طيف فراگير يا ناهمگون

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
طيف فراگير يا ناهمگون

در پاييز 1375 جريان موسوم به چپ از طريق روزنامه «اخبار» نام سيد محمد خاتمي را به عنوان يكي از گزينه هاي نامزدي رياست جمهوري مطرح كرد. آنچه از محتواي مطبوعات آن زمان قابل دريافت است مجمع روحانيون مبارز براي اولين بار خاتمي را به عنوان نامزد رياست جمهوري به ميدان فرستاد. اما واقعيت اين است كه رايزني براي اين امر را نمي توان در چارچوب اين تشكل محصور ساخت. درست است كه سيد محمد خاتمي عضو مجمع روحانيون مبارز بود،اما ارتباط او و برخي ديگر از اعضاي اين تشكل با سازمان هاي محوري جريان موسوم به چپ مثل مجاهدين انقلاب و عناصر كليدي آن، به گونه اي بود كه تفكيك بين اين تشكل ها در امر كنكاش براي يافتن گزينه نامزدي رياست جمهوري مشكل به نظر مي رسد. نقش اعضاي مجاهدين انقلاب به عنوان كانون مهم عمليات سياسي جريان موسوم به چپ در لابي براي متقاعد ساختن هر يك از گزينه ها انكارناپذير است. خصوصا كه افرادي مثل تاج زاده، آرمين، امين زاده و ... ارتباط نزديك و صميمي با اعضاي مجمع روحانيون مثل خاتمي، موسوي لاري و ابطحي از زمان همكاري در وزارت ارشاد داشتند. لحن مجاهدين انقلاب در آن ايام نشان مي دهد كه آنها احساس مي كردند با دست برتري نسبت به كارگزاران در صحنه هستند. سلامتي در آذرماه 1375 گفته بود:« كارگزاران فرد مطمئني را ندارند كه بتوانند در صحنه رقابت هاي انتخاباتي موفقيت چشمگيري را كسب كنند. »جناح موسوم به چپ درعين حال سعي داشت از حمايت كارگزاران و منابع مالي سرشار آنان در اين انتخابات برخوردار شود. در حالي كه گروه هاي وابسته به جناح موسوم به چپ خوشبيني چنداني نسبت به موفقيت در انتخابات مجلس پنجم نداشتند، كارگزاران با توفيق اندكي كه در اين انتخابات به دست آوردند مايه اميدواري آنان نسبت به حضور در انتخابات هفتم رياست جمهوري شده بودند. لحن اعضاي مجاهدين انقلاب مثل محمد سلامتي نشان مي داد كه آنان تا چه اندازه به همراهي كارگزاران نيازمندند. در حالي كه جناح موسوم به چپ در سال هاي اول دولت آقاي هاشمي مدعي حذف وسيع نيروهاي خود از دستگاه هاي دولتي بودند، در ماه هاي منتهي به دوم خرداد 1376 محمدسلامتي دبير كل مجاهدين انقلاب تاكيد داشت:« آقاي هاشمي و كليت دولت ايشان در سياست داخلي عملكرد منفي نداشتند. حفظ آزادي هاي مصرح در قانون اسامي در حد آزادي هاي موجود در ابتداي دوره رياست جمهوري ايشان، تحمل انتقادها و داشتن روحيه انتقاد پذيري و تاكيد برحاكميت قانون از جمله دلايل اين ادعا است.»واقعيت اين است كه كارگزاران در دولت آقاي هاشمي همواره مكان هاي امني را براي فعاليت و بلكه كادرسازي جريان موسوم به چپ فراهم ساخت. شهرداري تهران يكي از اين مراكز بود . معاونت سياسي مركز تحقيقات استراتژيك رياست جمهوري كه به سعيدحجاريان سپرده شده بود به گفته خود وي يك پروژه بيشتر نداشت و آن هم پروژه توسعه سياسي بود. در همين مركز بود كه افرادي مثل علوي تبار، عباس عبدي و مجيد محمدي به تئوريزه كردن ايده تغيير بنيان هاي سياسي جمهوري اسلامي مشغول شدند. در واقع در همان زمان بنيان مباحث ساختارستيز اين افراد در سال هاي آخر دهه هفتاد نهاده شد. فعاليت اين حلقه كه به جز مركز تحقيقات استراتژيك رياست جمهوري از پايگاه هايي مثل ماهنامه كيان و دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران برخوردار بودند، در هم تنيدگي غير قابل انكاري با كارگزاران داشت.هفته نامه بهمن به عنوان ارگان كارگزاران و با مدير مسئولي عطاء الله مهاجراني عضو برجسته مركزيت اين گروه عملا توسط اين حلقه هدايت مي شد.موسسه همشهري زير مجموعه شهرداري تهران در زمان مسئوليت غلامحسين كرباسچي، دبير كل بعدي حزب كارگزاران توانسته بود يك مجموعه نيرومند انتشاراتي و مطبوعاتي را فراهم سازد. در سال هاي پس از دوم خرداد همين مجموعه با مديريت افرادي مثل عطريان فر، ستاري و ... نقش اصلي را در راه اندازي مطبوعات زنجيره اي ايفا كردند، مطبوعاتي كه تاسيس و اداره آنها بدون پشتيباني مهاجراني در وزارت ارشاد دولت دوم خرداد امكان نداشت. به صحنه آمدن خاتمي همچنين از پشتوانه يك مجموعه دانشگاهي برخوردار بود.حجاريان وقتي به واسطه مسئوليت خود در پروژه توسعه سياسي مركز تحقيقات رياست جمهوري سعي كرد ارتباط فعال تري را با دانشگاه ها برقرار سازد، يك گروه كاري را با حضور افرادي مثل دكتر حسين بشيريه ( همكار فعلي مراكز دست اندركار براندازي نرم جمهوري اسلامي در آمريكا) ، دكتر سيد جواد طباطبايي و ... تشكيل داد و از همين طريق كمك فكري شاياني را براي پيروزي خاتمي در انتخابات دوم خرداد 76 داشت.اين مجموعه هاي به ظاهر جدا از هم ، به لحاظ هدف و برنامه، به قدري داراي پيوستگي به همديگر بودند كه نهايتي جز قرارگرفتن كارگزاران در مركزيت حاميان خاتمي در مصاف سياسي دوم خرداد قابل تصور نمي توانست باشد . درست است كه كارگزاران به صورت رسمي در فروردين 1376 با خاتمي به عنوان نامزد همراهي كردند، اما اين حمايت طبيعي ترين رفتار از سوي كارگزاران بود. البته براي اين ادعا كه همراهي غير مستقيم رئيس دولت سازندگي با تبليغات حاميان خاتمي درباره امكان تقلب در انتخابات نهم رياست جمهوري تابعي از حمايت دولتمردان آقاي هاشمي از پيروز انتخابات دوم خرداد 76 بوده است، دلايل نقض چندي وجود دارد. چه اين كه در واپسين روزهاي فعاليت هاي انتخاباتي خبرهايي درباره حمايت برخي از اعضاي دولت سازندگي مثل ميرزاده، نعمت زاده و ... از آقاي ناطق نوري منتشر شد. اما به هر حال حمايت از خاتمي گرايش غالب در اعضاي كليدي اين دولت بود.تناقض در گرايش هاي اجزاي مختلف مجموعه حاميان خاتمي باعث شده بود كه او به عنوان نامزد مطلوب افراد داراي گرايش هاي متفاوت و گاه متضاد تلقي شود. قوي ترين حامي سياسي و اقتصادي خاتمي، گروه كارگزاران بود؛ گروهي كه موجوديت آن مولود تغيير مسير گروهي از عناصر جناح موسوم به چپ به مواضع اقتصادي راست گرايانه بود. جالب است كه برخي از تشكل ها مانند خانه كارگر كه با شعارهاي چپ گرايانه و انتقاد از خصوصي سازي شناخته مي شدند در آن سال ها به صورت شاخه اي غير رسمي از گروه كارگزاران عمل مي كردند. علي رضا محجوب دبيركل خانه كارگر در جريان مطرح شدن ايده تغيير قانون اساسي براي ادامه رياست جمهوري آقاي هاشمي رفسنجاني از جمله حاميان اين ايده بود. محجوب با به كارگيري بضاعت اين تشكل كارگري در خدمت ستاد انتخاباتي آقاي خاتمي بخشي از كارگران را به حمايت از وي متمايل مي ساخت. بدين ترتيب در بحران كارگري آن روزها- كه اغلب ناشي از شكل ناسالمي از خصوصي سازي رانتي بود- كارگران معترض در كنار صاحبان جديد صنايع قرارگرفته بودند. خاتمي براي كارگر در چهره يك حامي حقوق آنان معرفي شده بود و كارفرما حامي اصلي او ، يعني كارگزاران را حافظ مناسبات موجود مي پنداشت.بسياري از عامه مردم به ستوه آمده از فاصله طبقاتي و مشاهده تجملات روياگونه طبقات اقتصادي فرادست و درگيري طبقات كم درآمد با نيازهاي ابتدايي زندگي، به قدرت رسيدن خاتمي را بازگشت دوران سياست سهميه بندي كالاها با قيمت هاي متناسب با درآمد خود تصور مي كردند. به زعم آنان با توجه به افزايش درآمدهاي دولت پس از جنگ، قرارگرفتن اين وزير كابينه موسوي در راس قوه مجريه به مفهوم فراهم آمدن امكان رفاه نسبي آنان بود. ستاد انتخاباتي خاتمي هم با استفاده از تصوير ميرحسين موسوي، نخست وزير دوران دفاع مقدس در كنار او دقيقا سعي داشت به همين حس نوستالژيك دامن بزند. مردم نمي دانستند كه حتي شكل تعديل يافته و تصحيح شده از الگوهاي اقتصادي دولت دوران جنگ نيز در دولت برآمده از دوم خرداد قابل تحمل نخواهد بود و افرادي مثل دكتر نمازي و مهندس مظاهري در اندك زماني جاي خود را به طرفداران الگوهاي اقتصادي كاملا ليبرال خواهند داد.برخي از مردم از مطرح شدن شعارهايي مثل نفي تملق و اين كه «دولت اسلامي خدمتگزار مردم است نه ارباب آنها» به تبليغات انتخاباتي خاتمي جذب شدند. اين تبليغات توسط كساني انجام مي شد كه خود با ابداع عباراتي مثل سردار سازندگي و به كاربردن صيغه جمع براي رئيس جمهور وقت سبب ملال و دلزدگي مردم از وجود روحيه تملق در فضاي مديريت اجرايي كشور شده بودند. جالب است كه در اولين ماه هاي پس از انتخابات دوم خرداد، شكل جديدي از غلو و مبالغه نسبت به رئيس جمهور جديد در جهت خفه كردن هرگونه صداي منتقدانه اصولگرا، از سوي مدعيان مبارزه با تملق به صحنه آمد. بدين ترتيب خاتمي به عنوان سمبل پاسخگويي به انتظارات گاه كاملا متضاد اقشار مختلف آغاز گر يك دوره مهم در تجارب ارزشمند جمهوري اسلامي شد. دوره اي كه بلاشك باعث فعليت يافتن ظرفيت هاي مثبت و منفي جامعه ايران و تكاپوي بيشتر در جهت بلوغ تئوريك و عملي جمهوري اسلامي شد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 276]