واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: رويكرد رسانهها به شب يلدا نكته اي كه بايد به آن توجه كرد؛ اينكه مردم در محاورات خود عموما از كلمه شب چله به جاي شب يلدا استفاده مي كنند و منظور از شب چله ، يعني آغاز اولين شب از چله بزرگ است. يلدا در پيش است، ولي آنچه قطعي است اينكه در همنوايي و همراهي با مردم جهت آمادگي براي برپايي مراسم سنتي شب چله، اين روزها رسانهها بيش از همه در تكاپو انتخاب بهترين و زيباترين تيترها در به تصوير كشيدن يلدا هستند. به گزارش فارس، هرساله مطبوعات در به تصوير كشيدن زيبايي هاي يلدا، فلسفه به وجود آمدن آن و همچنين نقش و جايگاه آن در بين ما ايرانيان به زبانهاي مختلف بياني سخن گفتهاند. قصه يلدا، هرسال مانند نوروز تكرار مي شود ولي واقعيت اين است كه در اصطلاح "ته" تمام اين حرفها به سخن و حركت تازه نميرسيم. به صورت سنتي ميگوييم با آمدن نوروز بايد غير از خانه تكاني در منازل به خانه تكاني در دلها نيز برآييم، ولي خانه تميز ميشود و حتي به اصطلاح "برق" ميافتد ولي از جلاي دلها جز به ندرت خبري نيست. شب چله نيز براي ما جز عادتي بيش نبوده است. زيبا است كه دور هم جمع ميشويم و يكي دو دقيقه طولاني تر شدن شب را جشن مي گيريم و تخمه ميشكنيم و گل ميگوييم و گل ميشنويم ولي از تحول خبري نيست. در عصر ماشيني، امروز شايد همين سنتها باشد كه ما را علي رغم تمام گرفتاريها دور هم جمع كند، ولي واقعيت اين است كه كاش با پي بردن به فلسفه واقعي اينگونه اعمال، به فكر نگاه دگرگونهاي به آنها باشيم. آيا موعد آن فرا نرسيده كه يكبار از خود بپرسيم به جز اينكه امشب يلدا است و بايد دور هم جمع شويم؛ چه نكته ديگري در اين مساله نهفته است. چون قصد اين گزارش اندرز نيست ؛ پس ادامه كار با شما. نگاهي دگرگونه به يلدا از منظر مطبوعات اكثر مطبوعات به سنت گذشته، هر يك از دريچه اي به يلدا نگاه كردند كه ادامه در خصوص آنها بحث ميشود. نكته جالبي كه در اين تحليل وجود دارد، برآيند عمل روزنامهها در 30 آذر سال گذشته در پرداختن به موضوع يلدا است كه توجه به آن در ايامي كه يلدا را به چله مينشينيم خالي از لطف نيست. نگاهي به محتواي 30 روزنامه و به طور عميقتر 18 روزنامه ( اطلاعات - ايران - پول - آرمان - سرمايه - جهان صنعت - كارو كارگر- خراسان - مردم سالاري - فرهنگ آشتي - حيات نو- شرق - صاحب قلم- جوان - راه مردم - افتاب يزد - خبر- سياست روز) ما را به اين نتيجه ميرساند كه مطبوعات با نحوه برخورد خود با يلدا و انتشار مطالبي در اين خصوص در 30 آذر 84 ، اثبات كردند كه يلدا؛ موسم غلبه روز بر شب و روشني بر تاريكي است. پيش از ورود به بحث اصلي و تحليل تيتر 18 روزنامه مورد بررسي، نگاهي به نحوه بهره گيري آنها از عكس و تعداد صفحات اختصاصي به موضوع يلدا ميافكنيم. توجه به موضوع به لحاظ ابعاد عكس از 30 روزنامه اي كه مورد بررسي قرار گرفتند؛ 80 درصد آنها يعني 24 روزنامه در صفحه اول خود در خصوص شب يلدا از عكس استفاده كرده بودند كه اين عكسها عموما در ابعاد بزرگ كار شده بودند. اين در حالي است كه 70 درصد از روزنامه هايي كه از عكس بهره گرفته بودند؛ از تصوير هندوانه، 5 درصد انار و 5 درصد نيز از آجيل به عنوان نماد يلدا استفاده كرده بودند. از 6 روزنامه باقي، حدود 10 درصد آنها ( 3 روزنامه) اصلا اشارهاي به شب يلدا نداشته و 10 درصد يعني 3 روزنامه ديگر نيز تنها به درج تيتر و خلاصه تيتر در اين خصوص اقدام كردهاند. توجه به موضوع به لحاظ اختصاص تعداد صفحات از بين 24 روزنامهاي كه به شب يلدا پرداخته بودند؛ سه روزنامه بيشترين توجه را به شب يلدا داشتهاند كه از اسامي آنها از اين قرار است: روزنامههاي اطلاعات ( سه صفحه كامل )، ايران ( 2 صفحه كامل ) و مردم سالاري ( يك صفحه كامل). توجه به موضوع به لحاظ نحوه استفاده از تيتر نگاهي به تيتر روزنامههاي مورد بررسي ما را به اين نتيجه ميرساند كه روزنامههاي آفتاب يزد و فرهنگ آشتي نيز از يك تيتر تكراري در خصوص يلدا استفاده كرده بودند: " يلدا را دوباره بخوانيم". به جز اين؛ روزنامههاي يادشده از تيترهاي متفاوتي در توصيف شب يلدا استفاده كرده بودند كه 20 نمونه در ذيل مي آيد: 1- شب چله، شب گراني ( تاكيد بر قيمت و گراني عمدتا در روزنامه هاي اقتصادي مشهود بود)- با نگاه اقتصادي 2- يلدا ، شكست اهريمن ، تولد خورشيد - با نگاه تاريخي 3- يلدا امشب مهر را به خانه ها ميبرد - با نگاه ادبي 4- گرانترين شب سال -با نگاه اقتصادي 5- جنبش شبانه در جشن ايراني - با نگاه فرهنگي 6- شب يلدا، گاه نشستن بر آستانه فصلي سرد - با نگاه ادبي 7- يلداي ايراني امشب ميآيد - با نگاه اجتماعي 8- شيريني يلدا در كام واسطهها ( يا تيتر : گراني ميوه و شلنگ اندازي واسطهها) - با نگاه اقتصادي 9- يلدا ، شبي كه خورشيد متولد ميشود - با نگاه فرهنگي 10- يلداي مهربان مغلوب ديو تجملات - با نگاه اقتصادي 11- يلدا در حصار تشريفات - با نگاه اجتماعي 12- يلدا جشن زايش خورشيد - با نگاه تاريخي 13- يلدا در شعر و ادب فارسي - با نگاه ادبي 14- يلدا را دوباره بخوانيم - با نگاه اجتماعي 15- چشم سياه يلدا امشب بيدار است - با نگاه ادبي 16- به مناسب شب يلدا؛ زندگي آتشگهي ديرين و پا برجاست - با نگاه فرهنگي 17- شب آجيل و هنداونه - با نگاه اجتماعي 18- چراغ يلدا هميشه روشن است - با نگاه ادبي 19- گزارشي كوتاه درباره شب چله- با نگاه اقتصادي 20- يلدا جشن زايش خورشيد - با نگاه تاريخي بررسي نگاههاي حاكم بر تيترها دقت در 20 تيتر يادشده در 18 روزنامه اطلاعات - ايران - پول - آرمان - سرمايه - جهان صنعت - كارو كارگر- خراسان - مردم سالاري - فرهنگ آشتي - حيات نو- شرق - صاحب قلم- جوان - راه مردم - افتاب يزد - خبر- سياست روز، ما را به اين نتيجه مي رساند كه نگاه حاكم بر اين تيترها ، 3مورد - تاريخي، 5 مورد - اقتصادي، 5 مورد - ادبي ، 3 مورد- فرهنگي و 4 مورد نيز اجتماعي بوده است. در اين بين 18 روزنامه يادشده، عمدتا به يلدا نگاه اقتصادي و ادبي با فراواني 5 داشتهاند. در درجه دوم نگاهي اجتماعي و در درجه چهارم اهميت، نگاه تاريخي و فرهنگي با فراواني 3 به موضوع داشتهاند. قالب و نحوه پرداختن به موضوع: دقت در تيترهاي يادشده از اين واقعيت حكايت دارد كه 10 مورد از قالبهاي كار جهت انتشار مطلب در خصوص يلدا ؛ گزارش، 5 مورد مقاله ، 2 مورد مصاحبه و 3 مورد نيز در قالب قطعه ادبي به اين موضوع پرداختهاند. از اين اطلاعات ميتوان چنين نتيجه گرفت كه روزنامه هاي مذكور به موضوع يلدا در قالب گزارش با فراواني 10 و مقاله با فراواني 5 پرداختهاند. قطعه ادبي و مصاحبه در درجه سوم و چهارم اهميت به لحاظ كار براي آنها قرار دارد. بررسي واژگان نگاهي به 20 تيتر مذكور در 18 روزنامه يادشده ما را به اين نتيجه ميرسد كه 15 بار از واژه يلدا ، 2 بار از كلمه چله ، 3 بار از واژه شب به همراه كلماتي سمبليك مثل آجيل، هندوانه، و يا گراني و .... استفاده شده است. در اين تيترها همچنين 5 بار از واژه خورشيد و مهر، 2 بار از واژه ايراني، 11 بار از واژه شب، شبانه و امشب بهره گرفته شده است. در ضمن، 2 بار از واژه ديو واهريمن و 3 بار نيز از واژه جشن استفاده شده است. در اين بين، بيشترين تاكيد بر واژه يلدا بوده كه صرف نظر از هدف روزنامهنگاران از كاربرد آن ، يلدا يعني تولد و زايش خورشيد شكست ناپذير. نكته اي كه بايد به آن توجه كرد؛ اينكه مردم در محاورات خود عموما از كلمه شب چله به جاي شب يلدا استفاده مي كنند و منظور از شب چله ، يعني آغاز اولين شب از چله بزرگ است. آنچه از تيترهاي فوق برميآيد اينكه در 2 مورد از اين تيترها به بحث سمبليكي شكست شيطان ( سياهي ) در برابر خدا (روشنايي) پرداخته شده است. از تيترهاي ياد شده 4 بار نيز به تولد و زايش خورشيد اشاره شده است. نتيجه تحليل بر همين اساس يلدا با فراواني 15، شب با فراواني 11 و سپس خورشيد و مهر با فراواني 5 از بالاترين ميزان تكرار برخوردار بودهاند. با تغيير واژه يلدا به زايش خورشيد با 15 فراواني و جمع آن با واژه خورشيد و مهر با فراواني 5 ، جمعا به 20 فراواني از مظاهر روز در برابر 11 فراواني در برابر شب مي رسيم كه خود به نوعي ميتواند اثبات غلبه روز بر شب و روشني بر تاريكي باشد. اين گوشه اي از برآيند عمل رسانهها در يلداي گذشته بود، ولي برآيند عمل ما از سال گذشته تا كنون چه بود؟ دعا كنيم ... با اين اوصاف ؛ از ته دل دعا كنيم كه انعكاس شب يلداي امسال در مطبوعات و مطالعه آن توسط مخاطبان عام و خاص، به تعداد افرادي كه به حقيقت اين شب پي برده باشند، بيفزايد. يلدا را - كه ريشه در تاريخ گذشته ايران زمين دارد- بايد فرصتي براي خلوص بخشيدن به دلها در فاصله از تاريكيها و ناپاكيها و حركت به سوي روشناييها و پاكيها دانست، نه صرفا گذراندن شبي بدون هرگونه تحول و دگرگوني دروني.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[مشاهده در: www.asriran.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 712]