تحليل مهر/روسيه- ايران؛ همكاري منطقه اي و نگاه فرامنطقه اي

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: تحليل مهر/روسيه- ايران؛ همكاري منطقه اي و نگاه فرامنطقه اي
روسيه- ايران؛ همكاري منطقه اي و نگاه فرامنطقه اي
خبرگزاري مهر- گروه بين الملل: روسيه و ايران در سه دهه اخير داراي مواضع مشترك در بسياري از معادلات داشته‏‎اند و تحولات اخير در خاورميانه نه تنها موجب نزديكي بيشتر آنها در امور منطقه اي شد، بلكه بسياري از موضوعات فرامنطقه اي هم آنها را به هم نزديكتر كرده است.

روسيه و ايران دو كشوري هستند كه از دير باز اهميت به سزايي براي يكديگر داشته اند. روسيه در دوره حيات شوروي تقريباً تمامي مناطق مرزي در شمال ايران را به خود اختصاص و كل مرزهاي شمالي ايران را پوشش داده بود. در عين حال پس از فروپاشي شوروي نيز مسكو نقش مهمي در معادلات منطقه اي از جمله تحولات ايران ايفا كرده است.

ايران در معادلات منطقه‎اي در مسائل مختلف، اشتراك‏هاي زيادي در منافع با اين كشور داشته است كه باعث همكاري دو طرف شده است. با وجودي كه در برخي از موارد مانند تاخير در راه اندازي نيروگاه بوشهر و تحويل موشك‏هاي اس-300، شاهد برخي اختلاف‎ها هم بوده‎ايم، روسيه در موضوع هسته اي بارها از حق ايران دفاع كرده بود. ايران همچنان يكي از خريداران تسليحات روسي براي پيشبرد برنامه هاي دفاعي خود است.

روسيه نيز به نوبه خود از ديرباز به ايران به عنوان دروازه اي براي ورود به آبهاي جنوب و خاورميانه و همچنين دروازه اي به جهان اسلام نگاه مي كرده و همين موضوعات سبب شده تا دو كشور دستكم سه دهه را بدون چالش مهمي ادامه دهند.

اما تحولات اخير در خاورميانه و كشورهاي عربي هر چه بيشتر مواضع دو كشور را به هم نزديك كرده است؛ مخالفت با دخالت نظامي غرب در امور كشورهاي عربي، ترديد به نيات آمريكا و ناتو در استقرار سپر موشكي در اروپا، اقدامات تحريك كننده آمريكا در خليج فارس، و رويكرد خصمانه غرب در برابر موضوع هسته اي ايران موارد مهمي هستند كه تهران و مسكو را بهم نزديكتر كرده است.

مخالفت با دخالت نظامي غرب در امور كشورهاي عربي
مخالفت با دخالت نظامي آمريكا و ناتو در كشورهاي عربي در پي حركتهاي اخير در اين كشورها صورت مي گيرد. بهار عربي، بيداري اسلامي از جمله واژه هايي هستند كه براي جنبش هاي مردمي در خاورميانه كه از تونس آغاز شد اطلاق مي گردد. در پي اين تحولات و اوج گيري انقلاب در ليبي، ناتو و آمريكا به بهانه حمايت از مردم اين كشور با تصويب قطعنامه اي، كه در نهايت روسيه نيز با آن همراه شد، دخالت در اين كشور و ديگر كشورها را سر لوحه خود قرار دادند.

روسيه از همان ابتدا مخالفت خود را با دخالت در كشورهاي عربي از سوي غرب اعلام كرد. اين موضع گيري درست منطبق با رويكرد رسمي جمهوري اسلامي ايران مبني بر عدم دخالت كشورهاي غربي در امور داخلي كشورهاي اسلامي بود. تهران و مسكو بارها با صدور بيانيه اي مخالفت خود را با سياست هاي مداخله جويانه غرب اعلام و خواستار تدوين يك رويكرد واحد در اين زمينه بعنوان يك رويه بين المللي شدند. همگرايي دو كشور در زمينه تحولات منطقه اي به جايي رسيد كه نخست وزير روسيه در سخناني آشكارا غرب را به ترويج روحيه استكباري متهم كرد.

ولاديمير پوتين در اواخر آبان ماه سال جاري در نشست شانگهاي در سنت پيترز بورگ ضمن انتقاد از سياستهاي دوگانه غرب از واژه "قدرت هاي استكباري" در برابر آنها نيز استفاده كرد و خواستار همكاري نزديك كشورش با ايران در زمينه هاي بين المللي شد.

"ولاديمير پوتين" گفت: روسيه تمايل دارد تا درباره مسائل بين المللي و منطقه اي با ايران همكاري نزديكي داشته باشد.

سوريه؛ نقطه تلاقي مهم
سوريه كه اين روزها دوران پر تنشي را سپري مي كند از ديگر مصاديق منافع مشترك تهران و مسكو مي باشد. هر دو كشور ضمن تاكيد بر ضرورت اصلاحات در سوريه خواهان عدم دخالت غرب و ناتو در آنجا هستند.

روسها بر اين باورند كه پياده شدن مدل ليبي در سوريه مي تواند بسياري از معالات منطقه اي را بر هم برند. اين كشور اعلام كرده است كه به هيچ وجه از قطعنامه اي مشابه با آن كه در رابطه با ليبي تصويب و منجر به دخالت در اين كشور شد حمايت نخواهد كرد. آنها براي اثبات اين مساله، به همراه چين قطعنامه پيشنهادي اتحاديه عرب را وتو كردند.

روسيه اين بار پا را فراتر از حمايت هاي لفظي گذاشته و با اعزام ناوهاي خود به سواحل سوريه و همچنين فرستاده ويژه رئيس جمهوري اين كشور به دمشق علناً حمايت خود را بشار اسد اعلام كرد.

ايران نيز وضعيت مشابهي دارد. جمهوري اسلامي كه سوريه را شريك راهبردي خود در جبهه اول مقاومت عليه اسرائيل مي‎داند با اعزام ناوهاي خود به سوي سوريه، همچنان بر موضع تزلزل ناپذير خود در دفاع از اين كشور تاكيد دارد.

سپر موشكي و ترديد دوگانه ايران و روسيه
از ديگر موارد همگرايي ايران و روسيه در مقابله به سياست هاي غرب، سپر دفاع موشكي ناتو و آمريكا در اروپاست. آمريكا از دوره جرج بوش برنامه خود را براي استقرار سامانه دفاع موشكي و راداري خود در اروپا اعلام كرده اند. قرار بود اين سامانه در دو كشور جمهوري چك و لهستان مستقر شود اما با بروز برخي مشكلات آمريكا قراردادي را با روماني در اين زمينه بست و استقرار اين سامانه به پايان رسيد.

همچنين ايالات متحده بخشي از سامانه را هم در جنوب تركيه در "مالاتيا" مستقر كرد. آمريكا هدف از اين سامانه را مقابله با تهديد موشكي اروپا و آمريكا از سوي موشك هاي ايران اعلام كرده، اما روسيه ضمن مخالفت با اين استدلال اعلام كرد كه اين سامانه هدفش تهديد منافع اين كشور است.

همين مسئله سبب شده است تا اختلافات روسيه با غرب عميق‌تر شود و علي رغم ادعاي غرب در رابطه با تهديد ايران، روسيه همچنان عقيده دارد كه تهران تهديدي براي غرب تلقي نمي شود.

اقدامات تحريك كننده آمريكا در خليج فارس

آمريكا از گذشته اي دير باز, حضوري فعال در خليج فارس داشته است. اين كشور پايگاههاي نظامي بسياري در منطقه از جمله در بحرين و قطر، كويت و عربستان دارد. ايران و روسيه هر دو اين اقدامات را تحريك آميز مي‏ دانند. ايران منافع بسياري در خليج فارس دارد و در واقع خليج فارس و مسائل امنيتي آن بدون ايران قابل تعريف نيست.

حضور ناوهاي هواپيمابر آمريكايي در منطقه در كنار پايگاههاي نظامي ثابت آن، از ديگر تهديدات آمريكا عليه ايران است. اما روسيه كه خود را يك قدرت جهاني مي داند براي منطقه خليج فارس "باكس" ويژه اي را در معادلات جهاني و سياست خارجي خود باز كرده و تلاش بسياري دارد تا آمريكا را از "پيرامون پيرامون" خود نيز دور نگهدارد. نزديكي روسيه به قطر و همكاري هاي گازي با اين كشور و تاسيس "اوپك گازي" و همچنين تلاش مسكو براي نزديكي به ديگر كشورهاي منطقه ،كه تاكنون توفيق چنداني نداشته، از مواردي هستند كه روسيه به آنها همت گماشته است.

روسيه همچنين بر آن است تا با نزديكي هر چه بيشتر بر ايران بعنوان يك قدرت منطقه اي و كشوري كه بيشترين مرز آبي را در خليح فارس دارد بر تحولات اين منطقه تاثير بگذارد.

رويكرد خصمانه غرب در برابر موضوع هسته اي ايران
موضوع هسته اي ايران يكي ديگر از مواردي است كه ايران و روسيه را در اتخاذ رويكرد مشترك در برابر تحولات بين‎المللي به هم نزديكتر كرده است. مسكو مهمترين شريك هسته اي تهران و پيمانكار ساخت نيروگاه بوشهر است.

يكي از دغدغه هاي اصلي و حيثيتي اين كشور تحويل نهايي اين پروژه به ايران است كه در حال انجام است اما اين كشور به همين دليل تحت فشار آمريكا و حتي متحدان اروپايي ايالات متحده است. غرب و بويژه آمريكا مدعي است كه برنامه هسته‎اي ايران در مسير يك برنامه نظامي هدفمند است اما روسيه معتقد است كه ايران و توانايي هسته اي آن در اين مسير نيست و تلاش هاي آمريكا براي محروم كردن جمهوري اسلامي از دستيابي به برنامه هسته‌اي صلح آميز و غني سازي، بيشتر در راستاي ممانعت از ظهور يك قدرت منطقه اي است، قدرتي كه در نهايت انحصار و هژموني اسرائيل را ،كه البته براساس اتكا بر توان هسته اي و زرادخانه اي است از بين خواهد برد.

آمريكا همچنين تلاش كرده تا با فشار بر روسيه در حوزه هاي ديگر از جمله عضويت اين كشور در سازمان تجارت جهاني، توسعه ناتو به شرق و مرزهاي روسيه، سپر دفاع موشكي در اروپا، دخالت در امور داخلي روسيه و مباحث انتخاباتي اين كشور، آن را در حمايت از ايران تحت فشار قرار داده و بتواند آن را از "جبهه مخالف" خود به "جبهه انفعال" و در نهايت به "جبهه مخالف" سوق دهد.
----------------------------
* حسين اميري

© 2003 Mehr News Agency .

سه|ا|شنبه|ا|9|ا|اسفند|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 67]