به جاي انتقال پايتخت، مشكلات تهران را حل كنيد

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: به جاي انتقال پايتخت، مشكلات تهران را حل كنيد

مديريت- گروه شهري:
وزير كار پيشنهاد مي‌دهد كه پايتخت جابه‌جا شود و همين پيشنهاد ساده كافي است تا بار ديگر موجي از اعتراض ميان كارشناسان شهري از اقتصادي گرفته تا سياسي و اجتماعي به راه افتد كه اين ايده نه تنها قابل اجرا نيست

بلكه بسيار پيشتر از آن متوليان قبلي حاكميتي و محلي ا ين ايده را بررسي كرده و به اين نتيجه رسيدند كه گزينه جابه‌جايي پايتخت منسوخ شده است.

چرا كه به اعتقاد كارشناسان بهتر است مسئولان دولتي به جاي اينكه به فكر جابه‌جايي پايتخت باشند، با ارائه امكانات بيشتر به ساير شهرها و كلانشهرها مانع از آن شوند كه آمار مهاجرت به تهران همواره سير صعودي داشته باشد.

به عبارتي از نگاه كارشناسان اشتباه‌هاي صورت گرفته در سياست‌هاي اقتصادي و سياسي دولت سبب شده تا در چند سال اخير پايتخت با بحران‌هاي جدي‌تري مواجه شود و به جبران اين سياست‌هاي اشتباه نمي‌توان ساده‌ترين شيوه را كه پاك كردن صورت مسئله است در دستور كار قرار داد.

كارشناسان برنامه ريزي شهري و اقتصاددانان شهري، در گفت‌وگو با همشهري عصر، اين طرح را بدون پايه و اساس علمي و كارشناسي دانستند كه در ذيل تصميمات شتابزده و كارشناسي نشده مختص دولت نهم قرار مي‌گيرد. در چند ماه گذشته اين براي دومين بار است كه جهرمي وزير كار دولت نهم ايده انتقال پايتخت را معرفي و از آن دفاع مي‌كند.

اواخر سال گذشته هم جهرمي درباره جزئيات اين طرح توضيحاتي داد كه تعجب كارشناسان را بر انگيخت. وزير كار دولت نهم طرح احداث شهر جديدي براي پايتخت را در سر پرورانده بود كه تا 50 سال ديگر جمعيتش از 250 هزار نفر فراتر نمي‌رود. اين در حالي است كه در حال حاضر حدود 400هزار كارمند در تهران مشغول كار هستند. جهرمي همچنين هزينه ايجاد اين شهر را معادل هزينه يك سال اداره تهران عنوان كرده بود، حال آنكه تخمين‌ها حاكي از اين است كه هزينه اداره شهر تهران سالانه 3500 ميليارد تومان است و هزينه ساخت پايتخت جديد بيش از چند ده هزار ميليارد تومان است.

انتقال پايتخت تنها شعار يك وزير

ليلاز سخنان جهرمي را دال بر بحراني بودن اوضاع تهران مي‌داند كه انتقال پايتخت را ضروري كرده است: «در اين شرايط ما دو گزينه پيش رو داريم؛ انتقال پايتخت كه چند ده ميليون دلار هزينه دارد و حل مشكلات تهران كه هزينه آن هم دست كمي از اين مقدار ندارد. با اين وجود تا به حال هرچه بوده صحبت از انتقال پايتخت بوده و آقايان يك بار هم درباره مشكلات تهران نظري نداده‌اند.»

اما ليلاز معتقد است بررسي رفتارهاي دولت در دو سال اخير حاكي از آن است كه شايد وزير كار خارج از محدوده كاري‌اش چنين پيشنهادهايي را بدهد اما به يقين دولت نهم نه فرصت اجراي چنين ايده‌هايي را دارد و نه اينكه انجام چنين كارهاي زيربنايي از عهده‌اش بر مي‌آيد: «رفتار فعلي دولت در برابر طرح‌هايي مثل مترو، تونل توحيد و... نشان دهنده آن است كه اين دولت تمايلي به سرمايه‌گذاري‌هاي زير بنايي ندارد و بيشتر به طرح‌هايي كه راحت‌تر و كم هزينه‌تر باشد، علاقه نشان مي دهد، اين طرح هم طرح زودبازدهي نيست، در نتيجه دولت علاقه‌اي به آن ندارد. »

به اعتقاد كارشناسان شهري چه طور دولت نهم حاضر است يكي از وزرايش ايده جابه‌جايي پايتخت را با چنين هزينه كلاني به زبان رسانه‌ها بيندازد اما حاضر نيست بسيار كمتر از اين هزينه را براي زير ساخت‌هاي پايتخت بدهد. ليلاز تاكيد دارد كه به هر حال اين يك واقعيت است كه تهران پايتخت است و بستن پرونده آن محال، پس بايد حداقل سعي شود با به روز كردن شهر و آوردن امكانات جديد از قفل شدن پايتخت جلوگيري كرد: «اگر به جاي دو خط مترو، شش خط داشتيم، مشكل ترافيك تهران به راحتي حل مي‌شد. اين نياز را دولت مي‌داند اما همانطور كه در اين چند سال نشان داده سعي كرده به هر نحوممكن از دادن اعتبارات به مترو و زير ساخت‌هايي مانند اين خودداري كند.»

رياضيات طراحان ضعيف است

در مورد مقايسه‌اي هم كه وزير كار در مورد هزينه اداره تهران و هزينه ساخت يك شهر جديد كرده، ليلازكارشناس مسائل اقتصادي اين برآورد را قطعا غلط مي داند:«بدون ترديد اين مسئله صحت ندارد چون تعداد كارمندهاي ساكن در تهران حدود 400هزار نفر برآورد مي‌شود، بنابراين جمعيت آن نمي‌تواند پايين‌تر از 500هزار نفر باشد، يعني شهري با 200هزار واحد مسكوني، به عبارتي پايتخت جديد 20ميليون متر مربع خانه نياز دارد. اگر هر متر خانه را فقط 500هزار تومان حساب كنيم، 10 ميليون دلار تنها هزينه واحدهاي مسكوني اين شهر مي‌شود.

هزينه ساختمان‌هاي اداري، تاسيسات آموزشي، بهداشتي، هزينه‌هاي مواصلاتي هم به جاي خود. بنابراين به همين راحتي مشخص شد كه اين مسئله غير ممكن است و به هيچ وجه نمي شود به اظهارات اين‌چنيني اتكا كرد.» ليلاز درباره سياسي بودن اين موضوع و تاثير اختلاف دولت با شهرداري بر اين تصميم هم نظر مثبت دارد:«وقتي در فني ترين و پيچيده‌ترين مسائل ترافيكي مثل تونل توحيد، مترو و منوريل تهران، در دولت اين ميزان اختلاف نظر وجود دارد، اين حق را به‌خودمان مي‌دهيم كه درباره همه اظهار نظرهاي ديگر دولت مشكوك باشيم و در تمام آنها احتياط كنيم.»

ليلاز در نهايت با اين طرح مخالف است و پيشنهاد مي‌دهد دولت به جاي فراموشي 13 ميليون نفر جمعيت تهران، هزينه‌هاي اقامت خودش در تهران را بپردازد و پولي كه مي‌خواهد صرف ساختن پايتخت كند صرف آسايش شهروندان تهراني كند تا اين مشكلات حل شود.

مطالعات خاك مي‌خورد

پيروز حناچي، استاد شهرسازي دانشگاه هنرهاي زيبا هم با اشاره به اينكه تا به حال در چند كشور دنيا مثل تركيه، پاكستان و هند، انتقال پايتخت تجربه شده است، اين مسئله را در ايران متفاوت مي‌داند و تاكيد مي كند انتقال پايتخت از تهران، تنها تلاش براي پاك كردن صورت مسئله مشكلات تهران است: «به اعتقاد من دولت نسبت به مسائل كلان تهران بي‌توجه است و با اين طرح‌ها مي‌خواهد از مشكلات تهران فرار كند، در حالي كه مشكلات شهر تهران، هيچ گاه با انتقال صرف پايتخت حل نمي شود. در كشورهاي ديگر هم كه اين اتفاق افتاده، براي حل مشكلات نبوده است.»

حناچي اين بحث را كهنه و تكراري مي‌خواند و از انجام تحقيقات همه جانبه روي اين مسئله در شوراي عالي شهرسازي خبر مي دهد: «تحقيقات وسيعي درباره انتقال پايتخت انجام شد و نتايج آن موجود است، اما متأسفانه دولت نهم گويا از بررسي‌هاي كارشناسي گريزان است چون در حال حاضر دقيقا برخلاف نتايج و خواسته هاي آن عمل مي كند. در همان زمان و براساس تحقيقات انجام شده، طرح جامع شهر تهران طراحي شد و به تصويب هيات وزيران رسيد ولي دولت كنوني كاملا به آن بي توجه است و نمي‌تواند درك كند كه اين مسئله سياسي نيست، اين يك نگاه كارشناسانه است. همين است كه تا كنون دولت بارها از مصوبات شوراي مطالعاتي مجموعه شهر تهران عدول كرده است. »

اين كارشناس مسائل شهري اين عملكردهاي كنوني دولت را براي آينده خطرناك ارزيابي مي‌كند: «اين تصميمات دولت، آينده شهر تهران را تهديد مي‌كند، به‌عنوان نمونه قانون مي‌گويد شعاع 120 كيلومتر براي صنايع در تهران كه براساس آن مي بايست كارخانه‌ها و كارگاه‌هاي صنعتي در تهران 120 كيلومتر و در شهرهاي اقماري 60 كيلومتر از مناطق مسكوني فاصله داشته باشند، اما اين مصوبه درحال حاضر از سوي دولت زير پا گذاشته شده است يا مثلا در همين مطالعات مشخص شده كه به دليل محدوديت منابع آب، تهران در 20 سال آينده تنها براي 15 ميليون نفر آب خواهد داشت.

اما اين بي‌توجهي‌‌هاي دولت و افزايش جمعيت پذيري در اين مجموعه آمار را به 18 ميليون نفر خواهد رساند. اكنون دولت به جاي حل اين مشكلات به فكر انتقال پايتخت است كه چيزي نيست جز فرار كردن از مشكلات و رها كردن تهران در گرفتاري‌هايي كه يكي از مسببان آن دولت است.» حناچي در مجموع اين دست اظهارات را غير كارشناسي مي‌داند:«اگر هم چنين مسئله‌اي مطرح شود بايد از طرف وزير مسكن باشد و آن هم پس از گرفتن نظر كارشناسان عنوان شود نه از طرف وزير كار. از طرف ديگر اين طرح چون به دخالت بيشتر دولت در امور اقتصادي منجر مي‌شود، مغاير با اصل 44 قانون اساسي است بر همين مبنا در دوره قبل هم در شوراي عالي شهرسازي و معماري مطرح و رد شد.»

سعيد ليلاز، كارشناس امور اقتصادي هم اين بحث را قديمي مي‌داند و در زمره طرح‌هاي كارشناسي نشده دولت نهم دسته بندي مي كند:«اين مسئله تا به حال چند بار مطرح شده و بايد براي برسي آن به آن مطالعات رجوع شود، اولين‌بار در دوره آقاي كرباسچي اين مسئله مطرح شد و به اين نتيجه رسيدند كه اگر اين هزينه‌ها براي تهران مصرف شود، مناسب‌تر است. نگرانم اين بار هم مثل ساير پديده‌ها موضع‌گيري فعلي دولت يك موضع‌گيري سياسي باشد تا يك موضع كارشناسي و بر‌مبناي پژوهش.»

پاك كردن صورت مسئله

اين اظهارات دولت متضمن فراموشي طرح عظيم دولت الكترونيك هم هست. ايران با توجه به اينكه اعلاميه اصول جامعه اطلاعاتي را امضا كرده، متعهد است در اين راستا قدم‌بردارد و از سوي ديگر، دولت مي‌تواند با ايجاد يك پايتخت مجازي شرايطي فراهم مي‌كند تا وزارتخانه‌ها در سطح كشور پخش شوند و در نتيجه اين حركت وضعيت اقتصادي استان‌ها بهتر شود و يك نوع عدالت نسبي اجتماعي برقرار شود. طرح موضوع پايتخت مجازي به‌خودي خود عامل فرهنگي و رشد در توسعه فناوري اطلاعات و ارتباطات در كشور مي‌شود و فرصتي به وجود مي‌آورد تا عمومي مردم با اين فناوري آشنا شوند.

پايتخت مجازي شرايطي را فراهم مي‌كند كه اداره مدرن جامعه امكان پذير باشد و زمينه را براي بهره‌وري مناسب از خدمات دولتي فراهم مي‌كند علاوه بر آن، طرح تئوريك موضوع پايتخت مجازي عملا شرايطي را براي مطالعه علمي فراهم مي‌كند تا به موضوع مهم انتقال پايتخت به‌صورت سطحي نگاه نشود و به آن به‌عنوان يك اقدام ملي كه ارزش سرمايه‌گذاري پژوهشي دارد توجه شود.

تاريخ درج: 8 خرداد 1387 ساعت 11:28 تاريخ تاييد: 8 خرداد 1387 ساعت 17:04 تاريخ به روز رساني: 8 خرداد 1387 ساعت 15:06
چهارشنبه 8 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 338]