واضح آرشیو وب فارسی:سیمرغ: ابزار کار معرق بسیار گسترده می تواند باشد و بسته به حرفه ای یا آماتور کار کردن آن متفاوت است و درجات مختلف دارد ما در اینجا ابزار اصلی معرق را آورده ایم ... مواد اولیه مورد استفاده در معرق : ابزار کار معرق بسیار گسترده می تواند باشد و بسته به حرفه ای یا آماتور کار کردن آن متفاوت است و درجات مختلف دارد ما در اینجا ابزار اصلی معرق را آورده ایم 1- چوب : اولین خصوصیتی که معرق کاران برای انتخاب گونه چوبی در نظر دارند رنگ و نقوش آن است . زیرا هنر معرق در حقیقت نوعی ترکیب بندی رنگها و نقشهای طبیعی چوبهاست و چنانچه معرق کار بتواند از رنگها و نقوش طبیعی چوبها در جای صحیح و مناسب خود استفاده کند ، اثر معرق را از مرغوبیت خاصی بهره مند کرئه است . پیچ خوردگی ها و گره ها نیز که در نقش چوب تأثیر بسزایی دارد بسیار مورد توجه معرق کاران است . مشخصات عمومیمهمترین چوبهای مورد استفاده در معرق مشخصات گونه درخت خصوصیات رنگنام چوب گردو پهن برگان دارای الیاف منظم و نامنظم با رگه ها و موج های زیبا سنگین، با دوام، سخت، با بافت متراكم، خاصیت همكشیدگی متوسط از خاكستری روشن تا قهوه ای روشن و كرم تا قهوه ای تیرهزبان گنجشك (ون) پهن برگان نیمه سنگین، سخت، پیچ كم بر میدارد از سفید مایل به زرد تا قهوه ای مایل به خاكستریتوت پهن برگان نیمه سخت، نیمه سنگین و دارای الیاف موازی، درخشان زرد روشن تا قهوه اینارنج پهن برگان دوام و استحكام زیاد ندارد قهوه ای بسیار روشن یا كرم یا زرد مایل به سفیدچنار (دلب) پهن برگان نیمه سنگین، كم دوام كرم مایل به فندقیتوسكا پهن برگان نیمه سنگین، نرم صورتی كمرنگ تا پررنگعناب پهن برگان محكم و سخت زرد تا سرخ تیرهشمشاد پهن برگان دوام و استحكام زیاد زرد و زرد مایل به كرمكیكم پهن برگان نیمه سخت و سنگین سفید مایل به صورتیگلابی پهن برگان نیمه سخت، ریز بافت و محكم كرم مایل به صورتیعرعر پهن برگان نسبتاً سنگین، نسبتاً با دوام زرد تا نارنجی متمایل به خاكستریآلوچه پهن برگان الیاف موازی، ریز بافت، سخت، سنگین و با دوام متوسط، نسبتاً محكم سفید تا قهوه ای روشنممرز پهن برگان سخت و نیمه سنگین، الیاف نامنظم سفید مایل به كرم با رگه های سیاهسرخوار پهن برگان بافت متراكم و سخت و محكم، چرب زرد روشن تا قرمز نارنجی مایل به قهوه ای 2- فلزات : در معرق چوب گاهی علاوه بر قطعات چوبی از فلزات نیز استفاده میشود ، فلزات در کارگاه معرق معمولا به صورت ورق به ضخامت 1 تا 3 میلیمتر مصرف میشوند و معمولا از فلزاتی نظیر برنج ، مس ، آلومینیوم و گاهی طلا و نقره استفاده میگردد . برش قطعات فلزی نیز مانند قطعات چوبی است که با اره فلز بر نمره صفر بریده میشود . 3-صدف : صدف موجودی آبزی است و در کنهره های مناطق دریایی به دست میآید و پوست سخت آن دارای رنگ سفید و درخشنده است . هر قدر اندازه صدف بزرگ تر با شد بهتر بوده و قبل از استفاده باید آن را چند روز در آب خیس کرد سپس قسمت های پوست شده و تیره و انحناها و نواحی اضافی را به وسیله سمباده یا سنگ سایید . بدیهی است هرچند بیشتر در آب بماند برش و سایش آن راحت تر خواهد بود . صدف های مصنوعی که در بازار بسیار یافت میشوند که گران قیمت باشند لذا بعضی معرق کاران خود اقدام به ساخت صدف میکنند . به این ترتیب که پلی استر را با پودر اکلیل یا پودر میکا مخلوط میکنند و مقداری نیز جوهر رنگ اتومبیل برای تغییر رنگ به آن اضافه میکنند . مثلا برای ساخت صدف نقره ای از جوهر سرمه ای استفاده میکنند سپس به آن هاردنر و نیز کبالت میافزایند و آن را روی سطح شیشه صاف که در جای مسطح قرار دارد و دور تا دور آن را قبلا با چسب نواری کاغذی به اندازه 2 تا 3 میلیمتر بیش از سطح ماده مورد نظر یعنی مجموعا حدود 6 تا 7 میلیمتر به دقت و محکم چسبانده تا ماده سیال از زیر نوار کاغذی به بیرون جریان پیدا نکند . تا خشک شدن کامل صدف باید در کندن و استفاده از روی شیشه صبر کرد . زیرا ماده نرم فوق قابلیت شکل پذیری و غیر یکنواخت شدن و همچنین جذب غبار و حباب های هوا را دارد . بنابراین باید در مکانی دور از نور مستقیم خورشید و ذرات گرد و غبار خشک شود . لازم به یاد آوری است با تغییر رنگ جوهر میتوان صدف هایی با رنگ های دلخواه درست کرد . 4- استخوان : استخوان های مصرفی در معرق چوب به طور عمده از ساق پا و دنده های اسکلت گاو و شتر است که به دلیل رنگ سفید مایل به کرم و ویژگی های فیزیکی آن مورد استفاده قرار میگیرد . این استخوان ها باید کاملا سالم بوده ، راستای مستقیم داشته باشد . برای آماده سازی استخوان آن را بعد از جداسازی از بافت نرم به طور مکانیکی تمیز کرده و سپس چند روز در آب آهک قرار میدهند تا چربی آن گرفته شود . حال میتوان قسمت صاف آن را جدا کرد و سپس به وسیله اره به ضخامت 1 تا 3 میلیمتر اقدام به لایه کردن آن نمود . 5- عاج : دندان فیل میباشد که دارای رنگ سفید و رگه دار است ولی به علت گرانی کمتر مورد توجه و تمایل قرار میگیرد . جهت استفاده از عاج استوانه ای را از وسط به دو نیم کرد و از هر نیم لایه هایی به ضخامت 2 تا 3 میلیمتر به صورت باریک میبرند . عاج طبیعی بیشتر در هند و آفریقا میباشد . فیبر سفید ( شبه عاج ) که در بازار یافت میشود در واقع مصنوعی بوده و معمولا به جای عاج از آن استفاده میگردد که با اره مویی برش خورده و مصرف میشود . 6- خاتم : از ورقه های خاتم نیز گاها در قسمت هایی از معرق استفاده میشود که در رنگ و طرح های هندسی مختلف ساخته شده است . طول لنگه آنها تا 30 سانتیمتر و عرض آن تا 5/2 سانتیمتر و قطر آن تا 2 میلیمتر است . برای برش خاتم از اره مویی فلز بر نمره صفر استفاده میشود . 7- چسب : قدیمیترین چسب به کار رفته در معرق سریش گیاهی است . این چسب که از ریشه و ساقه گیاهی به همین نام به دست میآید در آب حل میشود و دوام چندانی در برابر فشار و رطوبت ندارد . به دهمین دلیل امرئزه به ندرت به کار میرود . سریشم حیوانی که از غضروف ، رباط و امعا و احشای حیوانات به دست میآید به صورت تکه های جامد در بازار عرضه میشود . این چسب در آب گرم حالت خمیری و چسبندگی پیدا میکند و میتوان در همان حالت آن را به کار برد ، بدیهی است بعد از سرد شدن ، دوباره چسب ، جامد و سفت میشود . تنها مزیت این چسب برگشت پذیری و سرعت سفت شدن آن است و در ضمن باید گفت که این ماده در برابر گرما و رطوبت دوام چندانی ندارد . در حال حاضر به طور عمده از چسب سفید چوب استفاده میشود که به آن چسب سرد یا چسب بخاری نیز میگویند . این چسب ماده ای است شیمیایی که در مجاورت هوا خشک میشود ولی گرما به سرعت سفت شدن آن کمک میکند . گرچه این چسب قدرت چسبندگی زیادی دارد ولی برای استحکام و دوام بیشتر به آن مقداری آب اضافه میکند تا بتواند بهتر در الیاف چوب نفو کند . این چسب را معرق کاران به مقداری پودر رنگ قهوه ای و یا هر رنگ قهوه ای دیگر که محلول در آب باشد میافزایند و از آنجا که معمولا برای قهوه ای رنگ کردن چسب چوب از ماده ای معدنی به نام امرا استفاده میشود ، چسب حاصله را به نام چشب امرا میشناسند . چسبی به نام چسب گرم وجود دارد که فقط به هنگام پرس گرم سفت میشود . این چسب در بخش تزیینی کاربردی ندارد و برای زیر ساخت ها به کار میرود . 8- میخ : میخ های ریز معروف به میخ سایه که نوک بسیار باریک دارند و بلندی آن ها در حدود 5 میلیمتر میرسد برای نگهداری موقت قطعات معرق به روی زیر ساخت به کار کی رود . 9- زیر کار : برای اجرای هنر معرق باید زیر ساخت مناسبی در نظر گرفته شود تا با همراهی ارزش هنری آن به نتیجه مطلوبی برسد . کلیه شیوه های اجرایی معرق قابل اجرا بر روی انواع زیر ساخت ها هستند ولی به لحاظ برخی عوامل مثل شکل زیر ساخت ، طرح معرق و محیطی که قرار است اثر هنری معرق در آ قرار گیرد شیوه مناسب تری انتخاب میشود . برخی معرق کاران با توجه به طرح معرق موجود خود ، زیر ساخت منلسبی تهیه مینمایند و گروهی دیگر بر اساس زیر ساختی که در اختیار دارند طرح معرق مناسبی آماده میکند .زیر کار یک اثر معرق کاری شده معمولا از جنس چوب نئوپان یا MDF ، چند لایی ( 5 لایی یا 9 لایی ) و یا چوب کاج ( روسی ) استفاده میگردد . برای ساخت یک اثر هنری معرق گاه اجرای زیر ساخت و بخش تزینی به دست یک نفر صورت میپذیرد ولی برخی اوقات نیز معرق کاران ساخت را به درودگران پرده و خود تنها بخش هنری و تزیینی معرق را اجرا مینمایند . در حقیقت زیر ساخت ، پایه ای برای اجرای معرق چوب به شمار میرود ، بنابراین در دوام و استحکام و کیفیت اجرا و همچنین زیبایی آن تأثیر مستقیم دارد . از این رو برای بالا بردن کیفیت اجرا و همچنین زیبایی آن تأثر نهایی میبایست از زیر ساخت مرغوب استفاده کرد . خصوصیات مهم در انتخاب زیر ساخت استحکام و دوام آن است . 10- اره مویی : اره کمانی است که به اندازه کوچک و بزرگ است اره کمانی بزرگ برای زیرکارهای بزرگ استفاده میشود که اره مویی چوب بر به آن وصل میشود 11- اچار مشتی آچاری که اصطلاحا مشتی نامیده میشود برای باز و بستن کمان اره استفاده میشود میتواند از جنس چوب و فلز و جدیدا از پلاستیکی آن نیز موجود میباشد تهیه و تنظیم : گروه فرهنگ و هنر ـ نسرین شاهرخی و مریم محبعلی نژاد /culture اختصاصی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: سیمرغ]
[مشاهده در: www.seemorgh.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 5343]