آمريكا در گودال معماي پاكستان

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: آمريكا در گودال معماي پاكستان
گروه تحقيق و تفسير خبر- تضاد متهم كردن پاكستان در كنار نياز به بهبود رابطه با اين كشور و استفاده از جغرافياي آن جهت دستيابي به افغانستان، معماي بسيار سختي براي امريكا ايجاد كرده است.

پس از آنكه پارلمان پاكستان طرح تغيير روابط با امريكا را مورد بررسي

قرار داد و با اكثريت به بهبود رابطه با اين كشور راي داد، قرار است

كميته دفاعي كابينه پاكستان نيز با تشكيل جلسه اي اين موضوع را بررسي و درباره بازگشايي مسير تداركاتي ناتو تصميم بگيرد. پارلمان پاكستان چند روز پيش با بازگشايي مسير تداركاتي ناتو در خاك پاكستان به طور مشروط موافقت و اعلام كرد كه در صورت عذرخواهي رسمي واشنگتن از حمله پنج ماه پيش ناتو به مرز پاكستان (كه موجب بسته شدن مسير تداركاتي ناتو شد) اين مسير بازگشايي مي‌شود. با وجود آنكه مخالفت هاي شديدي از سوي مردم و احزاب مختلف در قبال تغيير مثبت در روابط با امريكا ابراز شده، گفته مي شود كه دولت پاكستان مصمم به تغيير در اين روابط است. در اين رابطه قرار است امريكا 110 ميليون دلار براي اجراي قانون، مبارزه با مواد مخدر و آموزش نيروهاي امنيتي و انتظامي به پاكستان كمك كند.

* فهم روابط پاكستان و امريكا

-----------------------------------

پاكستان از زمان استقلال از كشور هند در سال 1947 به كشوري مهم براي امريكا تبديل شد اما "توقف و نوسان" يكي از مهمترين شاخصه ها براي توضيح اين رابطه است . پاكستان در دوران جنگ سرد در بلوك غرب در كنار ايران، عراق و تركيه قرار مي گرفت و سازمان "سنتو" را تشكيل مي داد. با حمله شوروي به افغانستان، امريكا براي مقابله با شوروي و تشكيل زنجيره اي كه بتواند با شكست شوروي ابهت اين كشور را از بين ببرد نياز مبرمي به پاكستان داشت. خطري كه در همسايگي پاكستان قرار داشت در كنار الزامات ائتلاف، اين كشور را به سمت همكاري با امريكا سوق مي داد. در اين ارتباط پاكستان پايگاهي بود كه نيروهاي خارجي شامل عرب افغانها و نيروهاي ضد شمال (ضد جاهدين) در آن آموزش ديده و به جنگ اعزام مي شدند. با پايان اين جنگ، اهميت اسلام آباد براي امريكا از بين رفت و لزومي براي واشنگتن براي ارتباط با اسلام آباد به عنوان يك قدرت كم اهميت و عادي وجود نداشت. تا آنكه 11 سپتامبر و حمله امريكا به افغانستان توجه كاخ سفيد را به پاكستان

جلب كرد. گفته مي شود كه جرج بوش رييس جمهور وقت امريكا دقايقي قبل از حمله امريكا به افغانستان در اكتبر 2001 در تماس تلفني با پرويز مشرف نخست وزير پاكستان دو گزينه را براي اين كشور پيشنهاد كرده بود: جنگ يا حمله به پاكستان. مشرف نيز در پاسخ به وي گفته بود: "تروريست ها كجا هستند بگوييد تا ما آنها را بكشيم."

هرچند معادلات حاشيه اي در روابط پاكستان و امريكا وجود دارد و اين

مناسبات دايره اي وسيع يافته است اما در زمان حاضر اهميت پاكستان براي امريكا لزوما معطوف به جنگ افغانستان است. اين اهميت در دوران رياست جمهوري باراك اوباما بيش از پيش افزايش يافته است. مشاوران اوباما به خصوص دكتر "ولي رضا نصر" از اعضاي شوراي روابط خارجي امريكا به عنوان كارشناس مسائل پاكستان از مهمترين افرادي هستند كه در تعيين استراتژي امريكا در مورد افغانستان و پاكستان متنفذ هستند. گفته مي شود كه طرح اصلي استراتژي اوباما در مورد افغانستان و پاكستان مبني بر "حل مسئله مناطق قبيله اي به عنوان پيش درآمد حل بحران افغانستان" ناشي از تفكرات وي است. همين موضوع مي تواند دليلي كافي براي افزايش حملات هواپيماهاي بدون سرنشين امريكا به مناطق قبايلي پاكستان باشد. اقدامي كه با برانگيختن اعتراضات وسيع در پاكستان، جهت گيري اين كشور نسبت به امريكا را تعيين مي كند.

تاريخ معاصر پاكستان و حضور تاريخي گروههاي افراط كه سبب گسترش ريشه هاي بحران جهاني تروريسم در كشور پاكستان شد، اين موضوع را براي امريكايي ها تداعي مي كند كه پاكستان منشا بسياري از ناامني ها، حملات انتحاري و اقدامات تروريستي عليه نيروهاي امريكا و مردم افغانستان است. نكته مهم آنست كه از ارديبهشت1390 (مي 2011) تاكنون روابط دو كشور رو به افول نهاده و وقايعي همچون مرگ بن لادن در خاك پاكستان توسط نيروهاي ويژه امريكا، تداوم حمله هواپيماهاي بدون سرنشين امريكا به خاك پاكستان، كشتن دو پاكستاني توسط "ريموند ديويس" شهروند امريكايي و متهم كردن پاكستان به همكاري با شبكه حقاني از جمله نشانه هاي افول در روابط دوجانبه است. اما اكنون اين روابط در يك لبه بسيار حساس قرار دارد. لبه اي كه انتخاب دو

كشور مي تواند سرآغاز جديدي را رقم بزند و يا با ادامه روابط پرتنش

گذشته، شكاف بين دو كشور را عميق تر سازد؛ گزينه اي كه در آينده تلاش هاي بيشتري براي ترميم آن بايد صرف گردد.

* گزينه هاي معلوم در معادلات اسلام آباد – واشنگتن

---------------------------------------------------------

در روابط جاري پاكستان و امريكا چند نكته براي هر طرف معلوم اما چند

گزينه مجهول نيز وجود دارد. مشخص ترين گزينه معلوم نياز دو طرف پاكستاني و امريكايي به يكديگر است. مقامات هر دو كشور مي دانند كه روابط مطلوب مي تواند هم منافع دو كشور را افزايش داده و هم جلوي زيان هاي بسياري را بگيرد. به همين دليل است كه امريكا برجسته ترين ديپلمات هاي خود را به اسلام آباد مي فرستد تا از تجربه هاي آنان براي ارتقاي منافع خود استفاده كند. علاوه بر "مارك گراسمن" نماينده ويژه اوباما در امور افغانستان و پاكستان "جان كري" از اعضاي كميته روابط خارجي سناي امريكا از جمله اين افراد هستند. از طرف پاكستان نيز ملاقات هاي هفته گذشته "آصف علي زرداري" رييس جمهور پاكستان، با "باراك اوباما" در حاشيه كنفرانس امنيت هسته اي سئول، سفر زرداري به امريكا در 21 فروردين (9 آوريل)، قرار ملاقات زرداري و اوباما در كنفرانس شيكاگو در مورد افغانستان كه قرار است در 16 و 17 ارديبهشت ( 20 و 21 مي ماه) برگزار شود در كنار طرح پارلمان براي تجديد نظر درباره رابطه با امريكا از جمله نشانه هاي علاقه اسلام آباد به گسترش روابط با واشنگتن جهت افزايش منافع ملي است. بر اساس اين طرح امريكا مي خواهد با بهبود روابط خود با پاكستان هر چه زودتر از بحران

افغانستان خلاص شود و پاكستان مي خواهد از فشارهاي چند جانبه اي كه از جانب امريكا به آن وارد مي شود بكاهد.

اما مهمترين مانع افغانستان است گزينه اي كه هيچ كدام از طرفين نمي

خواهند از آن بگذرند. امريكا نمي خواهد به تخريب اعتبار خود از طريق يك

افغانستان تخريب شده، بي ثبات با آينده نامعلوم دست بزند. پاكستان هم نمي خواهد نفوذ خود را در افغانستان از دست بدهد و سرچشمه قدرتي را كه افغانستان ابزار اصلي آن است رها كند. مانع ديگر مخالفت مردم و احزاب پاكستان است . آنها نسبت به هر گونه تغيير مثبت در رابطه با امريكا واكنش هاي بسيار شديدي نشان داده اند. "كنفرانس دفاع پاكستان" و ديگر احزاب سياسي و مذهبي پاكستان اين اقدام پارلمان را محكوم كرده‌ و اين موضوع را قدمي بر خلاف حاكميت ملي پاكستان مي دانند.

* گزينه هاي مجهول در روابط اسلام آباد – واشنگتن

---------------------------------------------------------

از گذشته گزينه هاي مجهول در روابط پاكستان و امريكا وجود داشت اما در تحولات هفته جاري اين موضوع بسيار واضح تر جلوه نموده است. اكنون كه روابط امريكا و پاكستان در لبه بهبود روبط يا افزايش شكاف هاي دشمني به دليل فرسايشي شدن قرار گرفته است مديريت گزينه هاي مجهول مي تواند آينده روابط را تعيين كند. دو موضوع وجود دارد كه هر كدام در تركيب با يكديگر نه تنها مجهول بلكه وزن بسيار زيادي در روابط دو كشور دارد. موضوع اول بحث استفاده ناتو از مسير تداركاتي است كه از خاك پاكستان مي گذرد.

"تركمن" و "چمن" دو مرزي هستند كه از مناطق شمالي پاكستان، گذرگاههاي اصلي انتقال تجهيزات ناتو به افغانستان محسوب مي شوند. اين دو مسير در يك سال گذشته چند بار بطور موقتي بسته شد اما در تاريخ 4 آذر ( 26 نوامبر) كه با حمله دو بالگرد نيروهاي ناتو به دو پست مرزي پاكستان 26 سرباز اين كشور كشته و 13 تن ديگر زخمي شدند تاكنون براي پنج ماه است كه اين مسير بطور كامل بسته شده و همچنان منتطر اقدام دولت پاكستان است.

از اين مسير روزانه 200 تا 250 كانتينر عبور مي كند لذا اهميت آن به

اندازه اي است كه با بسته شدن آن ناتو مجبور شد دست به دامن روسيه بزند تا از مسير شمالي افغانستان – روسيه – اروپا استفاده كند. البته ناتو همچنان از مسير تداركاتي هوايي ناتو كه از مرزهاي هوايي پاكستان عبور مي كند استفاده مي نمايد. پاكستان دليل اين اقدام را اهداف "بشر دوستانه" اعلام كرده است. فشردن گلوگاه ناتو تشبيهي از سردي روابط امريكا با پاكستان از طريق بسته شدن مسير تداركاتي ناتو است.

گزينه مجهول ديگر انفجارها و حملات اخير طالبان در افغانستان است. عمليات نيروهاي طالبان در كابل پايتخت افغانستان بزرگترين حمله طالبان در كابل طي شش ماه گذشته بود. گفته مي شود كه اين عمليات در پاسخ به سوزاندن قرآن، ويديوي اهانت سربازان آمريكايي بر اجساد و كشتار قندهار صورت گرفته است. سفارتخانه هاي بريتانيا، آلمان و ژاپن، ساختمان مجلس افغانستان، يك هتل و چند سفارتخانه خارجي در كابل و فرودگاه جلال آباد از جمله اهداف حملات بود. امريكايي ها به خصوص شخص "هيلاري كلينتون" وزير امور خارجه امريكا، در كنار برخي از مقامات افغانستان، پاكستان را به دليل ارتباط با شبكه حقاني متهم به دست داشتن در اين عمليات كرده اند. وي از گفتگوي تلفني خود با "حنا رباني" همتاي پاكستاني‌اش هم خبر داد و اعلام كرد كه در اين گفتگو خواهان همكاري مشترك پاكستان و آمريكا براي اقدام عليه تروريست‌ها شده است. كلينتون در گفتگوي خود با حنا رباني، درباره مصوبه مجلس پاكستان و نحوه ارتباط آمريكا با پاكستان در آينده نيز تبادل نظر كرد. اما قبل از آنكه اتهامي متوجه پاكستان گردد زرداري اين حملات را محكوم كرد.

تركيب دو گزينه مجهول طرح شده به معماي بسيار سخت براي امريكا تبديل شده است. امريكا مشوق يا هويج هاي بسياري همانند وعده كمك مالي به پاكستاني ها داده تا بتواند مسير تداركاتي ناتو را باز كند و اكنون كه اين موضوع در پارلمان پاكستان بررسي شده و قرار است كميته دفاعي كابينه نظر خود را اعلام كند، امريكا چماق يا مانعي بزرگ براي ضربه به پاكستان در دست گرفته است. خانم كلينتون قبل از هر مقام ديگري از اين چماق استفاده كرد. چماق اتهامي كه امريكا در دست دارد همواره باعث نارضايتي پاكستان و فشار ديپلماتيك بر اين كشور بوده است.

همچنين شايد امريكا و دولت دموكرات آن كشور كه هشت ماه ديگر تا انتخابات زمان دارد بايد تصميمات بسيار دشواري بگيرد كه نه تنها مي تواند آينده جنگ افغانستان بلكه مهمتر از آن مي تواند دولت آينده امريكا را تعيين كند. دولت اوباما براي پيروزي در انتخابات آينده بايد چهره موجهي از خود در بين مردم امريكا نشان دهد و يكي از مهمترين ابزارها براي اين امر تحقق خواسته هاي مردم اين كشور در مورد جنگ افغانستان است. به همين دليل حملاتي كه اين هفته در افغانستان رخ داد مي تواند به نمادي از ناكارامدي فعاليت نيروهاي خارجي به خصوص امريكايي ها و همچنين دولت افغانستان به عنوان حاصل اقدامات امريكا تبديل شود. به همين دليل شايد امريكا مي خواهد اتهام عليه واشنگتن مبني بر ناكارامدي را با اتهام به شبكه حقاني كه در پاكستان قرار دارد جايگزين كند. يعني ناكارامدي امريكا و زمينه سازي انتخابات اين كشور با معرفي يك متهم ديگر توجيه مي گردد. البته برخي از تحليل ها معتقد به دست داشتن امريكا در اين حملات است تا از اين طرق ناامني را بهانه

حضور خود در افغانستان قرار دهد.

بنابراين معماي بزرگ براي امريكا آنست كه نياز به بازكردن مسير تداركاتي

ناتو از خاك پاكستان و همچنين بهبود رابطه با اسلام آباد در تضاد با

موانعي با عنوان "متهم كردن پاكستان به همكاري با شبكه حقاني" به عنوان عامل اصلي حملات اخير در افغانستان قرار گرفته است. اگر امريكا هر يك از دو طرف معادله را انتخاب كند طرف ديگر را از دست مي دهد. انتخاب اتهام زدن به پاكستان به معناي تضعيف احتمال بازگشايي مسير تجهيزاتي ناتو و كاهش احتمال بهبود روابط مجدد با پاكستان است. همچنين معرفي نكردن پاكستان به عنوان متهم جديد در توجيه اقدامات 11 ساله امريكا سبب از دست دادن انتخابات آينده خواهد بود.

همچنين در آن سوي معادلات، پاكستان نيز در يك ابهام بزرگ قرار گرفته است.

دولتي كه پشتيباني مردم يا مقبوليت آن به دليل نامه زرداري به امريكا در

مورد احتمال كودتاي ارتش ضعيف شده اكنون نيازمند حمايت بيشتر مردم است

اما دولت براي ادامه كار خود به حمايت مالي – سياسي امريكا نياز دارد.

تظاهرات مردم اسلام آباد در تهديد دولت به رابطه با امريكا و بازگشايي

مسير تداركاتي ناتو در كنار نياز پاكستان به پول امريكايي ها، دولت را در

لبه يك انتخاب مهم قرار داده كه يك سوي آن سرازير شدن كمك مالي امريكا همراه با كاهش حمايت دولت و افزايش تظاهرات ضد دولتي است و سوي ديگر آن رضايت مردم از يك دولت نيازمند است.

دولت پاكستان پس از موافقت با درخواست گروههاي مخالف مبني بر كاهش رابطه با امريكا دچار مشكل شده است و پارلمان به دنبال ايجاد تعادل بين خواسته هاي ضد امريكايي مردم و يك تصميم عقلاني عملگرا در مورد آينده رابطه با امريكا است. در حقيقت دولت مي خواهد به دوران گذشته رابطه با امريكا باز گردد زيرا اين امر موضوع مهمي براي دولت پاكستان است. هرچند اكنون روابط هند و پاكستان با توجه به چراغ سبزهايي كه دو طرف به يكديگر نشان داده اند بهبود يافته اما قرارداد همكاري استراتژيك هند و افغانستان، موضوعي نيست كه مقامات پاكستان بطور كامل با آن موافق باشند.

تحقيق**م.پ**1358

انتهاي خبر / خبرگزاري جمهوري اسلامي (ايرنا) / كد خبر 80088656

شنبه|ا|2|ا|ارديبهشت|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 88]