چاره‌جويي براي مقابله با خشكسالي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: چاره‌جويي براي مقابله با خشكسالي

اقتصاد‌ملي- فرحناز هاشمي:
به‌دنبال سرمازدگي و خشكسالي در سال زراعي 87 – 86 بخش كشاورزي تجربه سختي را پشت سر مي‌گذارد.

تجربه‌اي كه شايد بيش از هر چيز بتوان آن را محك و آزموني براي نيل به‌خودكفايي محصولات كشاورزي و مهم‌تر، پايداري آن دانست، به‌نظر مي‌رسد با عبور از عارضه خشكسالي كه هر 5 سال يك بار گريبانگير كشورمان مي‌شود، برنامه‌ها، سياستگذاري‌ها و راهبردها سمت و سوي هدفمندانه‌تر و هوشمندانه‌تر يابد و به‌خصوص در شرايطي كه جهان با بحران و كمبود غذا روبه‌روست، راهكارهاي صرفه‌جويي آب‌هاي كشاورزي و چگونگي توليد نيز همچون ميزان توليد با توجه به شرايط اقليمي كشور جايگاه رفيع‌تري نزد برنامه‌ريزان بخش كشاورزي پيدا كند.

نگاهي به آمارها نشان مي‌دهد تا 7 ارديبهشت سال‌جاري 17 استان كشور بين 75 تا 51 درصد بارش و در 12 استان كمتر از 50 درصد بارش نسبت به ميانگين بلندمدت مشابه داشته‌اند.

شدت خشكسالي امسال در استان‌هاي قم و مازندران ضعيف، استان‌هاي تهران، آذربايجان شرقي و اردبيل، قزوين، سمنان، مركزي، خراسان شمالي، گلستان، زنجان، آذربايجان غربي، گيلان و همدان متوسط در استان‌هاي لرستان، خوزستان، كرمانشاه، چهارمحال و بختياري، خراسان رضوي، يزد و هرمزگان شديد گزارش شده‌است. در استان‌هاي فارس، كهگيلويه و بويراحمد، كرمان، ايلام، خراسان و بوشهر شدت خشكسالي بسيار شديد است.

براساس برآورد گروه اقتصاد دانشگاه تهران، كاهش هر يك ميلي‌متر بارندگي 150 تا 200 ميليارد ريال به بخش كشاورزي آسيب وارد مي‌كند. وزارت جهاد كشاورزي خسارت وارده به اراضي ديم را تاكنون بيش از 500 هزار هكتار اعلام كرده است. در حال حاضر نيز خسارت خشكسالي در استان‌هاي فارس 13 هزار ميليارد ريال، خراسان رضوي 599 ميليارد تومان، كهگيلويه و بويراحمد حدود 398 ميليارد تومان، سيستان و بلوچستان 2660 ميليارد ريال، خوزستان 2 هزار ميليارد ريال، يزد 198 ميليارد تومان، خراسان جنوبي 2 هزار و 807 ميليارد و 430 ميليون ريال، كرمانشاه 7 هزار ميليارد ريال و لرستان بدون احتساب خسارت وارده به منابع طبيعي 253 ميليارد تومان برآورد شده است. در ساير استان‌ها نيز كارشناسان در حال بررسي خسارات وارده به زير‌بخش‌هاي كشاورزي هستند.

طرح خريد دام خشكسالي

با آشكار شدن علائم خشكسالي در كشور، دولت تلاش خود را براي مديريت مقابله با خشكسالي آغاز كرده است. بدين‌منظور در فروردين ماه امسال با تشكيل ستاد خشكسالي كشور، نمايندگان رئيس‌جمهوري در نخستين جلسه خود، 7 وزارتخانه كشور را براي كاهش آثار ناشي از خشكسالي بسيج كردند.

بر اين اساس، در نخستين گام، وزارت جهاد كشاورزي موظف شده در مناطق تحت‌تأثير خشكسالي نسبت به تامين علوفه مورد نياز دام در مناطق دام‌خيز و مناطق حفاظت شده تحت مديريت سازمان حفاظت محيط زيست، راه‌اندازي ايستگاه‌هاي خريد ثابت و سيار دام با تاييد ستاد حوادث غيرمترقبه استان‌ها، تهيه روش‌هاي نوين پيشگيري و مقابله و نحوه استفاده بهينه از منابع آبي و اصلاح نظام آبياري، اعزام هيات‌هاي ويژه دامپزشكي و پزشكي به‌طور مستمر براي جلوگيري از شيوع بيماري‌هاي ناشي از خشكسالي، خريد عادلانه دام و اطلاع‌رساني به دامداران براي عدم‌فروش دام به افراد فرصت‌طلب و سودجو اقدام كند.در واقع بايد گفت علاوه بر تامين آب، علوفه و اتخاذ ساير روش‌ها براي كنترل خشكسالي، كوتاه كردن دست دلالان از شرايط فعلي كه آسيب‌هاي مضاعف را به كشاورزان تحميل مي‌كند، خود به معضل و دغدغه‌اي براي دولت و توليد‌كنندگان تبديل شده است.

عشاير و دامداران كه به‌علت خشكسالي و كمبود علوفه مجبورند دام‌هايشان را به فروش برسانند با دلالاني مواجه‌اند كه دام‌هاي آنها را به قيمت پايين خريداري و به قيمت بازار به متقاضيان عرضه مي‌كنند.از اين‌رو وزارت جهاد كشاورزي با همكاري شركت پشتيباني امور دام كشور براي كنترل اوضاع، جلوگيري از ضرر و زيان دامداران و اجراي مصوبات دولت، طرح خريد دام خشكسالي را از فروردين ماه به اجرا گذاشته است.

حميد ورناصري، مديركل تامين دام و فرآوري محصولات دامي شركت پشتيباني امور دام كشور در مورد اجراي اين طرح مي‌گويد: گروه‌هاي ثابت و سيار براي خريد دام سبك كه در معرض خشكسالي هستند در مناطق روستايي، عشاير و كشتارگاه‌ها مستقر شده‌اند.وي با بيان اينكه تا كنون 125 هزار راس دام سبك زنده شامل بره، ميش، بزغاله و بز از دامداران به قيمت متعادل خريداري شده است، اظهار مي‌دارد: شركت پشتيباني امور دام هر كيلو دام سبك زنده را به مبلغ 1600 تا 2450 تومان از دامداران خريداري كرده است.

وي در مورد برنامه شركت پشتيباني امور دام در مورد دام‌هاي خريداري شده، ابراز مي‌دارد: ما براي اينكه دام‌هاي مولد حذف نشوند و در آينده با كمبود دام مواجه نشويم، قراردادهاي پروار‌بندي اماني را پيشنهاد كرديم كه براساس آن، بخشي از دام‌ها را به‌صورت اماني به متقاضيان تحويل مي‌دهيم.

بخش ديگري از دام‌ها به كشتارگاه‌ها تحويل مي‌شوند و پس از كشتار يا به‌صورت لاشه گرم به‌منظور تنظيم بازار عرضه يا بسته‌بندي خواهند شد.به‌گفته ورناصري در شرايط كنوني خريد دام خشكسالي در استان‌هاي خراسان جنوبي، رضوي، ايلام، خوزستان، كهگيلويه‌وبويراحمد شدت بيشتري دارد.

گفتني است نزديك به 80 ميليون راس دام سبك و حدود 8 ميليون نفر_ راس دام سنگين در كشور موجود است كه بخشي از آن در معرض خشكسالي قرار دارد. بدين لحاظ زير پوشش قرار دادن دامداران در طرح خريد دام خشكسالي به اعتبار هنگفتي نياز دارد كه براي اجراي به موقع طرح و ساير اقدام‌ها در تمام استان‌هاي در معرض خشكسالي، اين اعتبارات بايد هر چه سريع‌تر تامين شود.

چگونگي تامين علوفه

همان طور كه اشاره شد كمبود علوفه يكي از مشكلاتي است كه با بروز خشكسالي پديد مي‌آيد. براي جبران و تامين علوفه مورد نياز دام، وزارت جهاد كشاورزي تمهيداتي را در نظر گرفته است كه از جمله مي‌توان به كشت گياهان سريع‌الرشد در اراضي كشاورزي اشاره كرد كه خود نويدي براي دامداران كشور محسوب مي‌شود.

مهندس محمدمهدي كابلي، مديركل دفتر محصولات علوفه و ذرت دانه‌اي وزارت جهاد كشاورزي در اين باره مي‌گويد: گياهان سريع‌الرشد مانند خلر، نخود علوفه‌اي، ماش و ماشك ظرف مدت كوتاهي بين 10 تا 20 روز علوفه توليد مي‌كنند كه مي‌تواند تامين‌كننده بخشي از نياز علوفه دام باشد. از اين‌رو يكي از برنامه‌ريزي‌هاي ما در سال‌جاري، كشت اين گياهان در 12 هزار هكتار از اراضي كشاورزي است.

خشكسالي در بخش دام

افت وزن دام‌ها، افت توليدات دامي از قبيل شير، پشم و... كاهش دام‌هاي مولد و در نهايت تلفات دام‌ها در نتيجه بروز بيماري از عمده‌ترين عوارض خشكسالي در دام‌ها به شمار مي‌رود.

دكتر مهدي خلج، معاون بهداشتي و پيشگيري سازمان دامپزشكي كشور در توضيح اين موضوع و اثرات خشكسالي بر دام‌ها مي‌گويد: در شرايط خشكسالي، استرس ناشي از كمبود آب در دسترس دام‌ها اعم از دام سبك، سنگين، آبزيان و زنبورهاي عسل، تراكم دام‌ها در اطراف مخازن و منابع آبي مثل چشمه‌ها و چاه‌هاي آب، افزايش ذرات در هوا، كمبود خوراك دام به‌دليل فقر مراتع و تغذيه دام‌ها از ريشه گياهان سمي يا پس‌مانده زمين‌هاي پس از برداشت محصولاتي مثل گندم و ساير غلات موجب تضعيف قواي جسماني و ضعف سيستم بدن دام‌ها مي‌شود كه زمينه بروز بيماري‌هاي عفوني، انگلي و متابوليك دام‌ها را فراهم مي‌كند.

وي مي‌افزايد: ورود دام از مرزهاي شرقي و غربي به داخل كشور محدوديت منابع آبي را افزايش مي‌دهد ضمن آنكه بعضي از عوامل بيماري‌زا از اين طريق وارد كشور مي‌شود. خلج، در عين حال هجوم دام‌ها به كشتارگاه‌ها به‌دليل كمبود خوراك دام را از ديگر چالش‌هاي بخش دام بر اثر خشكسالي مي‌داند.

به گفته وي درصورت ورود دام از مرزها، اين دام‌ها در كشتارگاه‌هاي استان‌هاي مرزي تحت نظارت دامپزشكي كشتار مي‌شوند و گوشت آنها درصورتي كه قابل مصرف باشد در كشور عرضه خواهد شد.

اين مقام مسئول با اشاره به تشكيل كميته كاهش اثرات ناشي از خشكسالي در سازمان دامپزشكي كشور و تشكيل ستاد خشكسالي در وزارت جهاد كشاورزي مي‌گويد: مسائل مربوط به خشكسالي در بخش كشاورزي از سوي اين دو مرجع، پيگيري و اعتبارات مورد نياز مشخص و تامين خواهد شد. وي در همين حال اعتبار مورد نياز سازمان دامپزشكي كشور را براي عملياتي كردن برنامه‌ها رقمي بالغ بر 61ميليارد تومان پيش‌بيني مي‌كند.

تاريخ درج: 10 خرداد 1387 ساعت 09:50 تاريخ تاييد: 10 خرداد 1387 ساعت 10:04 تاريخ به روز رساني: 10 خرداد 1387 ساعت 10:04
جمعه 10 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 345]