مرز باریک شورش و مقاومت در افغانستان

واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: وبلاگ > بهرامی، محمدرضا - نکته قابل توجه دیگر اهمیت ایده افغانی سازی کامل کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخابات افغانستان با رعایت مکانیزم هایی است که مانع از دور شدن این کمیسیون از راستی آزمایی نتایج انتخابات و سمت گیری جانبدارانه آن باشد. ظرف هفته های اخیر اختلاف میان رئیس جمهور افغانستان و عمده ترین هم پیمان غربی آن یعنی آمریکا بصورت علنی تری به افکار عمومی کشیده شد. هرچند دولت جدید آمریکا حتی قبل از بدست گرفتن کامل قدرت در کاخ سفید ، نارضایتی خود را از شرایط افغانستان و بویژه شیوه حکومتداری دولت این کشور بیان داشته بود ، اما نحوه برخورد و نوع مواضع ماموران ارشد آمریکائی در سال گذشته آشکارا حامل این پیام بود که دولت جدید آمریکا علاقمند است بصورت ریز وارد مسائل افغانستان شده و بر اساس مدل ذهنی مطلوبشان ، حکومت داری در این کشور را تنظیم نمایند . - اولین چالش زمانی جدی شد که انتخابات ریاست جمهوری در این کشور به تعویق افتاد و در قانون اساسی تدبیری برای دوره حد فاصل خاتمه ریاست جمهوری و انتخاب رئیس جمهور جدید اندیشیده نشده بود . اخبار موجود در همان زمان موید این بود که معاون آمریکائی سابق دفتر سازمان ملل متحد در امور افغانستان ( UNAMA ) و برخی چهره های اروپائی با استفاده از این خلاء قانونی درصدد تشکیل دولتی موقت به سرپرستی فرد دیگری بودند که وظیفه برگزاری انتخابات را نیز همین دولت موقت بر عهده داشته باشد . مقابله رئیس جمهور افغانستان با این ایده و پافشاری بر برخی موضوعات دیگر مرتبط با انتخابات منجر به بروز اختلاف نظر جدی وی با هول بروک نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان و پاکستان نیز گردید . - درز پیام محرمانه سفیر آمریکا در افغانستان به مقامات کشورش مبنی بر اینکه رئیس جمهور افغانستان نمی تواند شریک راهبردی قابل اطمینانی برای آمریکا باشد ، بر دامنه شکاف و بدبینی نسبت به سیاستهای آمریکا افزود. - اصرار معاون سابق UNAMA بر بروز تقلب در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته افغانستان و حمایت آمریکائی ها از این موضوع که توسط کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخابات مذکور نیر مورد تائید قرار گرفته بود ، رئیس جمهور افغانستان را تحت فشارهای وارده ناگزیر به پذیرش دو مرحله ای شدن انتخابات نمود . - هر چند رئیس جمهور افغانستان حمایت کلی جامعه بین الملل از پروژه مصالحه ملی خود را که اهمیت زیادی برحسب ظاهر برای آن قائل است در جریان اجلاس لندن کسب نمود ، اما وجود شواهدی دال بر عدم رضایت آمریکا از این روند و عدم همکاری در اجرای آن ، عملا موفقیت این پروژه را با چالش مواجه می نماید . موضع صریح هول بروک مبنی بر اینکه آمریکا تمایلی به پروژه RECONCILIATION یا همان مصالحه ملی یا آشتی ملی نداشته و در مقابل از روند REINTEGRATION یا ادغام حمایت خواهد نمود و به جای مصالحه با رهبران گروههای شورشی ( که مورد نظر دولت افغانستان است ) جذب نیروهای بدنه این گروهها را دنبال می نماید ، بار دیگر خواستهای دولت افغانستان و آمریکا را در مقابل هم قرار داد . - انجام عملیتهای نظامی بعضا کور توسط ناتو و نیروهای آمریکا ظرف سالهای اخیر منجر به افزادش تلفات غیر نظامی ها در افغانستان گردیده و بی توجهی نیروهای خارجی به تذکرات دولت افغانستان ، نتیجه ای جز تضعیف این دولت نزد مردم به همراه نداشته است . - علاوه بر موارد فوق دو موضوع دیگر نیز بر حساسیت شرایط افزود ، اول سفر سرزده رئیس جمهور آمریکا به افغانستان که تنها ساعاتی قبل از استقبال رسمی ، رئیس جمهور افغانستان از آن مطلع گردید ودر جریان آن مقام آمریکائی نه تنها به موضوع روند مصالحه ملی نپرداخت بلکه ضرورت مبارزه با فساد اداری و همچنین مقابله با تولید مواد مخدر ( هر دو به گونه ای نشان از ضعف و ناکارآمدی دولت افغانستان است ) را مورد توجه قرار داد . دوم مخالفت مجلس نمایندگان افغانستان با لایحه جدید انتخابات این کشور که در دوره تعطیلی موقت مجلس توسط رئیس جمهور و گروه مشاورین مربوطه تنظیم و طی فرمانی می تواند بصورت قانون درآید . مهمترین نکته آن شاید حذف نقش اعضای غیر افغان کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخاباتی بود که البته بعنوان موضوع مورد اختلاف دولت افغانستان و برخی از کشورهای کمک کننده بود . در واقع مخالفت مجلس منجر به تضعیف موقعیت رئیس جمهور در برابر کشورهای خارجی در این موضوع گردید . به نظر می رسد آنچه رئیس جمهور افغانستان را به اتخاذ مواضعی علیه کشورهای غربی وادار نمود مجموعه ای از موارد فوق و احتمالا موارد مشابه دیگری می باشد و طرح ادعای تقلب کشورهای خارجی در انتخابات گذشته را باید صرفا بهانه بیان این نارضایتی تلقی نمود . بدیهی است چگونگی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری گذشته افغانستان و شیوه انجام تقلب و عاملین آن با توجه به بررسیهای تائید شده موضوعی کاملا مشخص می باشد . هر چند حرکت در جهت اعمال حاکمیت ملی و کنترل رفتار نیروهای سیاسی و نظامی خارجی مستقر در افغانستان پدیده ای مثبت و طبیعتا مورد حمایت مردم این کشور قرار خواهد گرفت ، اما در مورد اینکه شیوه های مورد استفاده دولت در این زمینه لزوما بهترین شیوه های ممکن بوده جای تردید جدی وجود دارد . برای درک بهتر موضوع باید به جند نکته که نشان دهنده شرایط فعلی افغانستان است توجه نمود ، اول لینکه میزان مشارکت مردم در انتخابات ریاست جمهوری سال گذشته و با حذف آرای باطله به کمتر از 30% رسید ، هر چند وضعیت نامناسب امنیتی در جنوب و شرق این کشور نقش موثری در این کاهش مشارکت داشت اما حتی همین موضوع فی نفسه موید چالشهای غیر قابل کنترل از سوی مخالفین و منیروهای شورشی است که متاسفانه دولت و نیروهای خارجی تا کنون از عهده کنترل آن برنیامدند ، علاوه بر این ، مطالعه دقیق میزان رای ماخوذه توسط کاندیداها در استانهای مختلف واقعیات دیگری از گرایشات مردم را نمایان می کند که توجه به آنها برای دولت اهمیت دارد . دوم بر اساس گزارشات منتشره توسط UNODC سال 2009 افغانستان نه تنها بزرگترین تولید کننده تریاک در جهان بود بلکه برای اولین بار بعنوان بزرگترین تولید کننده حشیش در دنیا نیز معرفی گردید ، بیش از نیمی از استانهای این کشور درگیر کشت حشیش بوده اند . سوم بر اساس گزارش آژانسهای مربوطه سازمان ملل متحد 36% از مردم افغانستان زیر خط فقر مطلق و 37% از آنها در فقر نسبی بسر می برند ، این آمارها در خصوص میزان بیسوادی و بیکاری و همچنین دسترسی به آب و مسائل بهداشتی نیز بر نگرانیهای موجود می افزاید . چهارم مجموع درآمدهای دولت افغانستان حتی نمی تواند پاسخگوی هزینه های جاری این کشور باشد چه رسد به بودجه عمرانی و یا هزینه های مربوط به ارتش حدود 100000 نفری و پلیس حدودا 70000 نفری این کشور که قرار است تا تابستان سال آینده مجموعا به مرز 270000 نفر رسیده و مستقیما مسئولیت امنیت را در آینده بر عهده بگیرند . پنجم توسعه ناامنی بویژه ظرف دو سال اخیر به گونه ای بوده که دیگر نمی توان حتی مناطق شمالی این کشور را نیز امن تعریف نمود .فساد و ناکارآمدی اداری در سطح وسیع را نیز باید به این موارد افزود . مجموع موارد فوق را می توان بعنوان بخشی از واقعیتهای صحنه افغانستان و علیرغم حدود 35 میلیارد دلاری که ظرف 8 سال ( 2002 تا 2009 ) از سوی کشورهای کمک کننده وارد این کشور شده مورد توجه قرار داد . برای درک حجم پول مذکور در شرایط افغانستان این نکته قابل ذکر است که بودجه پیشنهادی افغانستان برای سال جاری کمتر از 4 میلیارد دلار پیش بینی شده است . البته و بواقع نمی توان تنها دولت این کشور را عامل این ناکارآمدی تلقی نمود . در آن سوی دیگر نیزبه نظر می رسد نیروهای ناتو و آمریکا به این ارزیابی رسیده و اظهارات برخی مقامات آنها نیز موید همین است که امکان دستیابی به یک پیروزی کامل نظامی بر شورشیان در افغانستان را از احتمالات خود خارج نموده اند ، ضمن اینکه شواهد موجود نشان می دهد برخی کشورهای موثر غربی که در افغانستان حضوری گسترده دارند به لحاظ برخی ملحوظات داخلی با نوعی محدودیت زمانی برای ادامه حضور مواجه بوده و علاقمندند در یک سقف زمانی مشخص از حجم این حضور خود بکاهند . البته مفهوم این موضوع نمی تواند توجه بیشتر این نیروها به دیدگاهها و طرحهای دولت افغانستان محسوب شود ، خصوصا با توجه به فاصله ای که میان برخی کشورهای کمک کننده و دولت افغانستان ایجاد شده ، توان تاثیر گذاری داخلی این دولت و همچنین مواضعی که اخیرا مقامات ارشد این کشور اتخاذ نموده اند . در یک ارزیابی کلی به نظر نمی رسد دستاورد ملموس و موثری از تحولات یکی دو هفته اخیر عاید این کشور شده باشد ، خصوصا با استعفای رئیس و مسئول دبیر خانه کمیسیون مستقل انتخابات این کشور که علیرغم اینکه از سوی برخی جناحها به دخالت در موضوع انتخابات سال گذشته متهم شده بودند ، به شدت مورد حمایت رئیس جمهور قرار داشتند ، ذهنیت عقب نشینی این دولت در مقابل کشورهای خارجی تقویت گردید . از سوی دیگر این تحولات احتمالا بر کاهش باور جهانی نسبت به ظرفیتهای مدیریتی دولت این کشور موثر خواهد بود . همچنین از منظری دیگر تنش ایجاد شده در روابط خارجی دولت افغانستان با برخی کشورهای خارجی در هفته های اخیر اگر چه به ظاهر کوتاه مدت بود ، اما می توان آن را در راستای منافع حامیان خارجی گروههای شورشی در افغانستان محسوب نمود . از سوی دیگر با توجه به مخالفت اولیه برخی کشورهای غربی کمک کننده به افغانستان و مشخصا آمریکا با روند مصالحه ملی مورد حمایت رئیس جمهور این کشور ، بعید به نظر می رسد تمایلی از سوی گروههای شورشی و بویژه حامی خارجی عمده آن یعنی ISI برای تشویق حضور ان گروهها در این روند ایجاد شود . استمرار این وضعیت خصوصا با تاکید اخیر وزیر امور خارجه انگلیس بر ضرورت عبوراز سیستم متمرکز در افغانستان و واگذاری بخشی از قدرت به مقامات محلی ، شرایط دشوارتری را در مقابل دولت افغانستان ظرف ماههای آینده قرار خواهد داد . در شرایط فعلی که گروههای شورشی درصدد براندازی حکومت می باشند ، همسوئی مناسب میان سیاستهای دولت افغانستان با کشورهای کمک کننده خارجی وجود ندارد و اختلافات درون حاکمیت نیز موقعیت دولت را تضعیف نموده است ، به نظر می رسد گزینه مناسبی که می تواند موقعیت دولت افغانستان را در برابر کشورهای خارجی و همچنین گروههای شورشی داخلی تقویت نماید تمرکز واقعی بر افزایش همگرائی داخلی ، پذیرش روحیه مشارکت جمعی با سایر بخشهای درون حاکمیت در اداره کشور و مقابله با قانون گریزی است . حتی در یک محاسبه صنفی بر مبنای قدرت نیز ، دستیابی به یک همگرائی داخلی متضمن کسب دستاوردهای بیشتری خواهد بود . نکته قابل توجه دیگر اهمیت ایده افغانی سازی کامل کمیسیون رسیدگی به شکایات انتخابات افغانستان با رعایت مکانیزم هایی است که مانع از دور شدن این کمیسیون از راستی آزمایی نتایج انتخابات و سمت گیری جانبدارانه آن باشد. به نظر می رسد مجلس نمایندگان افغانستان دارای این ظرفیت می باشد که در یک تعامل سازنده با دولت و البته با قراردادن مکانیزمهای قانونی نظارت این مهم را به انجام برساند. در این چارچوب نقش دفتر نمایندگی سازمان ملل متحد و کشورهای خارجی بیشتر معطوف به کمک به توسعه افغانستان و تنظیم شرایط مناسب برای دستیابی توافق میان دولت افغانستان و گروههای شورشی بوده و سایر مسائل در چارچوب حاکمیت موجود و بر اساس قوانین تصویب شده به مورد اجرا می تواند قرار گیرد . آنچه در انتها قابل ذکر می باشد اهمیت جمله اخیر رئیس جمهور افغانستان است که مفهوم آن در شرایط فعلی این کشور تاکید بر مرز باریک میان شورش و مقاومت در افغانستان می باشد .

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبر آنلاین]

[مشاهده در: www.khabaronline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 242]