واضح آرشیو وب فارسی:ایرنا: کتاب الکترونيک يا کتاب رايانه اي نوعي متن ديجيتال است که مي توان آن را از طريق شبکه وب منتشر و يا روي لوح فشرده ذخيره کرد. براي خواندن اين کتاب نرم افزار خاصي مورد نياز است، برخي نيز دامنه تعريف را گسترده کرده اند و کتاب شنيداري را هم که مي تواند محتواي يک کتاب را قرائت کند کتاب الکترونيکي محسوب مي کنند. ناشران الکترونيکي ،کتاب هاي پيشنهادي از طرف نويسندگان را بررسي مي کنند و در صورت تصويب پس از ويرايش، تايپ، صفحه آرايي و مراحل ديگر به جاي چاپ، از طريق پايگاه هاي مختلف با تيراژ معين عرضه مي نمايند. در حال حاضر کتاب هاي الکترونيکي به سرعت در حال گسترش هستند چراکه از ويژگي هايي مانند سهولت انتشار و تکثير، سهولت و سرعت ويرايش، امکان روزآمد سازي دايمي و آسان و امکان بازنشر با شمارگان پايين برخوردارند که اين ويژگي ها در اقتصاد کتاب و تجارت آن عوامل مهمي محسوب مي شوند. همچنين خريدار مي تواند تنها بخشي از قسمت هاي يک کتاب را سفارش دهد و اين امر موجب کاهش هزينه ها مي شود، از سوي ديگر دسترسي به کتاب هاي الکترونيکي نيز بسيار آسان و سريع است و ظرف چند دقيقه مي توان به آن دست يافت. امروزه بسياري از منابع مرجع نظير دايره المعارف بريتانيکا، دايره المعارف آمريکانا، فرهنگ وبستر، فرهنگ آکسفورد و ديگر موارد علاوه بر قالب چاپي از طريق شبکه جهاني وب قابل دستيابي هستند. کتاب هاي ديجيتالي عموما به دو روش تهيه مي شوند: دسته اول تبديل کتاب هاي چاپي به ديجيتال است که در اين روش با استفاده از اسکن صفحات کتاب و کاربرد نرم افزارهاي خاصي نظير OCR امکان پذير است . دسته دوم کتاب هايي هستند که از ابتدا به شيوه ديجيتالي تهيه و توزيع مي شوند.به اين معنا که تمامي فرآيندهاي نشر کتاب از زمان تاليف تا نمايش در وب به صورت الکترونيکي انجام مي شود. ناشرين اين دسته ازکتاب ها،اغلب نسخه چاپي آن را توليد نمي کنند. معمولا به اين دسته از کتاب هاي الکترونيکي گفته مي شود. ***وضعيت کتاب هاي الکترونيکي در ايران مهدي صرامي، قائم مقام مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانههای ديجيتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در زمينه وضعيت کتاب هاي ديجيتالي در کشور مي گويد: کتاب ديجيتال در کشور در حال حاضر در بسترهاي نرم افزارهاي چند رسانه اي، اينترنت و شبکه موبايل عرضه مي شود. وي در زمينه انتشار کتاب هاي ديجيتال بر روي بستر اينترنت گفت: در اين بسترمحتواي ديجيتال به صورت برخط و در قالب سايت هاي اطلاع رساني به مردم عرضه مي شود که شبکه ملي اطلاعات بستر بسيار خوبي براي عرضه اين نوع کتاب ها محسوب مي شود. صرامي گفت: متاسفانه در حال حاضر محتواي ديجيتال تنها بر روي بستر اينترنت عرضه مي شود و به دليل محدوديت در پهناي باند اينترنت شاهد رونق خوبي در اين زمينه نيستيم؛ شبکه اطلاعات کشور که در قالب آن اينترنت و ساير خدمات ارايه مي شود بايد براطلاعات ديجيتال به ويژه کتاب هاي الکترونيک مزيت خاصي قائل باشد. وي افزود:در صورتي که پهناي باند وسيع در خدمت کتاب ديجيتال قرار گيرد، بسياري از محدوديت هاي در پيش راه توسعه کتابخواني ديجيتال و کتاب ديجيتال رفع خواهد شد. وي خاطرنشان کرد: بستر سوم توليد و تبادل کتاب ديجيتال تلفن هاي همراه هستند که بستر بسيار مطمئني براي انتشار کتاب هاي ديجيتال محسوب مي شود. اين مقام مسوول در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در زمينه فعاليت هاي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي درباره کتاب هاي ديجيتال گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در حال حاضر بستر هاي اقتصادي لازم را براي توليدکنندگان محتواي ديجيتال را فراهم مي کند. صرامي در خصوص حقوق پديدآورندگان محتواي ديجيتال به خبرنگار ايرنا گفت: در صورتي که حقوق پديدآورندگان در کتاب هاي ديجيتال حفظ نشود، عملا کسب وکاري در اين حوزه شکل نمي گيرد ؛ بنابراين مرکز رسانه هاي ديجيتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي برآن است تا با انتشار محتواي ديجيتال به صورت غير قانوني و از طريق قانون جرايم رايانه اي مقابله کند. وي گفت: همچنين حمايت هاي مادي در قالب ارايه تسهيلات و حمايت هايي - که در آيين نامه تسهيلات و توسعه رسانه ها و فعاليت هاي فرهنگ ديجيتال مصوب هيات دولت در سال گذشته در ماده 13 به آن اشاره شده است - در نظر گرفته شده است و از انتشار آن ها نيز به صورت ويژه حمايت کرد. ***روند رو به رشد تبديل کتاب هاي چاپي به کتاب هاي الکترونيکي اين روزها بازار کتاب هاي الکترونيکي سريعترين رشد را دارد. براي مثال شرکت آمازون - که از بزرگترين و مشهورترين فروشندگان کتاب چاپي و الکترونيکي در دنياست- بيش از کتاب هاي چاپي و کاغذي، کتاب هاي ديجيتالي به فروش مي رساند. براساس گزارش اين شرکت در سه ماهه پاياني سال 2009 ميلادي، تعداد بيشتري کتاب الکترونيکي در مقايسه با کتاب هاي چاپي در آمريکا به فروش رسانده است. روزنامه انگليسي ديلي تلگراف گزارش مي دهد: روند رو به رشد کتاب هاي چاپي در جهان همچنان ادامه دارد و در ماه ژانويه سال 2010 به ازاي هر 100 کتاب کاغذي 115 کتاب الکترونيکي کيندل فروخته است. کيندل (kindle) نوعي کتابخوان الکترونيکي با قابليت هاي بالاست که توسط شرکت آمازون در جند مدل توليد و ارايه مي شود. هر چند اين آمار به بازار آمريکا محدود است و کتاب هاي الکترونيکي فروخته شده نيز فقط مخصول کيندل است اما به نظر مي رسد اين وضعيت را مي توان بخشي از رقابت بين کتاب هاي چاپي و الکترونيکي به شمار آورد. ***پايگاه هاي آنلاين کتاب هاي الکترونيکي برخي پايگاه هاي الکترونيکي مانند Ebrary و NetLibrary به تهيه مجموعه هاي وسيعي از کتاب هاي الکترونيکي و ارايه آن به دانشگاه ها و مراکز آموزشي پژوهشي اقدام کرده اند. اين پايگاه ها علاوه بر گردآوري مجموعه هاي ارشمندي از کتاب الکترونيکي، ابزار و نرم افزارهاي لازم براي سهولت استفاده از اين نوع کتاب ها را نيز تعبيه کرده اند. براي مثال با استفاده از نرم افزارهاي کتابخوان و ساير امکانات موجود در اين پايگاه ها کاربران مي توانند يک قفسه مجازي شخصي براي خود ايجاد کنند و کتاب ها و يا حتي صفحات خاصي از آن ها را که مورد نياز است در قفسه مجازي خود قرار دهند و يا مي توانند يادداشت شخصي به مطالب کتاب بيفزايند، همچنين امکان نشانه گذاري متن کتاب ها و ذخيره کردن آنها نيز وجود دارد. جستجوي ساده و پيشرفته در ميان مطالب براساس کليدواژه،ناشر،نويسنده و ديگر موارد موجب صرفه جويي در زمان و انرژي کاربران و افزايش دقت مطالعه مي شود. وجود ابرپيوند از متن اصلي به پانويس و فهرست منابع و ماخذ از ديگر امکانات موجود است. علاوه بر اين ابزاري وجود دارد که با استفاده از آن کاربران مي توانند در بين متن، موضوع، کلمه يا عبارت مورد نظر خود را انتخاب کند وظرف چند ثانيه تمامي مطالب مرتبط با آن را در ساير بخش هاي آن کتاب و حتي مطالب موجود در وب را به صورت لينک دريافت کنند. ساير امکانات معمول در بيشتر پايگاه هاي اطلاعاتي مانند اماکن چاپ، کپي برداري و يا شيوه استناد دهي نيز وجود دارد. از آنجا که دانشگاه ها براي سهولت استفاده از کتاب هاي و ساير منابع الکترونيکي ملزم به تهيه تجهيزات متناسب و مرتبط با آن ها نيز هستند، اشتراک پايگاه هاي اطلاعاتي حاوي کتاب هاي الکترونيکي به آن ها توصيه مي شود. به اين ترتيب علاوه بر مجموعه وسيعي از کتاب هاي الکترونيکي، به نرم افزارها و امکانات لازم براي سهولت مطالعه اين نوع کتاب ها نيز دسترسي خواهند داشت. همچنين به دليل قابل دسترس بودن کتاب ها از طريق شبکه جهاني وب، سطح دسترسي کاربران را به ميزان زيادي افزايش خواهند داد و مشکل بسياري از کاربران به جهت مسافت زياد و نبود وقت کافي در مراجعه به کتاب خانه ها را مرتفع خواهندکرد. ضمن اينکه قابليت هاي پرشمار کتاب هاي ديجيتال باعث افزايش سطح کيفي و کمي مطالعات دانشجويان و پژوهشگران خواهد شد. ***نياز دانشگاه ها به استفاده از پايگاه هاي آنلاين کتاب الکترونيکي امروزه کتابخانه ها و دانشگاه هاي بسياري در حال تحقيق و پژوهش در زمينه ايجاد تغييرات اساسي در روش هاي مطالعه اندچراکه نسل امروز به کامپيوتر، اينترنت و جذابيت ها و قابليت هاي آن خو گرفته و مسلط است و بيشتر و بيشتر کار با کامپيوتر واينترنت از علاقه مندي هاي آن ها به حساب مي آيد. بنابراين خواه ناخواه منابع الکترونيکي هر روزه با اقبال بيشتري از سوي دانشجويان روبروست. از سوي ديگر در دنياي تخصص گراي امروز که رشد توليدات علمي به شکل سرسام آوري در حال افزايش است، شيوه هاي سنتي توليد و توزيع کتاب پاسخگوي دسترسي به هنگام اطلاعات نيست. به ويژه در مجامع دانشگاهي در بسياري از موارد با نياز به کتاب هايي مواجهيم که حاوي جديدترين مطالب روز در زمينه علم خاصي هستند و دسترسي فوري و به هنگام به اين اطلاعات براي عقب نماندن از قافله علم ضروري است يا کتاب هايي که نه تنها تعداد کاربراني که به آن ها مراجعه مي کنند زياد است، بلکه هر کاربر نيز به دفعات به آن مراجعه مي کند. در چنين مواردي مسلما فرمت هاي الکترونيکي به دليل قابليت هايي مانند دسترسي سريع، آسان و به هنگام نيز امان استفاده همزمان مناسب هستند. ضمن اينکه امروز برخي از کتاب ها از همان ابتدا با فرمت ديجيتالي تهيه و توزيع مي شوند و فرمت چاپي آن ها موجود نيست، در چنين مواردي دانشگاه ها ناگزير به خريد نسخه ديجيتال هستند. در عين حال انفجار اطلاعات و وجود ميليون ها متن در هر زمينه تخصصي، روش هاي نويني در جستجوي اطلاعات را مي طلبد، به گونه اي که دريافت بيشترين مطالب مرتبط، با کمترين خطا و صرف کمترين زمان امان پذير باشد و اين امر جز با به کار گيري قابليت هاي دنياي ديجيتال و مدل هاي جستجوي پيشرفته کتاب هاي ديجيتالي امکان پذير نيست. از اين رو دانشگاه هاي معتبر دنيا خود را به منابع الکترونيکي روز مجهزه کرده اند و يا به سرعت در حال تهيه اين منابع به عنوان مجموعه منابع اطلاعاتي خود هستند. استفاده از کتاب هاي الکترونيک به ويژه شکل اينترنتي آن، موجب کاهش هزينه هاي مالي و هزينه هاي انساني و زماني دانشگاه ها در خريد و نگهداري کتاب ها مي شود. فروش کتاب هاي آنلاين نيز اغلب براساس ميزان استفاده است و به همين دليل براي کتابخانه ها و موسسات دانشگاهي بسيار مقرون به صرفه است. علمي**9190**1544
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: ایرنا]
[مشاهده در: www.irna.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 440]