گاپ بزرگترين طرح عمل دولت اردوغان در جنوب شرق تركيه

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: گاپ بزرگترين طرح عمل دولت اردوغان در جنوب شرق تركيه
***پيشينه
گاپ (‪ , )GAP‬طرحي است كه حدود ‪۱۰‬درصد از خاك تركيه را در برمي گيرد و هدف تعريف شده آن، توليد برق از ‪۱۳‬سد احداث شده بر روي رودخانه‌هاي بزرگ و پر آب دجله و فرات و آبياري يك ميليون هكتار از زمين‌هاي كشاورزي حاصلخيرمنطقه و بهبود وضعيت اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي اكراد تركيه در جنوب شرق اين كشور است.

با توجه به ظرفيت عظيم اين منطقه و امكانات طبيعي آن وعزمي كه دولت رجب طيب اردوغان براي احياي اين طرح بزرگ از خود نشان داده است، اكراد اين منطقه اميدوارند تغييرات بنياديني در اوضاع سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي اين ناحيه محروم به وجود آيد.

برنامه توسعه سازمان ملل در مديريت كمال درويش اقتصاد دان تركيه اي و معمار برنامه تثبيت اقتصادي اين كشور آغاز شد و وي با علاقه خاصي كه به فعاليت‌هاي توسعه‌اي در تركيه نشان مي‌داد، زير ساخت لازم را براي اجراي چنين طرح‌هايي بنا نهاد.

به گفته كارشناسان اين طرح جامع يكي از بزرگ‌ترين و مهم‌ترين طرح‌هاي حزب حاكم آك است كه در دومين دوره اقتدار اين حزب قرار است در فضاي سياسي بسيار متفاوت اجرايي شود.

در حال حاضر بخشي از طرح گاپ به ويژه ‪۱۳‬سد بزرگ در قالب آن به اتمام رسيده ولي برق حاصل از آن عمدتا براي تامين برق مناطق نسبتا توسعه يافته غرب تركيه مورد استفاده قرار گرفته است.

*** گاپ زمينه حضور سرمايه‌گذاران خارجي را در منطقه فراهم مي‌كند علاوه بر ابعاد داخلي، اجراي گاپ در عرصه فرامنطقه و جهاني نيز بسيار حائز اهميت است به طوري كه بايد گفت، دولت اردوغان درصدد است تا با پاكسازي مين‌هاي منطقه كه بخش وسيعي از از نوار مرزي تركيه با سوريه را در بر مي‌گيرد، اين اراضي را به اراضي قابل كشت تبديل كرده و آنها را براي طرح‌هاي كشاورزي به روش بي.او.تي به سرمايه‌گذاران داخلي و خارجي واگذار كند.

اين موضوع به مفهوم باز شدن پاي سرمايه‌گذاران خارجي براي اولين بار به منطقه حاصلخيز و راهبردي جنوب شرق تركيه بوده كه قابل تامل است و بسياري از سرمايه داران جهاني با پيگيري تحولات منطقه از نزديك به حضور در فعاليت‌هاي اقتصادي اين منطقه علاقه شديدي نشان مي‌دهند .

از سوي ديگر توسعه آبياري در زميني به وسعت يك ميليون هكتار به مفهوم استفاده بيشتر تركيه از آب‌هاي رودخانه‌هاي دجله و فرات است كه براساس حقوق بين‌الملل ، استفاده تركيه از اين آب‌ها تابع مقررات خاصي است كه با توجه به افزايش گرمايش زمين و ادامه خشكسالي‌ها و افزايش كم آبي، اين موضوع مي‌تواند واكنش سوريه و عراق را نيز به دنبال داشته باشد.

*** آيا كاپ يك طرح سياسي براي دولت اردوغان است ؟
رجب طيب اردوغان نخست وزير تركيه يكشنبه گذشته با ‪۱۲‬وزير كابينه خود و ‪ ۵۰‬تن از نمايندگان كردتبار حزب حاكم آك در مجلس تركيه، به شهر دياربكر تركيه سفر كرد تا طرح عمل پنج ساله دولت متبوع خود را كه با توجه به توانايي‌ها و موقعيت فعلي اقتصادي تركيه طرح بسيار مهمي است، به مردم منطقه اعلام كند.

اردوغان سخنراني مبسوطي در دياربكر كه به عنوان كانون و مركز اقليت كرد در تركيه شناخته مي‌شود، ايراد كرد كه بازتاب بسيار وسيعي در رسانه هاي داخلي و خارجي داشت.

او طرح پرادعاي دولت متبوع خود را براي ايجاد تغييرات بنيادين در چهره سياسي، اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي جنوب شرق تركيه به مردم تشريح كرد و وعده سرمايه‌گذاري ‪ ۱۴/۵‬ميليارد ليرترك جديد (حدود ‪ ۸‬ميليارد يورو) در پنج سال را براي احياي طرح عظيم كشت و صنعت جنوب شرق تركيه داد و گفت:
تنها راه حل مشكلات منطقه آزادي و دمكراسي بيشتر، سرمايه گذاري، امنيت و ثبات است.

وي گفت: در جايي كه خشونت و تروريسم است، رفاه و توسعه و آرامش نخواهد بود ولي دولت مصمم است با اجراي اصلاحات سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي در منطقه اجازه ندهد تروريسم (پ.ك.ك) زمينه رواني و فرهنگي مساعدي براي فعاليت خود پيدا كند.

اردوغان اين طرح بزرگ را درحالي اعلام كرد كه كمتر از يك سال به انتخابات محلي تركيه مانده و به دنبال يك سري تلاش‌هاي ديپلماتيك بسيار وسيع و موفق در سطح بين‌المللي توانسته با حمايت آشكار و تلويحي برخي قدرت‌هاي بزرگ، در جبهه نظامي ضربات مهلكي بر پ.ك.ك در شمال عراق وارد كند و با رويكردي جديد و مهم در سياست خارجي تركيه ، رابطه مستقيمي را با مديريت اقليم كردستان عراق برقرار كرده و پ.ك.ك را در تنگناي جدي قرار دهد.

به گفته همين كارشناسان با توجه به اين كه حزب آك تنها حزب سياسي بزرگ دهه‌هاي اخير تركيه مي‌باشد كه توانسته در مناطق كردنشين اين كشور پايگاه مردمي بسيار وسيعي براي خود بيابد و حدود ‪ ۵۰‬نماينده خود را از بين افراد كردتبار تركيه وارد مجلس كند، مي‌كوشد تا در انتخابات شهرداري ها نيز پيروزهاي خود را ادامه داده و پايگاه مردمي‌اش را بگستراند.

اردوغان به دست اندركاران حزب خود تاكيد كرده است كه در انتخابات محلي آتي، حزب آك شهرداري دياربكر و باتمان را كه به عنوان قلعه‌هاي طرفداران حركت اكراد در تركيه ديده مي‌شود، به دست آورد.

بعد از حزب آك، تنها حزب داراي پايگاه مردمي وسيع در مناطق كردنشين تركيه، حزب جامعه دمكراتيك است كه البته حوزه نفوذ آن صرفا مناطق كردنشين و نسبتا وسيعي را در بر مي‌گيرد. اين حزب طرفدار اقليت كرد تركيه است كه براي اولين بار در تاريخ تركيه توانست وارد مجلس شده و با ‪۲۰‬نماينده يك گروه سياسي تشكيل دهد.

ضمن آنكه حزب آك نيز در شرايطي دست به اقدامات پرهزينه‌اي در منطقه چالش برانگير كردنشين اين كشور مي‌زند كه چشم انداز عرصه سياسي تركيه با اقامه دعوي عليه حزب آك در نزد دادگاه قانون اساسي و روبه رو شدن با خطر انحلال، فضاي نسبتا تيره‌اي را در كشور ترسيم كرده است.

*** اجراي گاپ به عوامل مختلفي بستگي دارد
عملي شدن و نتيجه دادن طرح پرادعاي گاپ، به عوامل مهمي بستگي دارد كه در تحليل موضوع بايد لحاظ گردد.

مناطق كردنشين جنوب و جنوب شرق تركيه از محروم‌ترين مناطق تركيه است.

بر اساس آمار موجود حدود ‪۶۰‬درصد از مردم اين ناحيه درآمدي كمتر از دو دلار در روز دارند و حدود ‪۷۰‬درصد آنها نيز جزو نيروي كار محسوب نمي‌شوند.

به رغم اين كه در‪ ۳۰‬سال گذشته ده‌ها بسته تشويقي و سرمايه‌گذاري از سوي دولت‌هاي مختلف تركيه در اين منطقه اعلام شده و دولت آنكارا همه ساله بودجه‌هاي كلاني را براي منطقه و ادامه طرح گاپ تخصيص داده است؟ اما اين بودجه‌ها به لحاظ وجود شرايط ويژه امنيتي در منطقه و مديريت تحت اداره حالت فوق‌العاده در استان‌هاي كردنشين، عمدتا براي تامين هزينه ارتش و نهادهاي امنيتي منطقه مورد استفاده قرار گرفته و چيزي از آن عايد مردم منطقه نشده است.

اردال شفق نويسنده روزنامه صباح در اين زمينه مي‌نويسد: بودجه تخصيصي دولت به منطقه به استثناي اشتغال زايي در قابل جذب نيرو براي شبه نظاميان منطقه كه از آنها به عنوان محافظان روستا ياد مي‌شود، در هيچ بخش ديگري شغلي براي بيكاران ايجاد نكرده است.

اعضاي محافظان روستا عموما از بين عشاير منطقه انتخاب مي‌شدند و با تسليح آنان، تحت فرمان نظاميان تركيه عليه پ.ك.ك به كار گرفته مي‌شوند كه اين خود معضلي جدي در منطقه شده است.

بايد اذعان كرد كه گاپ، طرحي نيست كه دولت اردوغان با عجله و با لحاظ شرايط پيش آمده بخواهد در راستاي منافع حزبي خود آن را به اجرا بگذارد، بلكه به نظر مي‌رسد بخشي از اين طرح جامع براي حل ريشه‌اي مساله اكراد در اين كشور مي‌باشد كه به طورعلمي كار زيادي روي آن صورت گرفته است.

پروفسور ناظم اكرن معاون نخست وزير و وزير هماهنگ‌كننده سياست‌هاي اقتصادي تركيه از ماه‌ها پيش مامور تهيه اين طرح عمل شده و با سفر به ‪۱۰‬ استان كردنشين منطقه و ديدار و گفت وگو با اتاق‌هاي صنايع و بازرگاني و نهادهاي مدني و كارآفرينان و صاحبان صنايع و بازرگانان منطقه و كسب ديدگاه‌ها و نقطه نظرات آنان، به تديون اين برنامه همت گماشته است.

دولت آنكارا مي‌خواهد با اين طرح پنج ساله كه ‪ ۱۴/۵‬ميليارد ليرترك جديد به آن بودجه تخصيص داده است، ضمن پاكسازي مناطق مين‌گذاري شده كه در برخي از مناطق تا عمق ‪ ۲۰۰‬كيلومتري درمنطقه مرزي بين تركيه و سوريه را شاملي مي‌شود، اين منطقه را به با نصب تجهيزات آبياري قطره‌اي در اختيار كشاورزان قرار دهد.

اين زمين‌ها به لحاظ اين كه بيش از ‪ ۳۰‬سال است دست نخورده باقي مانده و به اصطلاح بكر است، اراضي بسياري مناسبي براي كشاورزي به شمار مي‌رود.

با اجراي اين طرح جامع قرار است طبق برنامه، فعاليت‌هايي براي بهبود وضعيت زيرساخت و روساخت منطقه آغاز شود و با ايجاد صنايع تبديلي، احداث راه ها، توسعه آبياري، كانال كشي، برق رساني و احداث مراكز فرهنگي - ورزشي چهره زندگي روستايي در منطقه بكلي تغيير داده شود.

از هم اكنون شركت‌هاي بزرگ داخلي و خارجي به سرمايه‌گذاري در اين مناطق حاصلخير چشم دوخته‌اند و به عنوان نمونه شركت تات وابسته به گروه عظيم كوچ يكي از هلدينگ‌هاي بزرگ تركيه، اعلام كرده است كه بزرگترين كارخانه توليد رب گوجه فرنگي دنيا را در اين منطقه تاسيس كرده و به صورت بزرگترين صادركننده اين محصول در جهان تبديل خواهد شد.

البته دولت اردوغان طرح‌هايي هم براي احياي دشت قونيه و آناتولي شمالي دارد كه كارشناسان اقتصادي معتقدند اگر همسو و همزمان با طرح عمل گاپ آن ها نيز پيگيري شود و به نتيجه برسد، تركيه در آينده‌اي نزديك مي‌تواند به يكي از مراكز مهم توليد مواد غذايي و صنايع تبديلي دنيا تبديل شود.

*** اهميت گاپ در تامين مواد غذايي
كارشناسان با اشاره به روند روبه رشد قيمت و بحران در مواد غذايي در جهان معتقدند كه در آينده‌اي نه چندان دور مي‌توان شاهد افزايش اهميت راهبردي مواد غذايي به ويژه گندم و برنج بر نفت بود و اگر چنين شود، پيش بيني دولت آنكارا بر اين مبنا كه تا سال ‪ ۲۰۳۰‬ميلادي مشكل تغذبه براي جامعه بشري حادتر از مشكل انرژي خواهد بود، تحليلي درست است.

اردال شفق در اين‌باره مي‌گويد: دولت آنكارا مي‌خواهد گاپ را همراه با طرح قونيه به صورت پايگاه مركزي اين طرح راهبردي خود قرار دهد كه البته ترجيح صحيحي است.

البته بنياد پژوهش‌هاي اقتصادي و اجتماعي تركيه ‪ TESEV‬حدود ‪ ۱/۵‬سال پيش با همكاري برنامه توسعه سازمان ملل ‪ UNDP‬گزارشي را با عنوان در شرق و جنوب شرق تركيه به چه كاري بايد اولويت داد؟ چنين تحليلي را ارايه كرد كه پيش از هرچيز بايد اين واقعيت را كه اين منطقه محل زندگي است، احيا
شنبه 11 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 422]