نوشابه؛ مهمان خوش خط و خال سفره ايراني

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: نوشابه؛ مهمان خوش خط و خال سفره ايراني
جام جم آنلاين: نوشابه‌هاي گازدار در چند دهه گذشته يكي از محبوب‌ترين نوشيدني‌ها در ايران بويژه در ميان نسل جوان تبديل شده و گاهي كمتر سفره‌اي بدون آن پهن مي‌شود، در حالي كه برخي كارشناسان سلامت، نوشابه‌ گازدار خوشمزه را سم مهلك نام گذاشته‌اند.

آخرين بررسي‌ها نشان مي‌دهد حداقل 50 درصد مردم به طور مستمر نوشابه مصرف مي‌كنند و كشور ما در سرانه مصرف نوشابه‌هاي گاز‌دار، مقام اول را در جهان به خود اختصاص داده است. اما از آنجا كه بسياري از بيماري‌هاي قلبي - عروقي، ديابت، فشار خون و... حاصل مصرف اين‌گونه نوشابه‌هاست، استفاده بيش از حد آن نگران‌كننده است. كارشناسان معتقدند: مقابله با نوشابه نياز به فرهنگسازي و عرضه جانشين‌هاي مناسب دارد. اين واقعيت كه بخش بزرگي از مخاطبان و مشتريان نوشابه را كودكان و نوجوانان تشكيل مي‌دهند، كار را براي متوليان بهداشت سخت مي‌كند. نوشابه ظاهر فريبنده و جذابي دارد و تبليغات آن، بخصوص تبليغات تلويزيوني آن، كودك و نوجوان را به سمت مصرف سوق مي‌دهد، متاسفانه بسياري از والدين هم تحت تاثير تبليغات قرار مي‌گيرند و مي‌انديشند اگر كالايي مضر باشد،‌ اجازه تبليغ تلويزيوني نخواهد داشت و همچنان به مصرف نوشابه ادامه مي‌‌‌دهند.

مصوبه فراموش شده

چند سال قبل شوراي عالي سلامت مصوبه‌اي را در مورد ممنوعيت توزيع نوشابه در ادارات و اماكن دولتي به تصويب رساند كه براساس آن، همه سازمان‌ها و ادارات دولتي موظف شدند از توزيع نوشابه‌هاي گازدار در غذاخوري‌ها و جلسات خودداري كرده و به جاي آن در مواقع لزوم از آب، دوغ‌هاي بدون گاز و كم‌ نمك و آبميوه يا يك نوع ميوه استفاده كنند.

سال‌ها از تصويب اين مصوبه مي‌گذرد و همچنان نوشابه در بسياري از ادارات و سازمان‌هاي دولتي توزيع مي‌شود و متاسفانه در چند سال اخير مصرف نوشابه‌ها نه تنها كاهش نيافته بلكه نزديك به 15 درصد هم رشد كرده است.

مصرف بالاي نوشابه در ميان ايرانيان

چندي پيش، مجيد حاجي فرجي رئيس انستيتو تحقيقات تغذيه و صنايع غذايي كشور در مصاحبه با فارس گفته بود هر ايراني سالانه 42 ليتر نوشابه مصرف مي‌كند؛ در حالي كه ميزان متوسط مصرف جهاني نوشابه براي هر فرد 15 ليتر است.

به گفته او؛ ايرانيان زياد نوشابه مصرف مي‌كنند كه موجب چاقي آنها مي‌شود؛ به طوري كه برخي افراد روزانه بيش از 2 ليوان نوشابه مصرف مي‌كنند.

رئيس انستيتوي تحقيقات تغذيه و صنايع غذايي كشور اضافه كرد: هر ليوان نوشابه معادل 10 قاشق شكر و حدود 250 كيلوكالري انرژي دارد و اگر كسي 3 بطري نوشابه مصرف كند، مانند مصرف يك وعده غذايي كامل است ولي اغلب افراد كالري نوشابه را حساب نمي‌كنند. وي افزود: نوشابه سرشار از گاز دي‌اكسيد كربن است و مصرف آن موجب اضطراب، تپش قلب و سردرد مي‌شود. افرادي كه سالم هستند و نوشابه مصرف مي‌كنند، به دليل اين كه قند خون ناگهان بالا مي‌رود و بدن انسولين ترشح مي‌كند، موجب افت قند خون كاذب در آنان مي‌شود و سردرد و گيجي، تاري ديد و كاهش يادگيري از نشانه‌هاي افت قند خون در افراد است. او اضافه كرد: افت قند خون خلق و خوي افراد را تغيير مي‌دهد و توصيه مي‌شود براي پيشگيري از افت قند خون از خشكبارهايي مانند خرما، توت و كشمش استفاده شود.

بيگانه‌پرستي در مصرف نوشابه

دكتر مسعود كيمياگر، متخصص تغذيه نيز در اين باره كه چرا در دنيا بخصوص ايران، خوراكي‌هاي مضر اجازه تبليغات دارند، مي‌گويد: مصرف بيش از حد نوشابه در جامعه ما به فرهنگ ما باز مي‌گردد كه هميشه مشتاق و واله كالاهايي هستيم كه از كشورهاي ديگر تهيه شده‌اند و هميشه مي‌پنداريم چون آنان از اين كالا، غذا و نوشابه استفاده مي‌كنند، پس بهترين است و ما بايد در خوردن آن از آنان پيشي بگيريم.

او مي‌افزايد: براي رهايي از بيگانه پرستي بايد فرهنگسازي شود، بايد جامعه‌شناسان راهكارهاي خاصي اتخاذ كنند تا بتدريج اين فرهنگ مذموم از بين برود زيرا كشور ما با تاريخ و فرهنگي طولاني نبايد مقلد كشورهاي ديگر باشد. اين متخصص تغذيه با بيان اين مطلب كه نوشابه براي سازندگان منفعت زيادي دارد، مي‌گويد: هزينه ساخت يك نوشابه را اگر يك تومان در نظر بگيريم، سازنده آن را به بيش از 10 تومان مي‌فروشد و سود زياد آن باعث مي‌شود به تبليغات نوشابه، زياد پرداخته شود.

او يادآوري مي‌كند: جلسات زيادي با مسوولان وزارت بهداشت داشته‌ايم و مضرات نوشابه را بارها و بارها به‌ آنان متذكر شده‌ايم اما متاسفانه پول، زور بيشتري دارد و ما حريف آن نمي‌شويم. واقعيت اين است كه ما نمي‌توانيم يكشبه مصرف نوشابه را ممنوع كنيم، بايد فرهنگ اين مساله در جامعه جا بيفتد تا خود مردم كمتر مصرف كنند.

او مي‌گويد: بايد فرهنگ‌پذيري را از مدارس شروع كنيم و برنامه‌هاي آموزشي دقيقي تهيه كنيم تا مردم با مضرات نوشابه آشنا شوند، متاسفانه آموزش‌هاي ما ميكروفني است، به اين صورت كه شخصي جلوي ميكروفن يك ساعت صحبت مي‌كند بعد تمام مي‌شود و طبعا اين صحبت كردن‌ها هم مفيد نيستند اما ادامه نمي‌يابند. اين متخصص تغذيه درباره مضرات نوشابه يادآوري مي‌كند: نوشابه‌ها قند بي‌خاصيت و كالري توخالي‌اند، يك ليوان نوشابه حدود 100 كيلوكالري به بدن مي‌رساند، در حالي كه ما سير نمي‌شويم و فقط احساس سيري مي‌كنيم. نوشابه‌ با اين كه انرژي مي‌رساند، سلول‌ها را سير نمي‌كند و فاقد مواد مغذي است و مانع جذب كلسيم مي‌شود و گاز موجود در آن براي دستگاه گوارش بسيار مضر است، بخصوص اين كه مدام مصرف شود.

نوشابه؛ نوشيدني در دسترس

دكتر ايرج خسرونيا، رئيس انجمن پزشكان داخلي ايران درباره مصرف نوشابه مي‌گويد: در حال حاضر نوشابه‌ها براحتي در دسترس افراد جامعه وجود دارد، حتي بررسي‌ها نشان مي‌دهد در روستاها و نقاط دوردست هم مردم از نوشابه استفاده مي‌كنند.

اين پزشك متخصص تاكيد مي‌كند آنقدر كه نوشابه در دسترس مردم هست، شير و لبنيات نيست و فرهنگ غلطي كه در جامعه ما طي اين سال‌ها جاافتاده است، استفاده از غذاهاي آماده نوشابه‌هاست كه متاسفانه آمار استفاده از آن، روز به روز در حال گسترش است. رسانه‌هاي گروهي هم به جاي اين كه از مضرات آنها بگويند، هر روز تبليغات‌شان را قوي‌تر مي‌كنند.

نكته: هر ايراني سالانه 42 ليتر نوشابه مصرف مي‌كند در حالي كه ميزان متوسط مصرف جهاني نوشابه براي هر فرد 15 ليتر است

خسرونيا در مورد مضرات نوشابه‌ توضيح مي‌دهد: كالري يك نوشابه با يك پرس چلوكباب برابري مي‌كند، شخصي كه يك ليوان نوشابه مي‌خورد، بايد يك ساعت بدود تا اثر آن را خنثي كند. پوكي استخوان مهم‌ترين عارضه استفاده از نوشابه‌هاست كه متاسفانه آمار مبتلايان به اين بيماري در حال ازدياد بوده و بيشتر از استاندارد جهاني است، نفخ شديد شكم و دستگاه گوارش عارضه بعدي است كه با بالا آمدن شكم و چاقي كاذب، خود را نشان مي‌دهد. در نهايت خوردن نوشابه به خاطر كالري زيادي كه وارد بدن مي‌كند، باعث بالا رفتن قند خون و ديابت، تنگي عروق قلب (انسداد رگ‌هاي قلب)‌ و چاق شدن مي‌شود.

بخشنامه وزارت بهداشت روي هوا

دكتر خسرونيا در بخشنامه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي در مورد ممنوعيت استفاده از مصرف نوشابه‌هاي گازدار در وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاي دولتي مي‌گويد: اين بخشنامه به 6 سال قبل برمي‌گردد و چون وزارتخانه پيگيري خاصي در اين مورد انجام نداد، به دست فراموشي سپرده شد.

وي مي‌افزايد: بخشنامه كردن و هر روز اطلاعيه‌اي صادر كردن، سلامت را به جامعه بازنمي‌گرداند و دردي را هم دوا نمي‌كند. مسوولان بايد عوارض نوشابه‌هارا جدي بگيرند، وسايل ارتباط جمعي بايد سلامت مردم را در اولويت كارهايشان قرار دهند و عوارض آن را به مردم گوشزد كنند. نه اين كه هر از چند گاهي بخشنامه‌اي صادر شود و فردا مفاد آن به فراموشي سپرده شود. بايد مسوولان وزارت بهداشت، بخشنامه‌ها را پيگيري كنند. اين پزشك متخصص يادآوري مي‌كند: بايد به‌فرهنگ غذايي قديمي خودمان برگرديم كه بهترين نوشابه، آب، شير و دوغ است و بهترين مواد غذايي هم لبنيات، سبزيجات و ميوه‌جات است.

به دنبال يك نوشيدني سالم

دكتر سيدعلي كشاورز، استاد گروه تغذيه و مدير گروه تغذيه و بيوشيمي دانشگاه علوم پزشكي تهران در پاسخ به اين پرسش كه چرا ميزان مصرف نوشابه در كشور بالاتر از استانداردهاي جهاني است، مي‌گويد: نوشابه به عنوان نوشيدني منحصر به فرد در رستوران‌ها، منازل و اماكن مختلف سر سفره مردم قرار گرفته و اين عادت به مرور ايجاد شده است، چون ما جايگزين مناسب ديگري به مردم ارائه نكرده‌ايم. او با بيان اين مطلب كه كيفيت آب آشاميدني كشور پايين است، مي‌افزايد: حدود يك دهه است كه دوغ صنعتي در كشور تهيه شده و تنوع پيدا كرده و اميد است بتدريج به عنوان يك انتخاب سر ميز غذاي ايرانيان جا باز كند كه اين كار نيازمند فرهنگسازي است.

كشاورز از خاطره‌اي كه در مكه داشته، ياد مي‌كند و مي‌گويد: چند سال قبل كه به مكه مشرف شده بودم، متوجه شدم كه به تمام حجاج 2 وعده نوشابه مي‌دادند كه در مدت 30 روز حج تمتع چيزي حدود 2 كيلوگرم قند وارد بدن حجاج مي‌شد و اين در حالي بود كه انرژي باور نكردني را براي آنان ايجاد مي‌كرد كه در نهايت باعث چاقي حجاج و ورود مواد مضر به بدنشان مي‌شد. من به عنوان متخصص تغذيه به اين مساله اعتراض كردم و از سرپرست كاروان خواستم كه دوغ را جايگزين نوشابه كنند، زيرا در آنجا آب آشاميدني‌شان قابل خوردن نبود، كه با اعتراض استادان دانشگاه تهران مواجه شدم و اكثر آنان نوشابه را به دوغ ترجيح مي‌دادند. او با بيان اين مطلب كه نمي‌توان يكشبه ذائقه مردم را تغيير داد، مي‌گويد: استفاده از نوشابه طي سال‌هاي متمادي در كشور متداول شده است، از اين‌رو بايد به مرور زمان و آموزش مردم، دوغ را كه نوشيدني مناسبي است، جايگزين آن كرد. مردم از مضرات نوشابه‌ها بي‌اطلاع هستند، از اين‌رو بي‌حد و حساب مصرف مي‌كنند و به اين علت است كه در مصرف نوشابه در دنيا اول هستيم.

وي مي‌افزايد: نوشابه داراي ماده‌اي به نام بنزوت بوده كه افزودني شيميايي مجاز است، اما بررسي‌هاي اخير نشان داده است اگر اين مواد شيميايي بيش از حد به بدن برسد زمينه حساسيت و آلرژي را براي فرد مصرف‌كننده به وجود مي‌آورد و به طور كلي براي بدن بسيار مضر است. نوشابه‌هاي سياه همچنان كه گفتيم داراي «اسيد فسفريك» هستند و اين اسيد مانع جذب كلسيم، آهن و عناصر معدني مي‌شود و عوارض آن در بچه‌هايي كه از اين نوشابه استفاده مي‌كنند، كوتاهي قد است. خانم‌هايي كه روزي يك ليوان نوشابه مي‌نوشند، بعد از 35 سالگي مبتلا به پوكي استخوان مي‌شوند و بررسي‌ها نشان داده است خطر پوكي استخوان در خانم‌هايي كه نوشابه مصرف مي‌كنند، 3 برابر خانم‌هايي است كه نوشابه مصرف نمي‌كنند.

اين متخصص تغذيه در مورد راه‌هاي مصرف نكردن نوشابه مي‌گويد: يكي از راه‌ها، جايگزين كردن دوغ است، در حال حاضر دوغ‌ها توسط شركت‌هايي تهيه مي‌شود كه از نظر ذائقه‌پذيري و طعم بسيار مناسب است. مبارزه با مصرف نوشابه در كشور نياز به يك عزم ملي دارد و سياستگذاران بايد در اين زمينه مداخله كنند وگرنه صداي متخصصان تغذيه هيچ‌گاه به گوش مردم نمي‌رسد و مردم نمي‌دانند با مصرف نوشابه دچار چه عوارض و بيماري‌هايي مي‌شوند. بعضا صدا و سيما از متخصصان تغذيه دعوت مي‌كند تا در برنامه‌هاي علمي از مضرات نوشابه‌ها صحبت كنند آنان نيز مي‌پذيرند، اما اين مساله كافي نيست.

اين متخصص تغذيه معتقد است: اكثر كشورهاي دنيا دوغ را نمي‌شناسند و از آن استفاده نمي‌كنند، اين در حالي است كه امروزه اين نوشيدني صنعتي شده است و سياستگذاران بايد راهكارهايي اتخاذ كنند تا اين نوشيدني جايگزين نوشابه شود و اين كار نيازمند عزمي ملي است و بايد در سياستگذاري‌ها در اولويت قرار بگيرد.

شاهين مهدوي ‌/‌ جام‌جم

چهارشنبه|ا|17|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 196]