روسيه؛ سايه روشن‌هاي مناسبات بين‌المللي

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: روسيه؛ سايه روشن‌هاي مناسبات بين‌المللي

روسيه در سال 2011 شاهد رويدادهاي مهمي در عرصه داخلي و خارجي بود كه افزون بر تاثيرگذاري مقطعي در ساختار مديريت اين كشور، بر آينده اين كشور نيز اثرات چشمگيري خواهد داشت.

بي‌ترديد مهمترين رويداد سياسي داخلي روسيه در سال ميلادي پايان يافته، انتخابات چهارم دسامبر (13 آذرماه) براي تعيين سرنوشت پنج ساله 450 كرسي مجلس دوما يا سفلي پارلمان بود كه در آن، حزب حاكم «روسيه واحد»، احزاب كمونيست روسيه، «روسيه عادل» و «ليبرال دموكرات» در دوره پنجم دوما، با گذر از مرز حداقلي كسب هفت درصد آرا، موفق به تثبيت حضور دوباره خود شدند.

در اين انتخابات، حزب حاكم به رهبري «ولاديمير پوتين» نخست وزير كنوني با كسب 49 درصد آرا، 236 كرسي دوما را تصاحب كرد.

اين حزب با وجود پيروزي در انتخابات با ريزش جدي آرا مواجه شد و حدود 80 كرسي پارلمان را از دست داد و به اين ترتيب، اكثريت مطلق را كه براي تصويب لوايح قانوني بدون نياز به ائتلاف با احزاب ديگر پارلماني لازم است، از دست داد.

از ديگر سو، انتخابات دوما به عنوان معيار پيش بيني و سنجش شانس موفقيت نامزدهاي انتخابات رياست جمهوري كه قرار است چهارم مارس 2012 برگزار شود، اهميت فراواني دارد.

در انتخابات دوما، حزب روسيه واحد نيمي از آرا را به دست آورد و به اين ترتيب مي توان نتيجه گرفت كه پوتين رهبر اين حزب، حمايت 50 درصدي مردمي را دارد و نتايج آخرين نظرسنجي «بنياد افكار عمومي روسيه» نيز اين برآورد را تاييد كرد.

نتايج انتخابات پارلماني همچنين باعث بروز برخي نارضايتي‌ها بين گروه‌هاي سياسي دست راستي و ليبرال‌ها شده است، بطوري كه در هفته هاي اخير در دو تظاهرات در پايتخت روسيه و نيز اجتماعات اعتراض آميز در چندين شهر، به نتايج انتخابات دوما اعتراض كرده و خواهان رأي گيري مجدد شدند.

حكومت روسيه نيز تلاش كرد، با اتخاذ سياست‌هايي، اعتراضات به نتايج انتخابات را مورد توجه قرار دهد و موجبات آرامش كشور را در شرايطي كه حدود دو ماه به انتخابات رياست جمهوري باقي مانده است، فراهم كند.

در راستاي اجراي اين سياست، ديميتري مدودف، رئيس جمهوري روسيه وعده داد لايحه انتخابي بودن استانداران به جاي انتصاب آنها را به دوما ارائه كند.

اين خواسته از زمان انتصابي شدن استانداران در 10 سال پيش همواره از طرف مخالفان حكومت به‌عنوان يكي از شاخص‌هاي بي‌توجهي به‌حقوق مردم مطرح بود و عقب‌نشيني دولت در اين زمينه از سوي مخالفان، دستاورد بزرگي در راستاي نهادينه كردن مردمسالاري در روسيه تلقي مي‌شود.

فضاي سياسي داخلي روسيه در سال جاري همچنين شاهد رويدادهاي مهم ديگري همچون بركناري «سرگئي ميرونوف» رئيس شوراي فدراسيون (مجلس سنا) روسيه از سمت خود بر سر اختلاف با سران حزب حاكم روسيه واحد بود و موجب شد پس از ترك اين مسئوليت به رياست حزب «روسيه عادل» برگزيده شود.

هرچند به دنبال اين اتفاق، بسياري از كارشناسان سياسي احتمال دادند حزب «روسيه عادل» به‌رهبري ميرونوف در انتخابات دوما بتواند رقابتي جدي و نزديك با حزب حاكم داشته باشد، ولي نتايج انتخابات دوماً و قرار گرفتن حزب روسيه عادل در جايگاه سنتي سومي، نشان داد كه ميرونوف سياستمداري نيست كه بتواند براي سران حزب حاكم تهديدي جدي باشد.

راه اندازي حزب «راستگرا» توسط «ميخاييل پروخروف» سرمايه‌دار ميلياردر روس در آستانه انتخابات دوماً از ديگر رويدادهاي عرصه سياست داخلي روسيه بود كه جنجال زيادي بر انگيخت.

وي در روزهاي نخست تشكيل حزب خود از آمادگي براي به چالش كشيدن حزب حاكم در انتخابات و حتي قبول سمت نخست وزيري در صورت ارائه پيشنهاد خبر داد.

البته عمر حزب «راستگرا» بسيار كوتاه بود و در مدت كمتر از دو ماه، اين تشكيلات حزبي نوپا به دليل اختلافات داخلي از هم پاشيد تا اين ظن را در ميان تحليلگران سياسي و عامه دامن بزند كه اين تشكل سياسي با چراغ سبز كرملين در قامت بازوي راست حزب حاكم

به وجود آمد و با نظر آنان نيز از صحنه رقابت‌ها كنار رفت تا نتواند خطري براي ادامه حكومت حزب روسيه واحد ايجاد كند.

نظام سياسي حاكم بر روسيه در سال 2011 براي خنثي كردن تبليغات پردامنه رسانه‌هاي غربي و جريان‌هاي سياسي داخلي كه مخالف انحصار طلبي حزبي و محدود كردن شمار احزاب رقيب در انتخابات مختلف هستند، با ارائه لايحه‌اي به مجلس، حد نصاب آراي لازم براي ورود احزاب به دومارا از هفت به پنج درصد كاهش داد.

افزون بر اين، لايحه‌اي از طرف مدودف به مجلس روسيه پيشنهاد شده است كه بر اساس آن، ثبت احزاب سياسي تسهيل مي شود.

چالش دشوار

در اين حال، «آلكسي كودرين» وزير سابق دارايي روسيه اعلام كرد مخالفان دولت اين كشور براي به چالش كشاندن ولاديمير پوتين دست كم به دو سال زمان نياز دارند.

كودرين در مقاله‌اي خاطرنشان كرد: مخالفان حكومت روسيه براي معرفي نامزد رياست‌جمهوري كه داراي محبوبيت كافي براي به چالش كشاندن پوتين باشد، به دو سال زمان نياز دارند.

وي افزود: پيروزي پوتين در انتخابات آتي رياست‌جمهوري روسيه اجتناب‌ناپذير است، زيرا هيچ يك از نامزدهاي رياست‌جمهوري در مقايسه با وي از محبوبيت بيشتري برخوردار نيستند.

وزير سابق دارايي روسيه گفت: امروز همه مي‌دانند افرادي كه تصميم به رقابت با پوتين در انتخابات رياست‌جمهوري ماه مارس گرفته اند، در اين انتخابات رأي كافي نمي‌آورند.

كودرين با اشاره به نتايج نظرسنجي «مركز سنجش افكار عمومي روسيه» درباره نامزدهاي انتخابات رياست‌جمهوري روسيه اظهار داشت: نتايج اين نظرسنجي نشان داد كه 45 درصد مردم روسيه از پوتين حمايت مي‌كنند، درحالي كه «گنادي زيوگانف» رهبر حزب كمونيست روسيه فقط از 10 درصد حمايت مردم برخوردار است.

كودرين اواخر تابستان گذشته به دنبال اختلاف با مدودف برسر تنظيم بودجه نظامي اين كشور از مقام وزارت دارايي بركنار شد و با وجودي كه پس از اين اتفاق پوتين وي را از افراد نزديك به خود معرفي كرد،كودرين به مخالفان حكومت نزديك شد و اخيراً در تظاهرات آنها شركت كرد.

انتخابات رياست‌جمهوري روسيه روز چهارم ماه مارس آينده مصادف با نيمه نخست اسفند ماه سال جاري برگزار خواهد شد.

در مجموع مي‌توان گفت فضاي سياسي اين كشور در عرصه سياست داخلي سال 2011 را با اعتراضات گسترده معترضان به نتايج انتخابات دوما و نام‌نويسي از نامزدي انتخابات آتي رياست‌جمهوري به پايان رساند.

وضعيت دشوار

در اين ميان مجله روسي «روسيه در سياست جهاني» در گزارشي تحليلي پيش‌بيني كرد كه رئيس جمهوري آينده روسيه كه از ماه مارس زمام امور اين كشور را به‌دست مي‌گيرد، با وضعيت ناخوشايند و دشواري مواجه خواهد شد.

در اين گزارش به قلم «فئودور لوكيانف» سردبير مجله ياد شده خاطرنشان شده است كه تعميق بحران در اتحاديه اروپا، تغيير حكومت در چين، آغاز مبارزات انتخابات رياست‌جمهوري آمريكا و تلاطم‌هاي روزافزون در خاورميانه، مجموعه رخدادهايي هستند كه رئيس‌جمهوري آينده روسيه بايد سياست خارجي كشورش را با در نظر گرفتن اين موارد در سال 2012 تدوين كند.

اين گزارش مي‌افزايد: روسيه در سال جاري ميلادي و در عرصه سياست داخلي نيز با توجه به رويدادهاي اخير اين كشور در قالب اعتراض به نتايج انتخابات دوما، با اتفاق‌هاي دور از انتظاري مواجه خواهد شد.

لوكيانف در مقاله خود پيش‌بيني كرده است: رئيس‌جمهوري آينده روسيه با وضعيت دشواري در عرصه سياست خارجي و داخلي روبرو شده و در قبال عوامل خارجي بسيار آسيب پذير مي‌شود.

وي خاطرنشان كرد: ورشكستگي يورو، وخامت كسري بودجه آمريكا، كند شدن رشد اقتصادي چين و بي‌ثباتي جدي در خاورميانه از جمله رخدادهاي محتمل سال جاري ميلادي هستند كه هر كدام تاثير بسيار جدي بر اوضاع روسيه خواهند داشت و كرملين ناچار خواهد بود نسبت به آنها از خود واكنش نشان دهد.

وي در ادامه گزارش، بر تداوم روند كاهش حضور روسيه در منطقه خاورميانه در سال 2012 اشاره كرد و يادآور شد: خارج شدن روسيه از منطقه خاورميانه ملموس است، زيرا رژيم‌هايي كه از زمان شوروي سابق مبنايي براي حضور مسكو در اين منطقه حساس محسوب مي‌شدند، به‌تدريج سقوط مي كنند و ساختارهاي سياسي آينده كشورهاي اين منطقه گرايش‌هاي روسي نخواهند داشت.

در اين گزارش آمده است: از موضوعات مهمي كه محور سياست خارجي روسيه در سال 2012 را تشكيل مي‌دهد، سامانه پدافند موشكي آمريكا در قاره اروپا است و مسكو اعلام كرده است، در صورتي در اجلاس سران روسيه و ناتو در بهار سال جاري ميلادي حضور مي‌يابد كه بتواند در مورد اين مساله با طرف آمريكايي به توافق برسد.

لوكيانف پيش‌بيني كرده است كه در سال جاري در زمينه حل اختلاف ميان روسيه و آمريكا پيشرفتي حاصل نخواهد شد و در اين ميان، دو طرف بايد از برخورد جدي با يكديگر خودداري كنند.

در اين گزارش همچنين به روابط با چين به‌عنوان مساله بسيار مهم سياست خارجي روسيه در سال جاري ميلادي اشاره و اضافه شده است كه با توجه به افزايش نفوذ چين در كشورهاي منطقه و جهان، تقويت روابط با پكن براي مسكو از اهميت فراواني برخوردار خواهد بود.

روابط روسيه و آمريكا

روابط روسيه و آمريكا كه از سال 2010 با اعلام نوسازي روابط موسوم به «رست» از طرف باراك اوباما و مدودف روند خروج از ركود يافته بود، از نيمه دوم سال 2011 بار ديگر به سردي گراييد و تنش هاي دوجانبه پس از انتخابات دوما به شدت افزايش يافت.

علت اصلي سردي روابط، طرح سامانه موشكي آمريكا در اروپا است كه به بهانه تأمين امنيت موشكي اين قاره و دفاع از آن در برابر تهديد موشكي برخي كشورها، ولي در واقع با هدف تضعيف توانمندي دفاع راهبردي روسيه و تأمين برتري واشنگتن در آينده اجرا مي شود.

آمريكا كه سال ميلادي گذشته گام‌هاي عملي استقرار سامانه موشكي خود در قاره اروپا را برداشت، تابستان سال 2011 با روماني موافقتنامه استقرار بخشي از تجهيزات را امضا كرد و اجازه يافت سامانه رهگير «اس.ام-3» را در اين كشور مستقر كند.

بر اساس اين توافق، يكي از اجزاي اين سامانه در پايگاه هوايي سابق «داوسلو» روماني به‌كار گرفته خواهد شد.

ماه سپتامبر امسال نيز توافقنامه سال 2005 آمريكا و لهستان و پروتكل الحاقي سال 2010 در باره پدافند موشكي، اعتبار مجدد يافت كه بر اساس آن پايگاه موشك‌هاي رهگير آمريكايي (اس.ام-3) در اين كشور اروپاي شرقي نيز مستقر مي‌شود.

افزون بر اين موارد، به گفته لاوروف، آمريكا قصد دارد در درياي سياه، بالتيك و شمال، تسليحات موشكي خود را بر روي ناوها مستقر كند و مجموع اين طرح‌ها، باعث نگراني شديد روس‌ها شده است كه اجراي هر بخش از آن را تهديدي براي امنيت راهبردي خود دانسته‌اند.

رئيس‌جمهوري روسيه 23 ماه نوامبر گذشته نسبت به عواقب استقرار اين سامانه موشكي نيز به آمريكا هشدار داد و به عنوان يكي از تدابير، از امكان استقرار موشك‌هاي تاكتيكي «اسكندر» در منطقه «كالينين‌گراد» خبر داد.

وي همچنين گفت كه در صورت بروز وضعيت نامساعد در زمينه سامانه موشكي آمريكا در قاره اروپا، روسيه از برداشتن گام‌هاي بعدي در زمينه خلع سلاح و كنترل تسليحات خودداري مي‌كند.

مدودف خاطرنشان كرد: با توجه به‌وجود رابطه مستقيم ميان تسليحات راهبردي تهاجمي و دفاعي، دلايلي براي خروج كامل از قرارداد «استارت-2» پيش مي‌آيد و حق خروج از اين قرارداد را براي خود محفوظ مي‌دانيم.

روسيه به‌عنوان نخستين گام عملي در اين زمينه، يك ايستگاه رديابي را در منطقه كالينينگراد واقع در غرب اين كشور راه اندازي كرد.

با آشكار شدن قصد آمريكايي‌ها مبني بر پيشبرد مرحله‌اي طرح جهاني سپر دفاع موشكي و بي‌توجهي كامل به منافع و نگراني‌هاي كرملين، روسيه سياست نوسازي روابط دو كشور را كه به ابتكار مدودف و اوباما از حدود يك سال قبل آغاز شده بود، در محاق

تنش ها فرو برد و كارشناسان از برگشت وضعيت حاكم بر روابط دو كشور به دوره جنگ سرد سخن گفتند.

روابط دو كشور افزون بر طرح سپر دفاع موشكي، از برنامه‌هاي رايج مداخله جويانه واشنگتن نيز متاثر بود، به‌طوري كه وزارت خارجه آمريكا چند ماه قبل بدون توجه به ضرورت تصويب طرح‌هاي داخلي اين كشور در كنگره براي تبديل شدن به قانون، در اقدامي يكجانبه نام 60 مقام ارشد روس را به اتهام ارتباط با پرونده موسوم به «ماگنيتسكي» در فهرست سياه قرار داد.

«سرگئي ماگنيتسكي» وكيل روس شركت انگليسي سرمايه‌گذاري «هرميتيج» در روسيه، 16نوامبر 2009 در زندان «ماتروسكايا تيشينا» در مسكو درگذشت و وزارت امور خارجه آمريكا نيز منع سفر اين مقامات را به اتهام دخالت در مرگ اين وكيل اعلام كرد.

به دنبال اين اقدام، كارشناسان سياسي اعلام كردند كه خاكستر آتش اختلافات روسيه (در قامت ميراث‌دار شوروي سابق) با آمريكا (در جايگاه ليدر كشورهاي غربي) خاموش نشده و بايد هر از چند گاهي منتظر شعله ور شدن آن بر سر موضوعات مناقشه آميز ميان كرملين و كاخ سفيد بود.

داستان «فهرست سياه» آمريكايي‌ها با اقدام متقابل روس‌ها در تهيه فهرست طولاني‌تر به‌طور موقتي فروكش كرد. البته تحولات منطقه در قالب بيداري اسلامي كشورهاي عربي منطقه خاورميانه و شمال آفريقا و تكروي غرب به سركردگي آمريكا در اين زمينه كه زيان‌هاي مادي و سياسي فراواني به شكل معلق ماندن قراردادهاي دوجانبه و تضعيف جايگاه روسيه در معادلات منطقه‌اي را به‌دنبال داشت، شكاف موجود در روابط كرملين و كاخ سفيد را عميق‌تر كرد.

مجموعه رخدادهاي مرتبط با تحولات منطقه و كيفيت جهت‌گيري غرب درباره آنها كه شاخص‌ترين آن استفاده ابزاري از قطعنامه شوراي امنيت سازمان ملل درباره ليبي و بمباران مردم اين كشور بود، مسكو را به اين نتيجه رساند كه كوتاه آمدن بيشتر در برابر زياده خواهي هاي غرب جايز نيست.

روابط آمريكا و روسيه سال 2011 را تحت تاثير تنش‌هاي ناشي از گسترش مرحله‌اي سپر دفاع موشكي و اختلاف دو كشور در زمينه تحولات جاري منطقه پشت سر گذاشت تا كرملين و كاخ سفيد منتظر برگزاري انتخابات رياست‌جمهوري دو كشور به‌عنوان كليد اصلي تعيين خط مشي آتي مناسبات دو رقيب قديمي، در سطوح مختلف باشند.

روابط روسيه و كشورهاي همسود

در سالي كه گذشت روسيه روابط با كشورهاي جامعه مشترك المنافع را كه توسعه مناسبات با آنها در اولويت سياست خارجي كرملين تعريف شده است، تقويت كرد و تمامي كشورهاي عضو اين جامعه شامل 11 جمهوري شوروي سابق در اين روند سهم داشتند.

روسيه و كشورهاي همسود در سالي كه گذشت، چهار اجلاس سران برگزار كردند كه يك مورد از آنها رسمي و بقيه غيررسمي بود و اين امر به‌خوبي اهميت توسعه روابط با اين كشورها را كه پس از فروپاشي شوروي سابق همواره نقش حياط خلوت را براي مسكو ايفا كرده اند، نشان مي‌دهد.

در اين نشست‌ها مسائل مختلف در مسير توسعه جامعه مشترك المنافع و تقويت روندهاي همگرايي ميان كشورهاي اين مجموعه بويژه در عرصه‌هاي اقتصادي، فناوري و امنيتي بررسي و تصميم‌هايي در اين عرصه‌ها گرفته شد.

در آخرين اجلاس جامعه همسود كه اوايل دسامبر در مسكو برگزار شد، درباره همگرايي اقتصادي كشورهاي اين جامعه توافق حاصل شد.

ادامه دارد

يکشنبه|ا|25|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 165]