ضرورت تبیین تنجیزی و غیر مبهم در مبارزه با خرافات

واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: وبلاگ > صالحی، سید عباس - روحانیت، در مبارزه با خرافات، شناخت کافى در موضوعات ندارد. این نقیصه، موجب مى‏شود که فتاوى کلى و یا پیامهاى چندپهلو صادر شود و خرافه‏سازان در ترویج مرام و رفتار، در امنیت به سر برند. این نکته، در مقولاتى چونان «قمه‏زنى»، قفل بر بدن زدن و... به روشنى خود را مى‏نمایاند. در موارد یاد شده سه ساحت فقهى وجود دارد:ساحَتِ اوّل: آن‏که حکم اولیه این موضوعات چیست؟ساحت دوم آن‏که: اگر موارد یاد شده ضررآفرین باشند، چه حکمى دارند؟و ساحت سوم آن‏که: اگر به وهن مذهب و امامان تشیع بینجامد، حکم شرعى چیست؟در مثالهاى یاد شده، اگر دو بخش نخست مورد اختلاف فقهى باشند، بخش اخیر مورد توافق و اجماع فقیهان است. بى‏گمان، عنوان «وهن به مذهب» مى‏تواند حتى از عمل واجب بازدارد و آن را به «فعل حرام» تبدیل کند. حال مساله مورد ابتلا و رسانه‏اى قمه‏زنى، چرا از این بعد مورد کاوش قرار نمى‏گیرد؟ امروزه با وسائل ارتباطى، ابزارهاى نظرسنجى و ده‏ها وسیله و روش کارآمد و مطمئن و عقلایى دشوار نمى‏نماید که پاسخ این پرسش به دست آید که آیا قمه‏زنى، وهن شیعه و تشیع است یا خیر؟ اما متأسفانه، مراجع و مبلغان دینى، از دو حکم کلى سخن مى‏گویند که حکم اولیه قمه‏زنى این است و دیگر آن‏که اگر موجب وهن به مذهب شد، حرام است.حال اگر هزاران عوام شیعه، فهم دقیق و درستى از وهن به تشیع نداشت، طبعاً به اتکاى این حکم کلى، عمل خویش را نه تنها مشروع، بلکه مورد عنایت ویژه خداوند و اهل‏بیت(ع) مى‏داند! مراجع و حوزه‏هاى دینى، با بى‏اعتنایى به قلمرو موضوعات، در عمل دشواریهایى بس سنگین براى متدینان ایجاد کرده و مى‏کنند. در بسیارى از موارد، با تفصیل شقوق و ایجاد اما و اگرهاى فرضى، راه دیندارى را بس دشوار مى‏کنند. همچنین در مواردى - از جمله مورد سخن - زمینه را براى سوء استفاده و یا برداشتهاى غلط فراهم مى‏سازند.به نظر مى‏رسد که دست کم در پاره‏اى از مسائل مهم و مورد اعتنا، حوزه و مراجع مى‏توانند با تعیین کارشناسان معتمد، به اطمینان نسبى در موضوع‏شناسى احکام دست یابند و پس از اطمینان عقلایى، بیان تنجیزى (و نه تعلیقى) داشته باشند. ضعف مطالعات تاریخى در خرافه‌گستری تأثیر اساسی دارددانش تاریخ در حوزه‏هاى دینى، دانشى فقیر و رنجور است. شاید قوى‏ترین شعبه دانش تاریخى در حوزه‏ها، دانش رجال است که به احوال راویان مى‏پردازد. اما شاخه‏هاى دیگر دانش تاریخ، مورد توجه و اهتمام حوزه نبوده و نیست و در این میان، آموزه‏هاى تاریخى در حیطه آداب و رسوم دینى - مذهبى، به طور کامل از دایره مطالعات جدى برون مانده است. بى‏گمان دریافت پاره‏اى از تحریفها و خرافه‏ها در صورتى رخ مى‏نماید که دانش تاریخ ارج خود را در حوزه‏هاى دینى بازیابند. پاره‏اى از موضع‏گیریهاى مصلحانه شیعى معاصر، وامدار این نوع نگرشهاى تاریخى است. به عنوان نمونه، شهید مطهرى ابراز مى‏کند که طبل، شیپور و... از عادات و رسومات ارتدوکس‏هاى قفقاز است که به میان مراسم مذهبى ما راه یافته است.یا مقام معظم رهبرى، تصریح دارند که قمه‏زنى سابقه‏اى در عصر ائمه(ع) و زمانهاى بعد از آن ندارد.(1) دغدغه‏ها و مطالعات تاریخى، چند افق مهم را فرادید قرار مى‏دهند:- مطالعات تاریخى، زمان آغاز هنجارها و سنتها را آشکار مى‏سازند. گاه پاره‏اى از رفتارها، چنان دیرین مى‏نماید که گویا تا زمان معصومان(ع) امتداد داشته‏اند. این تصور، هاله‏اى از قداست بر آن مى‏افکند و رودررویى را دشوار مى‏سازد. اما در پرتوى آغازینه‏شناسى رفتارها و سنتها، مى‏توان از چونان توهم افسونگر فاصله یافت و با آن برخوردى نقادانه داشت.- مطالعات تاریخى، تأثیر و تأثرات فرهنگى - تمدنى را باز مى‏نمایند. از این‏رو، با شفافیت بیش‏تر مى‏توان از خلوص رفتار و مناسک دینى سخن به میان آورد. به عنوان نمونه، در مورد علامت یا نخل، چهارچوب اصلى صلیب گون، چراغ‏هاى نصب شده، مجسمه‏هاى رنگارنگ و متنوع گرداگرد علم و... به طور طبیعى این پرسش تاریخى را ایجاد مى‏کند که این علامت، با چه فرهنگ‏ها و آداب و رسوم نسبت پیدا مى‏کند؟- مطالعات تاریخى، شواهد و قراءت کذب در دعاوى و منفولات را آشکار مى‏سازد. به عنوان نمونه تأملات تاریخى شهید مطهرى در نقد تحریفات عاشورا، از این‏گونه به شمار مى‏آید. ایشان و معدود بزرگانى چون وى، کوشیده‏اند با پرداخت دقیق‏تر تاریخى به رخدادها و حوادث، بخشى از ناسره‏هاى مذهبى را افشا کنند.- مطالعات تاریخى، انگیزه‏هاى گوناگون را در جعل و تحریف برملا مى‏کند و از جاعلان و دروغ‏گویان پرده برمى‏دارد. این حجم وسیع، انسان را به تأمل و تحفظ در اعتقاد به منقولات و مسموعات فرا مى‏خواند و شتابزدگى در نقل را از وى دور مى‏کند.سکوت برخى روحانیون در برابر تحریفها و خرافه‏ها - و یا حتى پرداخت و ترویج آن توسط ایشان - به این نکته دقیق باز مى‏گردد که هر منبع مکتوب (و گاه شفاهى) در میان ایشان، به منبعى معتمد و موثق تبدیل مى‏شود. و کاوشهاى تاریخى در میزان وثاقت و اعتماد به آن، صورت نمى‏گیرد. ادامه دارد پی‌نوشت‌ها:1- اجوبة الاستفتاءات، مسأله.1461

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبر آنلاین]

[مشاهده در: www.khabaronline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 199]