تجسمي - روايتگر 5 جنگ

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: تجسمي - روايتگر 5 جنگ
تجسمي - روايتگر 5 جنگ

آرش عزيزي : 54 سال پيش در چنين روزهايي مردي به خاك افتاد كه بي‌شك در تاريخ عكاسي جهان نظير ندارد؛ مردي كه بعيد است بتوان كسي را همپاي او لايق لقب «عكاس جنگ قرن بيستم» دانست، مردي كه زندگي (و حتي شايد مرگش) بايد روياي هر روزنامه‌نگار و عكاس باشد:‌ رابرت كاپا كه در 1913 در بوداپست اتريش-مجارستان به دنيا آمده بود، در 25 مي 1954 در سن 41 سالگي در شهر تاي‌بين كشور ويتنام در حالي كه دوربين خود را در دست داشت روي مين رفت و كشته شد. امروز نه دولت «اتريش-مجارستان»، مكان تولد او، و نه «دولت ويتنام»، مكان مرگ او، ديگر وجود ندارند و هزار جور تحول يافته‌اند اما نام و خاطره رابرت كاپا هنوز زنده و شفاف و تصاوير او بهترين روايتگر تاريخ جنگ‌هاي قرن بيستم هستند. كاپا احتمالا تنها عكاسي است كه پنج جنگ بسيار مهم در قرن بيستم را از نزديك پوشش داد: جنگ داخلي اسپانيا، جنگ دوم چين و ژاپن، جنگ جهاني دوم (جبهه‌هاي اروپا)، جنگ اسرائيل و اعراب 1948 و جنگ اول هندوچين. او تنها در جنگ جهاني دوم از نقاط مختلفي همچون لندن، آفريقاي شمالي و ايتاليا عكاسي ‌كرد. كاپا نبرد نورماندي را از نزديك و در ساحل اوماها عكاسي كرد و شاهد آزادسازي پاريس بود.

زندگي
كاپا با نام اندره ارنو فريدمن به دنيا آمد و تنها 19 سال داشت كه در سال‌هاي بين دو جنگ به جرم فعاليت عليه دولت دستگير شد و سپس كشور را ترك كرد. معروف است كه او مي‌خواست نويسنده شود اما در برلين شغلي در عكاسي پيدا كرد و چنان عاشق اين هنر شد كه تا پايان عمر راهش را از آن جدا نكرد. به راستي تاريخ عكاسي بايد مديون اين اتفاق باشد كه كاپا در برلين به عكاسي گرويد. در سال 1933 از همان اوايل ظهور نازيسم، كاپا، كه يهودي بود، احساس خطر كرد و از آلمان به فرانسه رفت اما كار به عنوان روزنامه‌نگار و عكاس براي كاپاي مجارستاني و يهودي در فرانسه نيز آسان نبود. در همين دوران بود كه او تصميم گرفت اسمي آمريكايي‌تر انتخاب كند و «رابرت كاپا» را به دليل شباهتش با اسم فرانك كاپرا؛‌ كارگردان شهير آمريكايي،‌ برگزيد.
جنگ اول: جنگ داخلي اسپانيا
در سال 1936 كاپاي 23ساله عازم اسپانيا شد و تا سال 1939 در آن‌جا ماند تا وحشت‌هاي جنگ داخلي اسپانيا را به تصوير كشد. در همان اوايل جنگ بود كه عكس‌هاي كاپا شهرتي جهاني براي او به ارمغان آورد. عكسي كه او در همان سال اول در جبهه كوردوبا گرفت (پايين) هنوز از معروف‌ترين عكس‌هاي جنگ داخلي اسپانيا است. او بسيار نزديك به سوژه (سربازي در حال مرگ) بود و در دقيق‌ترين زمان ممكن عكس را گرفت؛ آنقدر كه از آن روز تا به‌حال بسياري به اصالت عكس شك كرده‌اند. يكي از مورخان اسپانيا صحت عكس را تاييد كرده و سرباز در حال مرگ را فدريكو بورل گارسيا، از والنسيا، ناميده است. جالب اينجاست كه وقتي كاپا در 1939 از اروپا مي‌گريخت، مجموعه كامل عكس‌هايش از جنگ داخلي اسپانيا را از دست داد اما سال‌ها بعد در اواخر دهه 1990 اين مجموعه در مكزيكو سيتي پيدا شد و جهان با نيم‌قرن تاخير شاهد عكس‌هاي بي‌نظير او از جنگ بود. هنوز معلوم نيست اين عكس‌ها دقيقا چگونه تا مكزيكو سيتي سفر كرده‌اند.
جنگ عالمگير: جنگ جهاني دوم
جنگ جهاني دوم كه شروع شد، كاپا كيلومترها دورتر از آن در نيويورك‌سيتي بود. او از هراس نازي‌ها كه اروپا را فرا مي‌گرفتند از پاريس به آمريكا گريخته بود. اما كاپا در آمريكا دنبال كار مي‌گشت و چه كاري بهتر از عكاسي جنگ جهاني دوم! در نتيجه، او هنوز نيامده بود كه عازم اروپا شد تا بعضي از بهترين‌ عكس‌هاي جبهه اروپاي جنگ جهاني دوم را بگيرد. او اول براي مجله كوليرز عكاسي مي‌كرد و وقتي اين مجله او را اخراج كرد كارش را براي مجله لايف ادامه داد. به ياد داشته باشيد كه كاپا شهروند مجارستان بود و مجارستان در آن زمان در كنار آلمان هيتلري و عليه متفقين مي‌جنگيد. اما كاپا در ضمن يهودي بود و اين، امكان گرفتن ويزاي اروپا را براي او ممكن ساخت. در تمام طول جنگ رابرت كاپا تنها عكاس متفقين بود كه مليت يكي از «دشمنان» را داشت. اولين اثر معروف او در جنگ عكسي بود كه در روز هفت اكتبر 1943 گرفت. در آن روز او به همراه گزارشگر لايف، ويل لانگ جونيور، در شهر ناپل بود و توانست تنها كسي باشد كه بمبگذاري پستخانه ناپل را از نزديك عكاسي مي‌كند. اما بي‌شك شاهكار معروف او در جنگ جهاني دوم عكس‌هايي است كه از «روز دي» (روز اشغال نورماندي توسط متفقين و آغاز شكست نازي‌ها) گرفت. او در اين روز دو دوربين كونتاكس 2 با لنزهاي 50 ميليمتري و چندين حلقه فيلم خام در اختيار داشت و در همان دو ساعت اول حمله، 106 عكس گرفت. اما بار ديگر دست اتفاق، حادثه‌اي عجيب رقم زد. يكي از اعضاي تحريريه لايف در اتاق تاريك اشتباهي مرتكب شد كه شايد گران‌ترين اشتباه براي عكاسي تاريخ قرن بيستم باشد. اشتباه او باعث آسيب‌ديدن نگاتيوها شد به طوري كه تنها 11 عكس از گنجينه كاپا سالم ماند. كسي كه اين اشتباه را مرتكب شد نوجواني 15ساله به نام دنيس بنكز بود. مجله لايف در 19 ژوئن 1944 10تا از عكس‌ها را با عنوان «كمي ناواضح» منتشر كرد و اعلام كرد دست كاپا از هيجان مي‌لرزيده است. كاپا اين ادعا را رد كرد و بعدها روايت طنز خود از جنگ را با نام‌ «كمي ناواضح» منتشر ساخت. پس از پايان جنگ، كاپا در 1947 به همراه نويسنده شهير؛ جان اشتاين بك، به اتحاد شوروي سفر كرد و از مسكو، كيف، تفليس، باتومي و خرابه‌هاي استالينگراد عكاسي كرد. پس شايد بيراه نباشد اگر او را عكاس «جنگ سرد» نيز بناميم! اشتاين بك در سال 1948 گزارشي طنز از اين سفر منتشر كرد كه مزين به عكس‌هاي كاپا بود.
جنگ اول هندوچين، جنگ آخر كاپا
كاپا در اوايل دهه 1950 به ژاپن سفر كرد تا در نمايشگاهي كه شركت مگنوم فوتوز ترتيب داده بود، شركت كند. كاپا قسم خورده بود تا چند سال از عكاسي جنگ خودداري كند‌ (آخرين جنگي كه در آن شركت كرده بود، جنگ اعراب و اسرائيل در سال 1948 بود) اما وقتي مجله لايف به او پيشنهاد داد براي عكاسي جنگ اول هندوچين به آسياي جنوب شرقي برود، كاپا زير قول خود زد و عازم سفري شد كه مرگش را در پي داشت. او به همراه دو روزنامه‌نگار ديگر مجله لايف؛ جان مكلين و جيم لوكاس،‌ همراه هنگي فرانسوي عازم ويتنام شد. در 25 مي 1954، ساعت 14:55 بعدازظهر، گروه با جيپ از منطقه‌اي خطرناك مي‌گذشت كه كاپا تصميم گرفت از جاده بالا رود و عكس‌ بگيرد. پنج دقيقه‌اي نگذشته بود كه مكلين و لوكاس صداي انفجاري بلند را شنيدند. كاپا روي مين قدم گذاشته بود. مكلين و لوكاس به صحنه شتافتند و وقتي رسيدند كاپا هنوز زنده بود. اما پاي چپش تكه‌تكه شده بود و سينه‌اش زخمي عميق داشت. مكلين با داد و فرياد كمك‌هاي پزشكي را خبر كرد اما تا به بيمارستاني صحرايي برسند، كاپا جان داده بود. او در تمام مدت جان‌دادن، دوربينش را در دست داشت و به همراه آن جان سپرد.
ميراث
كورنل كاپا، برادر كوچك‌تر رابرت كه خود عكاسي قابل است،‌ ميراث‌دار اصلي اوست. او در سال 1966 «صندوق بين‌المللي عكاسي متعهد» را براي حفظ ميراث عكاسي رابرت كاپا و ساير عكاسان مشابه او، ايجاد كرد. در سال 1974 بود كه كورنل با تاسيس «مركز بين‌المللي عكاسي» در نيويورك‌سيتي، خانه‌اي دائمي براي اين عكس‌ها دست و پا كرد. باشگاه «آورسيز پرس»؛ باشگاه معروف روزنامه‌نگاران در آمريكا، جايزه‌اي به نام «مدال طلاي رابرت كاپا» به ياد او ايجاد كرده است كه هر سال به عكاسي داده مي‌شود كه بهترين عكس‌ها را با شجاعت و خلاقيت در خارج آمريكا گرفته است. روح كاپا اين تصويرگر دليري‌ها شاد.
يکشنبه 12 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 223]