واضح آرشیو وب فارسی:تبیان: نو که اومد به بازار ...

تعدادي از ستارهشناسان در گردهمايي امسال اتحاديه بينالمللي نجوم در ريودوژانيرو جمع شده بودند تا با يکديگر در اين مورد صحبت کنند که چه ميتوان انجام داد تا توسط کامپيوتر، اطلاعات را بهتر از خيره شدن در تلسکوپ استخراج کرد. نشست ريودوژانيرو شايد نقطه اوج فعاليتهاي اخترشناسان در سالي است که سال جهاني نجوم ناميده شده است. دليل اينکه اين افتخار نصيب سال 2009 / 1388 شد، اين بود که امسال دقيقا 400 سال از زماني ميگذرد که گاليلئو گاليله ، نخستين بار تلسکوپش را به سمت مناطقي از آسمان نشانه رفت تا آنچه را که با چشم غير مسلح قابل آشکار شدن نبود، مطالعه کند. همچنين، اين سال تقريبا مقارن با چهارصدمين بزرگداشت زماني است که يوهانس کپلر بر جهانيان روشن کرد که مدار سيارات بيضوي است و نه مدور. اين دو واقعه را ميتوان آغاز ستارهشناسي مدرن دانست.

آهنگ يافتهها در اين مدت نهتنها کند نشده، که به گفته تعداد زيادي از حضار در گردهمايي، آنقدر زياد است که ميتوان روزگار کنوني را «عصر طلايي» اخترشناسي خواند. نرخ يافتهها به موازات پيشرفت وسايل براي درک بهتر جزئيات افزايش يافته است. اين روند باعث سوق يافتن به بهرهگيري از تلسکوپهاي بزرگتر و البته گرانتر و همچنين، به کارگيري روشهاي مديريتي شده است. با اين وجود، همين مديريتگرايي اسباب نگراني برخي از اعضاي انديشمند اتحاديه را فراهم آورده است. آنها از اين نگرانند که گرچه اين گرايش در کوتاه مدت فوايدي را به دنبال خواهد داشت، ولي شايد در طولاني مدت به بروز استعدادهاي فردي صدمه بزند.يک راه براي تشويق افراد مستعد، زماني است که به استفاده تلسکوپها اختصاص مييابد. رئيس جديد اتحاديه، رابرت ويليامز از انيستيتوي علوم تلسکوپ فضايي، يکي از موافقان اين ايده است. به باور او «پروژههاي داراي ريسک بالا و منافع زياد نيازمند تصميمات دشواري است که بهترين آنها توسط افراد گرفته ميشود.» البته او بايد به خاطر داشته باشد که به عنوان سرپرست انيستيتوي علوم تلسکوپ فضايي، در سال 1995 / 1374 مدت ده روز را به يک رصد هابل، معروفترين چشم رصدگر زمين در آسمان، اختصاص داد. به جاي صرف آن زمان روي پروژهاي با هدف مشخص، او به عنوان يک عمل متواضعانه يا جسورانه، خواست که بداند وقتي تلسکوپ به يک قسمت معمولي از آسمان نشانه رود و براي ده روز به آنجا خيره شود، چه چيز ممکن است ديده شود.

نتيجه اين کار، تصوير ژرف شمالي هابل بود؛ تصويري بسيار دقيق از ناحيهاي کوچک و نسبتا خالي در صورت فلکي دب اکبر. ميدان ديد بهقدر کوچک بود که فقط حدود بيست ستاره بسيار کمنور از کهکشان راه شيري در آن وجود داشتند. آنچه در تصوير ثبت شد، تقريبا سههزار کهکشان بود که برخي از آنها دورترين و بنابراين جوانترين کهکشانهايي هستند که تاکنون ديده شدهاند. اين تصوير همچنين نشان ميداد که جهان در سطح مقياسهاي بزرگ، يکنواخت است و زمين ناحيهاي نوعي از آن را اشغال کرده است. جاي اعتراض دارد که يک گروه جسارت اختصاص چنين زمان زيادي را به خود داده بودند. واقعا بختآزمايي تمام عياري بود!باوجود اظهار تمايل براي کنار گذاشتن ابزارهاي بزرگ، اخترشناسان نميتوانند چنين کاري بکنند. به ويژه، براي ديدن اشياي دور و کمنور در طلوع خورشيد، مشابه آنچه دکتر ويليامز با هابل انجام داد، نياز به گردآوردن نور زيادي داريد. بنابراين تلسکوپ شما به آينههاي بزرگ نيازمند است و آينههاي بزرگ ارزان قيمت نخواهند شد.بزرگترين آينههاي مد نظر متعلق به سه پروژه تلسکوپي است که همگي به اتفاق در سال 2018 / 1397 به نتيجه

خواهند رسيد. تلسکوپ عظيم مالگان که در صحراي آتاکاما در شيلي ساخته خواهد شد و داراي 7 آينه است که هرکدام قطر موثري معادل 25 متر دارند. پروژه عظيم ديگر که از 1990 / 1369 به اين سو بنا است با همکاري دانشگاههاي آمريکايي و کانادايي عملي شود، در صورت تامين سرمايه لازم در قله موناکي هاوايي ساخته خواهد شد؛ اين تلسکوپ غولپيکر، «تلسکوپ سي متري» ناميده شده است.سومين اين بزرگترينها، تلسکوپ فوق العاده بزرگ اروپا است که سه سال پيش توسط رصدخانه جنوبي اروپا، زماني که دريافت هزينه تاسيسش هم بسيار هنگفت است، رد شد. آينه اين تلسکوپ 42 متر خواهد بود و احتمالا در جزاير قناري يا شيلي بنا خواهد شد.دو مورد از جذابترين يافتههاي اخير، يعني کشف «انرژي تاريک» که فضا را به انبساطي انتهاناپذير ميکشاند و همچنين سياراتي که در وراي منظومه شمسي به دور ستارگان خودشان ميگردند، با استفاده از تجهيزات معمولي به دست آمدهاند. اين توفيق بزرگي براي علم کوچک است که سبب ارتقاي علم بزرگ ميشود. منبع:khabaronline.irتنظيم براي تبيان:ا.م.گميني
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: تبیان]
[مشاهده در: www.tebyan.net]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 443]