن سامانیان انقراض حکومت طاهریان و ضعف و فترت تدریجی که از غلبه ترکان در دستگاه خلافت پدید آمد، سرزمینهای شرقی خلافت را از نفوذ خلیفه و از امکان اعمال قدرت عملی او آزاد کرد. در چنین ایمنی و فراغی که به ویژه دوری ازبغداد (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) آن را بی دغدغه می‏ساخت، ولایت ماوراءالنهر که از عهد طاهریان یا پیش از آن به سامانیان واگذار شده بود، تحت رهبری امیران این خاندان، مرکز یک دولت قدرتمند شد و خراسان و ری، و مدتی هم، جرجان،طبرستان، و سیستان، از جانب خلیفه یا به حکم استیلاء و غلبه، ضمیمه قلمرو آنها شد. با آن که استیلای این خاندان بر جرجان، طبرستان و سیستان مستمر نبود و چندان دوام نداشت، ولی خراسان و ماوراء النهر در بخش عمدهدوره امارت سامانیان، از مداخله مستقیم عمال خلیفه آزاد ماند و باقی ماندهدنیای باستانی ایران، در شکل اسلامی خود، در تمام این نواحی، حیاتی تازه یافت. pareparvaz511st February 2011, 11:13 AMسامان خدا جد سلسله سامانیان (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) که در آغاز امر آئین زرتشتی (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) داشت و مسلمان (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) شد. سامان از نوادگان بهرام چوبین (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند DB%8C%D 9%86) بود. نسبش راسامان خدا سام بن طعام بن هرمزبن بهرام چوبینگفته‌اند. او از روشناسان و حاکم بلخ (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) بود. والی خراسان (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) در نیمه سده ۸ میلادی (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %A 7%D 8%AF%DB%8C%29) با سامان دوست شد. سامان دین اسلام (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) اختیار کرد از جمله نواده‌هایش اسمعیل پسر احمد در سالی۸۹۲ میلادی (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند AF%DB%8C%29) بعد از مرگ برادرش نصر و گرفتن سمرقند (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) سلسله سامانیان (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) را بنیان گذاشت. نوح بن اسد (مرگ: ۸۴۱/۸۴۲ میلادی) از فرمانروایان سامانی (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) سمرقند (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) بود. غسان بن عباد، فرماندار خراسان (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) در زمان خلیفه مأمون (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) در سال ۸۱۹ نوح بن اسد را به عنوان فرمانروای سمرقند گماشت. این گمارش به پاداش پشتیبانی نوح بن اسد از فرماندار خراسان علیه شورش رفیع بن لیث (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %86_%D 9%84%DB%8C%D 8%AB&action=edit&redlink=1) صورت گرفت. نوح بن اسد کناره‌های استپ‌های ترک‌نشین قزاقستان امروزی را نیز فتح کرد و در سال ۲۲۵/۸۴۰ حصاری به دور شهراَسپیجاب (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) کشید تا از آن در برابر حملات ترکان حفاظت کند. نوح بن اسد یکی ازمملوک‌های (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) خود به نام طولون را به خلیفه مأمون بخشید و پسر طولون به نام احمد بن طولون (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %86_%D 8%B 7%D 9%88%D 9%84%D 9%88%D 9%86&action=edit&redlink=1) بعدها سردودمان پادشاهی طولونیان (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) در مصر شد. ابوالحسن نصر بن احمد بن اسماعیل سامانی (۲۹۳ (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %B 1%DB%8C_%D 9%82%D 9%85%D 8%B 1%DB%8C&action=edit&redlink=1) تا۳۳۱ (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %B 1%DB%8C_%D 9%82%D 9%85%D 8%B 1%DB%8C&action=edit&redlink=1) ه‍.ق.) پس از کشته شدن امیراحمد بن اسماعیل سامانی (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %86_%D 8%A 7%D 8%B 3%D 9%85%D 8%A 7%D 8%B 9%DB%8C%D 9%84_%D 8 %B 3%D 8%A 7%D 9%85%D 8%A 7%D 9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1) پسر هشت‌سالهٔ او نصر بن احمد را بر گردن گرفته می‌بردند تا مردم با اوبیعت کنند. نصر ترسید و گفت: «شما می‌خواهید که مرا هم‌چون پدرم بکشید.» گفتند: «نه، ما می‌خواهیم که ترا به‌جای پدرت بنشانیم.» مردم ماوراءالنهر (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند 9%86%D 9%87%D 8%B 1) چشم امید به اسحاق، عموی نصر، دوخته بودند، ولی مردمبخارا (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) علی‌رغم همهٔ مخالفت‌ها، نصر را به‌جای پدرش نشاندند. شهرت نصر در سنین جوانی از پای پدر و اجدادش گذشت. امیر نصر مانند پدر واجداد خود اهل دانش و شعر دوست بود و در ترویج و توسعهٔ زبان وادبیات فارسی (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند D 8%B 1%D 8%B 3%DB%8C) خدمات شایانی کرده است. می‌گویند او امیری بود نیکوخصال، بردبار و دلیر وبا متانت و با تدبیر و کاردانی دشمنانش را مطیع خود ساخته یا نابود کرد. امیر نصر مانند اجداد خود ازعباسیان (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) خاطرات خوشی نداشت. شاید روی این دلیل بوده باشد که به مذهب اسماعیلی (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند D 8%B 9%DB%8C%D 9%84%DB%8C) گروید. اسماعیلی شدن نصر بهانه‌ای به دست عباسیان داد تا عده‌ای از سپاهش را علیه وی تحریک کرده، او راخلع (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) و پسرش امیرنوح سامانی (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %D 9%85%D 8%A 7%D 9%86%DB%8C) را بجایش نشاندند. بعد از خلع نصر، مردم تحریک شده و دست به آزار و اذیت اسماعیلیان زده بهطوری که عدهٔ را مجازات نموده، و تعداد دیگری متواری گشتند. یکی ازمبلغین (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) اسماعیلی به‌نام احمد نخشبی (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند DB%8C) نیز، که نصر را به مذهب اسماعیلی درآورده بود، در شورش۳۳۲ه‍.ق (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %B 1%DB%8C_%D 9%82%D 9%85%D 8%B 1%DB%8C&action=edit&redlink=1) به دار آویخته شد. می‌گویند امیر نصر بقیهٔ عمر خود را در عبادت گذراند، تا در سال۳۳۱ه‍.ق. (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %B 1%DB%8C_%D 9%82%D 9%85%D 8%B 1%DB%8C&action=edit&redlink=1) در سن سی‌وهشت سالگی در اثر بیماری (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) سل (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) درگذشت. مدت امارتش سی سال بود. نوح یکم سامانی (نوح بن نصر) معروف به امیر حمید و دارایکنیه (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) ابومحمد (۳۴۳ – ۳۳۱ه‍.ق.) نوج بن نصر در سال ۳۳۱ ه. ق. به جای پدر دربخارا (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) فرمانروایفرارود (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) شد. روزگار فرمانروایی پرآشوبی داشت تا بدان‌جا که چند گاهی از تاج و تخت جدا شد اما دوباره مقام خویش را به دست آورد. وح همراه وشمگیر بن زیار (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند B 1_%D 8%A 8%D 9%86_%D 8%B 2%DB%8C%D 8%A 7%D 8%B 1&action=edit&redlink=1) بر گرگان چیره شد و در سال ۳۳۳ به ری و اصفهان لشکر کشید. از رویدادهای مهم دورهٔ او مخالفت ابوعلی فرماندهٔ لشکر اوست که مرو و بخارا را در سال۳۳۵فتح کرد و وزیر نوح را کشت ولی پس از مدتی با نوح صلح کرد، اما چون درنبرد بابوییان (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) کاری از پیش نبرد و بارکن‌الدوله (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند D 9%84%D 8%AF%D 9%88%D 9%84%D 9%87&action=edit&redlink=1) صلح کرد از این‌رو نوح او را از خراسان عزل کرد ولی ابوعلی به کمک رکن‌الدوله منشور حکومت خراسان را ازمطیع عباسی (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %A 8%D 8%A 7%D 8%B 3%DB%8C&action=edit&redlink=1) دریافت کرد و در سال ۳۴۳ نوح درگذشت. pareparvaz512nd February 2011, 10:43 AMزبان فارسی در دوره سامانیان در دوره ایران سامانی، زبان فارسی از پیشرفت و شکوفایی زیادی برخوردار شد. با آن که سامانیان در امور دیوانی زبان عربی را به کار می‌‌بردند و آن را شعار وحدت خلافت می‌‌شمردند، امکان آن را فراهم آوردند تا شاعرانی ایرانی همچون رودکی (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) و دقیقی (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند) از نخستین کسانی باشند که با گونه‏ای از زبان ملی خود که از تکمیل و تلفیق لهجه‏های محلی گوناگون فراهم آمده بود مطلب بنویسند. این زبان در دربار سامانیان پذیرفته شد و سرانجام به عنوان زبان فارسی نو (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند %86%D 9%88&action=edit) روایی پیدا کرد که با اندکی تغییرات آوایی تا زمان حاضر بر جای مانده است. pareparvaz513rd February 2011, 12:19 PMاسلام در زمان سامانیان وضع عمومی پایدار در مرز شمالی سامانیان که جنگهای خونین در آنجا بسیارکمتر از آناتولی اتفاق می‏افتاد، سبب آن شد که مجاهدان مرز نشین به وظایف تبلیغ دینی بپردازد که سخت تحت نفوذ اهل تصوف وتشیع بود. در حالی که یونانیان خود را تقریباً به صورت کاملمصون از پذیرفتن تبلیغات اسلامی نشان داده‏اند، ترکانی که در مرزهایسامانیان ساکن بودند - اغلب شمن پرست و گروه اندکی مسیحی و بنابراین غیروابسته به یک دین جهانی - به دور از هر گونه مشکلی با وسایل مسالمت آمیز؛دین اسلام درآمدند. شک نیست که پشتیبانی سامانیان از مبلغان و رباط نشینان، عامل عمده‏ ای در این پیشرفت دین اسلام بوده است که بدون این پشتیبانی هرگز ممکن نبودچنین پیشرفتی حاصل شود. سامانیان، از این لحاظ و همچنین از لحاظ ترویج و تشویقی که از ادبیات فارسی می‏کردند که صلح را در قسمت عمده‏ای از ایران برقرار سازند، نقش عمده‏ای در تاریخ جهان داشته ‏اند. جهان اسلامی گرویدن ترکان را به دین اسلام که بعدها عملاً دین همه اقوام ترک شد؛ به ایشان مدیون است. در عین حال، به علت علاقه فراوان سامانیان به مذهبتسنن، همین مذهب میان ترکان رواج یافت و بعدها سبب شد که در جهان اسلام به صورت روز افزون این مذهب غالب باشد. البته عده ای هم بر این عقیده هستند که از آنجایی که سامانیان که در مسلمان کردن اقوام ترک در شرق قلمرو خلافتفعلیت می کردند ، خود اهل تسنن بودند لذا ترکها را هم به همین مذهب در میآوردند. با همه این احوال، باید گفت که سامانیان با مسلمان کردن ترکان، زمینه رابرای سقوط خود فراهم کردند و قرلقها به زودی ماوراءالنهر سامانیان را زیرفشار قرار دادند. علمای دینی که فرمانروایان سامانی برای رو به رو شدن وجنگ با ترکان، تأیید آنان را خواستار شده بودند، چنان فتوا دادند که ترکان مهاجم نیز مسمانانی درستند و برای جنگیدن با ایشان نمی‏توانند به جهادفتوا دهند. بدین ترتیب دولت سامانی که نمی‏توانست در برابر ترکان مهاجم مقاومت ورزد، در سالهای 389 - 94 ق / 999 - 1004 م، رو به زوال رفت و سرانجام منقرض شد و سرزمینهای شمال جیحون به تصرف قره خانیان درآمد. وارث سامانیان در جنوب جیحون غزنویان (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند 7%D 9%86) بودند که نسبتشان به سرباز مزدور ترکی می‏رسید. نام آنها مأخوذ از نام پایتخت ایشان، غزنه، واقع در سرزمینی است که اکنون افغانستان (کاربران ثبت نام کرده قادر به مشاهده لینک می باشند 3%D 8%AA%D 8%A 7%D 9%86) نام دارد. pareparvaz514th February 2011, 11:36 AMشاعران درباری در عهد سامانیان شعر و ادبيات پارسي پس از به روي كار آمدن سلسله ي سامانيان رونق وشكوه بيشتري يافت واين امر با توجه به اينكه سامانيان يك خاندان اصيل و قديمي ايراني بودند عجيب نمي نمود.همه ي افراد اين خاندان علاقه ي زيادي به زبان پارسي و نظم و نثر آن داشتند و شاعران را مورد تشويق و انعام قرار مي دادند.از اين روي شاعران زيادي در دربار سامانيان بودند كه به مدح و ستايش امراي ساماني مي پرداختند. از مشهورترين شاعران درباري عهد سامانيان مي توان به رودكي سمرقندي اشاره كرد.رودكي تقرب خاصي به امير نصر بن احمد ساماني داشت و اين تقرب وي از حكايت معروفي كه نظامي عروضي در چهار مقاله ذكر مي كند بيشترآشكار مي شود وقصيده ي معروف بوي جوي موليان كه اساس حكايت مذكور است و موجب مي شود تا امير نصر بي موزه سوار اسب شده و راه بخارا را در پيش مي گيرد. رودكي علاوه بر امير نصر، وزيران و رجال دربار او را نيز مدح مي كرد و از اين راه ثروت و مكنت فراواني حاصل كرده بود.وي در پاداش قصيده اي كه به نام امير ابوجعفر احمد بن محمد صفاري ساخت، ده هزار دينار گرفت و چنانكه خود گفته چهل هزار درهم از امير نصر و پنج هزار درهم از امير ماكان كاكي و شصت هزار درهم از امراي مختلف دربار ساماني گرفته بود بداد مير خراسانش چل هــزار درهم وزو فـــزوني يك پنــج ميــر ماكان بـود وز اولياش پراكنده نيز شصت هزار به من رسيد و بدان وقت حال چونان بود از ديگر شاعران مديحه سراي عهد سامانيان مي توان به ابوالحسن مجدالدين كسايي مروزي اشاره كرد .كسايي از شعراي اواخر عهد ساماني بود و از اين خاندان عتبي وزير دربار را مدح گفته است. پس از سقوط سامانيان و به قدرت رسيدن غزنويان كسايي به مديحه سرايي ادامه داد و سلطان محمود غزنوي را مدح گفت.البته وي در اواخر عمر از مدح روي گردان شد و به سرودن اشعاري در باب پند و اندرز پرداخت. pareparvaz515th February 2011, 11:21 AMرشد مناسبات اقتصادى و اجتماعى در زمان سامانيان سامانيان، آخرين سلسله ايرانى بودند كه بر ايران حكومت كردند. آنان به عنوان يك نظام قدرتمند توانستند يكپارچگىو وحدت ملى و فرهنگى خاصى در بين ايرانيان به وجود آورند. مى‏توان گفت كه اگر سلسله سامانيان پس از قيامهاى ملىو فرهنگى چندى كه پيش از آنها صورت گرفته بود، بر سر كار نمى‏آمد، آن تلاشها و مجاهدتها ناقص مى‏ماند. در اين جا ازسلسله‏اى سخن گفته مى‏شود كه قوم ايرانى، هويت‏خود را وامدار آنهاست زيرا زبان فارسى كه يكى از محكمترينرشته‏هاى ارتباط ملى و فرهنگى ايرانيان بوده است، در دوره آنان طلوع كرد. سه شاخه بزرگ از درخت تناور سامانيانروييد و باليد: يكى زبان فارسى، ديگر شعر فارسى و سوم دانش و معرفت‏بشرى به وسيله بزرگانى همچون شيخ الرئيسابو على سينا. منطقه فرارود (ماوراء النهر) به سبب وجود طبيعت مساعد و معادن غنى از ديگر مناطق ايران، ممتاز بود. ابن حوقل،جهانگرد مسلمان و مؤلف كتاب صورة‏الارض كه در قرن چهارم هجرى منطقه فرارود را ديده است، مى‏نويسد: «بخششمردم ماوراء النهر چنان است كه گويى همه، افراد يك خانواده‏اند و كسى كه به خانه ديگرى وارد مى‏شود، گويى كه به خانهخود در مى‏آيد. بسيار مهمان نوازند و از مهمانى كه شبانه بدانان وارد شود، ناخرسند نيستند. در ماوراء النهر، هر مالكتوانگرى مى‏كوشد كه قصر بزرگى براى خود بسازد و مهمانسرايى بزرگ ترتيب دهد. رونق زندگى مردم چنان است كههنگامى كه مهمانى به ناحيه‏اى وارد شود، مردم آن جا در پذيرايى از وى بر يكديگر پيشى مى‏جويند. در (سعد) آثارخانه‏اى را ديدم كه مى‏گفتند آنجا اقامتگاه و مهمانسرا بود و در آن خانه بيش از (صد سال) باز بوده و به روى هيچمهمانى بسته نمى‏شد. (1) قدرت و توانايى اقتصادى مردم ناحيه (طوايس) كه در اطراف بخارا واقع شده بود، چندان بود كه مردم آن منطقه هريك در منزل خويش به رسم تجمل چند طاووس نگهدارى مى‏كردند و براى همين، نام اصلى شهر را كه (ارقود) بود به (طوايس) بدل كردند يعنى (منطقه طاووسها). ابوبكر نرشخى كه اين سند را ذكر كرده است، تصريح مى‏كند كه درهمين منطقه طوايس در سال، چند نوبت‏بازار برگزار مى‏شد و قريب (ده هزار) بازرگان به مبادله كالا مى‏پرداختند ومردم ناحيه به سبب رونق اقتصادى جملگى توانگر بودند. (2) صنايع بافندگى در بخارا چندان پيشرفته و با رونق بود كه (شادروان) و منسوجات ديگرى كه در آن جا بافته مى‏شد،خواهان بسيار داشت و همه ساله، نماينده‏اى از سوى خليفه بغداد مى‏آمد و مقدارى از آنها را به عوض خراج مى‏برد. اينمحصولات نفيس تا شام، مصر و روم نيز مى‏رفت، (3) و به خاطر همين ويژگى، اعراب، شهر بخارا را مدينة التجار مى‏گفتند. (4) يكى از جهانگردانى كه در دوره نصربن احمد سامانى به منطقه فرارود سفر كرد، ابن فضلان است. وى تصريح مى‏كند كهچند نوع پول در آن جا رواج داشت كه همگى داراى ارزش و اعتبار بودند. به طور مثال، يكى از آنها درهمى بوده است‏بهنام غطريفى كه براى مهريه زنان تعيين مى‏شد. (5) زندنه كه يكى از نواحى اطراف بخارا بود، به بافتن نوعى پارچه، معروف به نام زندنيجى، شهرت داشت. كارگاههاىمنطقه در بافتن اين پارچه چنان ذوق و سليقه به كار مى‏بردند كه اين محصول به خارج از ايران حتى عراق و هندوستاننيز برده مى‏شد. پادشاهان هم خواستار اين پارچه بودند و اين پارچه و از نظر قيمت‏با (ديبا) برابرى مى‏كرد. (6) به اشاره نرشخى تنها از بخارا و نواحى اطراف آن در سال، يك ميليون و صد و شصت هزار درهم خراج براى سلطان فراهممى‏آمد. (7) سامانيان با آن كه در اخذ ماليات، عدالت و انصاف را رعايت مى‏كردند، اما به سبب رونق اقتصادى و رفاهاجتماعى در حالت عادى از سراسر مملكت، چهل ميليون درهم جمع‏آورى مى‏گشت كه در سال، دو نوبت و هر بار، بيستميليون گرفته مى‏شد. (8) در اكتشافاتى كه اخيرا در ناحيه اسكانديناوى و لهستان صورت گرفته است، سكه‏هاى نقره‏اى مربوط به سامانيان بهدست آمده است. (9) اين سند، نشانگر حجم زياد مبادله كالا از فرارود به اروپاى شرقى است. ثعالبى در يتيمة الدهر مى‏نويسد كه بخارا در دوره سامانيان، مجمع عظمت و كعبه كشور و محل اجتماع مردان روزگاربود. (10) pareparvaz516th February 2011, 11:35 AMدر زمينه رشد مناسبات اجتماعى كه در تواريخ و اسناد مربوط به عهد سامانيان به نحو بارزى به چشم مى‏خورد، بايدگفت كه اصولا روابط اجتماعى در آسياى مركزى از پيش از اسلام به گونه‏اى بود كه نسبت‏به عقايد و پسندهاى مختلفنوعى روحيه گذشت و تساهل وجود داشته است و هيچ انگاره و عقيده‏اى نمى‏كوشيد كه خود را به عنوان عقيده اجتماعىغالب و برتر بر ديگر روابط اجتماعى بقبولاند. به نظر مى‏رسد كه چنين خ� سایت ما را در گوگل محبوب کنید با کلیک روی دکمه ای که در سمت چپ این منو با عنوان +1 قرار داده شده شما به این سایت مهر تأیید میزنید و به دوستانتان در صفحه جستجوی گوگل دیدن این سایت را پیشنهاد میکنید که این امر خود باعث افزایش رتبه سایت در گوگل میشود

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت ریسک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 489]