تحليلي بر گفتگوهاي هسته‌اي ايران و غربچرا غربي ها آرزو داشتند مذاكرات استانبول 2 سازنده باشد

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: تحليلي بر گفتگوهاي هسته‌اي ايران و غربچرا غربي ها آرزو داشتند مذاكرات استانبول 2 سازنده باشد
خبرگزاري فارس: مذاكرات هسته اي جمهوري اسلامي ايران و نمايندگان 6 قدرت بزرگ دنيا در استانبول در حالي از سوي هياتهاي دو طرف "سازنده" اعلام و مقرر شد ادامه مذاكرات سوم خرداد سال جاري در بغداد پيگيري شود كه غربي ها خشنودي متفاوتي از نتايج اين مذاكرات نسبت به گفتگوهاي پيشين بروز دادند و حال اين سوال مطرح است چرا غربي ها آرزو داشتند مذاكرات با طرف ايراني سازنده‌تر از گذشته باشد؟

15 ماه از آخرين دور مذاكرات با نمايندگان گروه 1+5 به سرپرستي كاترين اشتون رئيس سياست خارجي اتحاديه اروپا و ديپلمات انگليسي در استانبول مي گذرد و در اين مدت كشورهاي غربي كه پيش از اين نتوانسته بودند ايران را نسبت به عقب نشيني از مواضع اصولي و حقوق حقه خود در برخورداري از انرژي هسته اي مجبور كنند، با اعمال تحريم هاي اقتصادي و تجاري، تشديد فشارها و لفاظي ها و كوبيدن بر طبل جنگ و حتي ترور دانشمندان هسته اي ايران، براي موثر نشان دادن تحريم ها و فشارها بشدت دست و پا زدند و تلاش كردند ايران را در موضع ضعف قرار دهند اما در اين مدت تحولات به نحوي رقم خورد كه مذاكرات استانبول 2 را به مذاكرات حساس و جدي بدل كرد.

مهمترين تفاوت اين مذاكرات با مذاكرات پيشين اين واقعيت بود كه طرفهاي غربي از هفته ها و روزهاي قبل نسبت به حاكم شدن فضاي مثبت و خوشبينانه در قبال سازنده بودن مذاكرات سخن گفته بودند و رسانه هاي غربي نيز در گزارشها و تحليل هاي خود درباره احتمالات حاكم بر اين نشست، از تمايل دولتهاي خود براي نتيجه بخش بودن اين مذاكرات سخن مي راندند؛ نه از تهديدهاي نخ نماي آمريكا درباره "روي ميز بودن همه گزينه ها" خبري بود كه همواره پيش از هر مذاكره اي در بوق و كرنا مي كردند ونه از لفاظي هاي توخالي ديپلماتهاي اروپايي مبني بر افزايش فشارها بر ايران در صورت همراهي نكردن با پيشنهادها و دستوركارهاي آنها گرچه هر از گاهي دستگاه تبليغاتي رژيم صهيونيستي-اين عروسك كوكي غربي ها- براي خالي نبودن عريضه از وجود طرح ها و برنامه هاي خود براي حمله به تاسيسات هسته اي ايران سخن مي گفت اما كيست در اين كره خاكي از قدرت بازدارندگي جمهوري اسلامي براي سركوب هرگونه تجاوز و تعدي به خاك مقدس خود آگاه نباشد، آن زمان كه فرمانده كل قوايش حضرت آيت الله خامنه اي به نيروهاي سپاهي و ارتشي دستور داد به هيچ ترديد و درنگي به هرگونه تجاوز و حمله اي پاسخ دهند.

چهره‌هاي خندان

در حقيقت، غربي ها با چنين ذهنيتي مبني بر مثبت پيش رفتن مذاكرات و فراهم شدن زمينه تفاهم هاي بعدي به منظور تداوم مذاكرات

در دور هاي آتي وارد استانبول شدند و ساعاتي نگذشت كه پيش بيني ها و در واقع خواست و تمايل ديپلماتهاي غربي براي سازنده بودن مذاكرات و نه ژستهاي نمايشي مبني بر سازنده جلوه دادن مذاكرات به واقعيت پيوست و طرفين با چهره هاي خندان در مقابل دوربين ها و ديدگان صدها خبرنگار از سازنده بودن مذكرات و برداشتن گامهاي عملي و اعتمادسازي سخن به زبان آوردند به گونه‌اي كه هلگا اشميت، يك ديپلمات بلندپايه اروپايي، از طرف غربي‌ها و علي باقري معاون سعيد جليلي رئيس تيم مذاكره كننده ايران ماموريت يافتند براي اجلاس سوم خرداد در بغداد مذكرات مشروح‌تري را برگزار كنند به منظور آنكه پيش‌نويس چارچوب همكاري‌ها تدوين شود و پس از آن همكاري‌هاي متقابل آغاز شود.

غربي‌ها در نشست اخير تلاش بسياري كردند كه روند مذكرات به بهترين نحو ممكن پيش برود و موضوعاتي كه موجب بروز حساسيت از سوي طرف ايراني به ويژه در قبال موضوع غني‌سازي، سايت فردو و غيره مي شود، در مذاكرات مطرح نشود به گونه‌اي كه اطلاعات منابع نزديك از روند مذاكرات كه بخشي از آن در رسانه‌هاي غربي نيز انتشار يافت، از اين امر حكايت دارد كه كاترين اشتون در مذاكرات اين بار خود با جليلي ملاحظات بسياري كرد كه موضوعات تحريك كننده مطرح نشود حال آنكه در مذاكرات پيشين، اصرار دو طرف بر مواضع پيشين خود به ويژه تاكيدات غربي‌ها در قبال تعليق غني‌سازي و موضوعات مرتبط با آن، شرايطي را رقم مي زد كه دو طرف صرفأ به ايراد سخنراني براي يكديگر پرداخته و بدون دستيابي به توافقي براي تداوم مذكرات به خانه‌هاي خود باز مي گشتند. اما در مذاكرات اخير تنها زماني كه موضوع اورانيوم 20 درصد غني شده مطرح شد-آنگونه كه رسانه‌هاي غربي اشاره مي كنند- هنگامي بود كه اشتون با احتياط كامل به بخشي از جنبه‌هاي برنامه هسته‌اي ايران اشاره كرده كه به زعم وي باعث بروز نگراني‌هايي از سوي طرف غربي شده است. اطلاعاتي كه از روند مذاكرات منتشر شده به اين واقعيت اشاره مي كند هيچ يك از هياتهاي نمايندگي غربي حاضر دراين مذاكرات، اشاره اي به موضوع‌ تنش زاي توقف غني‌سازي 20 درصدي نكردند و هيچ ديپلماتي ريسك نكرد كه با اشاره كردن به برخي جزئيات، به جو مثبت حاكم بر مذاكرات آسيب بزند و برگزاري دور بعدي مذاكرات را به خطر اندازد.

پيروزي حاصل پايداري

اما به راستي در اين مدت چه تحولاتي روي داده است كه غربي‌ها تا به اين حد تلاش كردند كه نتيجه مذاكرات مثمر ثمر باشد به گونه‌اي كه اشتون بعد از ديدار با جليلي با مفيد و سازنده خواندن مذاكرات گفت: ما به توافق رسيديم كه معاهده عدم انتشار تسليحات هسته‌اي (ان‌پي‌تي) پايه اساسي براي آن چيزي بايد باشد كه به طور جدي مورد تعامل قرار بگيرد و اين اطمينان حاصل شود كه ايران به تعهداتش بر اساس پيمان ان پي تي عمل مي‌كند و در همان حال به حق ايران براي استفاده از انرژي صلح‌آميز هسته‌اي نيز احترام گذاشته مي‌شود.

پاسخ اين پرسش را بايد در رويكرد جمهوري اسلامي ايران براي پايبندي به اصول و مواضع غيرقابل مذاكره خود در برخورداري از حق بهره‌گيري از انرژي صلح آميز هسته‌اي جستجو كرد. سعيد جليلي كه طي برگزاري چند دور مذاكره با طرفهاي غربي به خوبي نشان داده پايداري بر اصل "عزت،حكمت،مصلحت" كارگشاست و مي دانست حتي كوچكترين عقب‌نشيني در قبال خواست طرف غربي، ايران را در موضع ضعف قرار خواهد داد، بار ديگر با همان دستوركارهاي پيشين جمهوري اسلامي ايران وارد مذاكرات شد كه عبارت بودند از "به رسميت شناخته شدن حق هسته‌اي ايران بر اساس ان‌پي‌تي، خلع سلاح هسته‌اي، صلح آميز بودن برنامه هسته‌اي ايران و حرام بودن ساخت سلاح هسته‌اي بر اساس حكم رهبر معظم انقلاب و جلوگيري از عدم اشاعه تسليحات هسته‌اي"؛ موضوعي كه بارها از سوي جليلي در مذاكرات و اظهارات خود خطاب به غربي‌ها بيان مي شد و در واقع پايبندي ايران به اصول حقه خود و عقب ننشستن از حقوق خود بر اساس معاهدات بين‌المللي، پيروزي ديپلماتيكي را براي ايران رقم زد به همراه آنكه موضعگيري‌هاي ايران در اين نشست و مديريت قابل تحسين جليلي باعث شد كه لفاظي‌هاي غربي‌ها درباره تحريم‌ها و حمله به ايران و ديگر تهديدات، نه تنها كاربردهاي پيشين خود را نداشته باشد بلكه شكست سختي را براي رژيم صهيونيستي به دنبال داشت كه پيشتر انواع تبليغات و تهديدات را عليه ايران صورت داده بود و آرزو مي كرد كه مذاكرات بي نتيجه باشد تا باز هم به ياوه‌گويي‌هاي خود عليه جمهوري اسلامي ايران ادامه دهد به گونه‌اي كه يك نويسنده غربي، اسرائيل را تنها بازنده بزرگ رقابت استانبول دانست و اين پيروزي ديگري براي ملت ايران بود كه از طريق ديپلماتيك به تمامي تهديدات پوچ و لفاظي‌هاي بي‌اثر عليه خود پاسخ دندان شكني داد.

اينكه طرفهاي غربي اميدوار بودند كه اجلاس استانبول 2 نتيجه لازم و مطلوب آنها را به دنبال داشته باشد تا تداوم مذاكرات را براي دستيابي به توافق مورد نياز را زمينه‌سازي كند ، به شرايط داخلي و خارجي اين كشورها نيز باز مي گردد. اروپايي‌ها طي 15 ماهي كه از نخستين اجلاس خود در استانبول با طرف ايراني خود مي گذرد، تحت فشارهاي آمريكا تحريم‌هاي يكجانبه‌اي براي نفت و گاز، بانكهاي ايراني و در واقع هرگونه تجارت با جمهوري اسلامي ايران اعمال كردند و اميدوار بودند كه طي اين مدت، تشديد فشار و آثار تحريم‌ها باعث شود كه ايران با توجه به قواعد مورد نظر آنها، بازي كند و حتي اجراي شدن بخشي از بسته‌هاي تحريمي ديگر را به تابستان سال جاري موكول كردند تا با ارزيابي آثار تحريم‌هاي ابتدايي،‌ به زعم خود ضربه آخر را بر ايران وارد كرده تا امتيازهاي مورد نياز نظير دست برداشتن ايران از غني سازي، برچيدن سايت فردو و غيره را دريافت نمايند اما برخلاف انتظار، ايران نه تنها از مواضع خود دست برنداشت بلكه اعلام كرد در توليد اورانيوم غني سازي شده مورد نياز براي مصارف پزشكي و صلح آميز، به پيشرفتهاي خوبي رسيده و اوايل سال جاري نيز از برخي از پيشرفتهاي خود در حوزه‌هاي مرتبط با دانش هسته‌اي را رونمايي كرد.

اما اوضاع اقتصادي نامناسب در قاره سبز به همراه سرماي كشنده، بيكاري، تظاهرات گسترده مردم در قبال سياستهاي دولتمردان خود در حوزه‌هاي مختلف كه به تدريج كل اروپا را در برگرفت، به همراه افزايش شديد قيمت‌هاي انرژي، شرايط اسفباري را براي دولتهاي اروپايي رقم زد و اين پيام را براي دولتمردان اروپايي به دنبال داشت كه در شرايط كنوني محروم كردن خود از منابع انرژي ايران به همراه همكاري‌هاي تجاري گسترده‌اي كه با اين كشور دارند، نه تنها سودي نخواهد داشت بلكه آثارش، فلج كننده نيز شده است در عين حال كه ايران با خيال آسوده از بي اثر بودن تحريم‌ها، مشتري‌هاي تازه‌اي را براي نفت خود در صف انتظار داشت.

اين تحولات باعث شد كه اروپايي‌ها در انديشه راه فراري براي خود باشد چرا كه پيش از اين نيز دنباله روي از سياستهاي واشنگتن در قبال ايران، نتيجه‌اي مثبتي براي آنها به همراه نداشته و آمريكا هيچگاه متحدي مطمئن براي اروپايي‌ها نبوده است و از اين رو كشورهاي غربي حاضر در تركيب گروه 1+5(انگليس، فرانسه، آلمان) كه به نوعي نمايندگي ديگر اروپايي‌ها را نيز بر عهده دارند، با اين ديدگاه وارد مذاكرات شدند تا با پيش‌بردن مثبت مذاكرات، طرف ايراني را براي تداوم مذاكرات متقاعد كنند چرا كه نيك مي دانستند بيش از آنكه ايران به ادامه مذاكرات با غربي‌ها نياز داشته باشند، اين غربي‌ها هستند كه به ادامه دلگرم‌كننده مذاكرات در دورهاي بعدي نياز دارند و اكنون نيز به نتيجه بخش بودن دور بعدي مذاكرات در بغداد اميدوارند.

آمريكا نيز شرايط بهتري از همتاهاي غربي خود پيش از ورود به مذاكرات استانبول نداشت چرا كه اوضاع اقتصادي فلج كننده، بيكاري، افزايش شديد بنزين به همراه چالشهاي جدي واشنگتن در عرصه سياست خارجي خود به ويژه پيچيده شدن اوضاع در افغانستان، درگيري‌هاي ديپلماتيك با متحدان و عدم نتيجه بخش بودن فشارها و تحريم‌هاي اعمالي بر ايران، چاره‌اي براي آمريكا باقي نگذاشته است كه به جاي تهديدات پوچ و لفاظي‌هاي بي‌اثر، در انديشه برون رفت از باتلاقي باشد كه در آن گرفتار شده است به ويژه آنكه شخص باراك اوباما رئيس جمهوري آمريكا، درگير رقابتهاي انتخاباتي شديدي است و انتخابات رياست جمهوري آمريكا در آبان ماه سال جاري در حالي كه رقيب جمهوري‌خواه وي عرصه را بر وي تنگ‌تر كرده است، شرايطي را براي اوباما و دولت وي رقم زده است كه دستكم در چند ماه آتي، خود را درگير چالش ايران ننمايد چرا كه سابقه نشان داده باز هم اين ايران خواهد بود كه برنده بازي است و اوباما با علم به اينكه اگر مي خواهد چهار سال آينده نيز در اتاق بيضوي شكل كاخ سفيد بماند، مي بايست در شرايط حاضر با رقيب قدرتمندي همچون ايران دست و پنجه نرم نكند.

از اين رو مي توان پيش‌بيني كرد كه اروپايي‌ها و آمريكايي‌ها براي دور دوم مذاكرات در بغداد با مواضعي ملايم‌تر و مبتني بر احترام بيشتر با ايران وارد مذاكرات شوند و غربيها اگر به دنبال تعامل و همراهي بيشتر جمهوري اسلامي ايران هستند ضروري است كه از ادامه رفتارهاي خصمانه خود دست برداشته، تحريم‌ها را لغو نمايند و با احترام به حقوق ايران بر اساس معاهدات بين‌المللي، حق هسته‌اي آن را به رسميت شناخته و با برنامه ايران به منظور خلع سلاح هسته‌اي و جلوگيري از گسترش تسليحات هسته‌اي در جهان همسو شوند، همانگونه كه سعيد جليلي به خوبي در اين راستا تاكيد كرد كه در پايان مذاكرات استانبول گفت: "ما اعلام كرديم با توجه به برخي رفتارهاي بي‌نتيجه غرب عليه كشورمان، رفتار آينده آنها{غربي‌ها} بايد مبتني بر جلب اعتماد ملت ايران باشد. توافق كرديم گفت‌وگوها با رويكرد مثبت و سازنده ادامه يابد و در طيفي از موضوعات از جمله موضوع هسته‌اي، قرار شد براي ورود به يك فرايند سازنده و مثبت در همكاري‌هاي جامع و پايدار مورد علاقه طرفين اين گفت‌وگوها ادامه يابد كه اين موضوع با رويكرد گام به گام و عمل متقابل صورت مي‌گيرد."

يادداشت از حامد شهبازي

دوشنبه|ا|28|ا|فروردين|ا|1391

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 53]