بارسنگين هزينه‌هاي جنگ عراق بر پايه‌هاي لرزان اقتصاد آمريكا

واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: بارسنگين هزينه‌هاي جنگ عراق بر پايه‌هاي لرزان اقتصاد آمريكا
متخصصان تنظيم بودجه‌هاي دولتي و برنده جايزه نوبل اقتصاد معتقدند، بحران اقتصادي و مالي فعلي آمريكا ارتباط تنگاتنگي با هزينه‌هاي انجام شده در جنگ عراق دارد.

به گزارش باشگاه خبرنگاران به نقل از موسسه تحقيقاتي "سي‌كيو ريسرچر "، با پايان پنجمين سالگرد آغاز جنگ عراق، بحران مسكن و افزايش شديد نرخ بيكاري در آمريكا، وضعيت اقتصادي اين كشور را به شدت تحت فشار قرار داده است.

بنابر اين گزارش، هزينه‌ها هم اكنون به بيش از 3 هزار ميليارد دلار يا حتي بيشتر رسيده‌اند. اين در حالي است كه بايد هزاران كشته و زخمي از سربازان آمريكايي و مردم عراق را نيز در نظر گرفت.

"جورج بوش "، رئيس جمهور سابق آمريكا بر اين عقيده بود كه جنگ در عراق و افغانستان باعث ايجاد شغل در كشور شده و هزينه‌هاي اين دو جنگ سهم اندكي از اقتصاد آمريكا را به خود اختصاص داده است.

اما برخي از قانونگذاران جمهوريخواه نيز در مورد هزينه‌هاي انجام شده از پول ماليات دهندگان آمريكايي براي انجام پروژه‌هاي زيربنايي در كشور عراق سوالاتي پرسيده‌اند. كشوري كه به نظر آن‌ها به خاطر قيمت‌هاي بالاي نفت درآمدهاي هنگفتي به دست آورده و نيازي به كمك ندارد.

به همين دليل مسوولان آمريكايي مي‌گويند: عراق امروز در موقعيتي است كه بايد بخش بيشتري از هزينه‌هاي بازسازي خود را پرداخت نمايد.

گزارش فوق در ادامه افزود: در ماه مارس سال 2008 مردم آمريكا شاهد دو اتفاق مهم بودند. نخست، ورشكستگي يكي از بانكهاي بزرگ سرمايه‌گذاري "وال استريت "، و ديگري آغاز پنجمين سالگرد آغاز جنگ در عراق.

بانك "بير استريمز " زماني ورشكسته شد كه بحران مالي دامنگير مردم و بخش مسكن شده و نرخ بيكاري در حال افزايش بود.

جنگ در عراق با گرفتن جان بيش از 4 هزار نفر آمريكايي، زخمي شدن ده‌ها هزار نفر و آوارگي ميليون‌ها عراقي، به ششمين سالگرد خود نزديك مي‌شود؛ جنگي كه هزينه‌هاي مستقيم آن بيش از 700 ميليارد دلار براي ماليات دهندگان آمريكايي آب خورده است.

متخصصان در مورد مقدار كلي هزينه‌هاي جنگ با يكديگر اختلاف دارند اما چندين برآورد، هزينه‌ها را بيش از 2 تريليون دلار تخمين مي‌زنند.
"جوزف استيگليتز "، از اقتصاددانان دانشگاه كلمبيا، مي‌گويد: جنگ در عراق باعث ضعيف شدن اقتصاد ما شده است.

وي كه در سال 2001 جايزه نوبل اقتصاد را به خود اختصاص داده در يكي از كتاب‌هاي جديد و پرفروش خود با محاسبه دقيق هزينه‌ها و اثرات جنگ در عراق، هزينه كلي آن را براي اقتصاد آمريكا حدود 3 تريليون دلار اعلام مي‌كند.

اين در شرايطي است كه بوش نظر ديگري داشت و در مصاحبه با شبكه تلويزيوني NBC گفت: من فكر مي‌كنم اقتصاد ما به خاطر ساخت زياد خانه دچار مشكل شده است البته برخي ديگر از اقتصاددانان نيز با سخنان بوش موافق هستند.

روبرت هورماتس، معاون رئيس موسسه گلدمن ساكس مي‌گويد: جنگ تاثير زيادي بر بازار مسكن و يا تمايل بانك‌ها براي ارائه وام نداشته است.

البته "باراك اوباما "، رئيس جمهور آمريكا با نظر جوزف استيگليتز موافق است و برخي اعضاي كنگره از حزب جمهوري‌خواه نيز سوالاتي در مورد هزينه‌هاي اعطايي از سوي دولت آمريكا براي بازسازي اقتصاد عراق پرسيده‌اند.

در يكي از جلسه‌هاي استماع گزارش كميته نيروهاي مسلح كنگره، در آوريل سال 2008، سناتور "سوزان كالينز "، از "رايان كراكر " سفير آمريكا در عراق اين سوال را پرسيد كه آيا با وجود افزايش شديد قيمت‌هاي نفت در جهان، وقت آن نرسيده كه دولت عراق خود بخشي از هزينه‌هاي بازسازي را بپردازد.

كراكر نيز در جواب گفت: دولت عراق 300 ميليون دلار براي تسريع در پروژه‌هاي بازسازي اختصاص داده است.

در ابتدا دولت آمريكا تمام هزينه‌هاي آموزش و تجهيز نيروهاي امنيتي عراق را بر عهده داشت اما امروز 75 درصد از اين هزينه، كه در سال گذشته ميلادي 9 ميليارد دلار بود، توسط خود دولت عراق پرداخت مي‌شود.

با وجود اين استيگليتز معتقد است آمريكا ماهانه بيش از 12 ميليارد دلار در عراق هزينه مي‌كند. هزينه 3 تريليون دلاري تخمين زده شده توسط وي نيز به هزينه‌هايي همچون بهره وام‌هاي دريافت شده براي تامين منابع مالي مورد نياز جنگ در دو كشور عراق و افغانستان از سال 2001 تا سال 2017 نيز مربوط مي‌شود.

برخي از اعضاي دموكرات كنگره نيز در محاسبه‌اي جداگانه رقم 8/2 تريليون دلار را تخمين زده‌اند.

دفتر فراجناحي بودجه در كنگره (CBO) نيز در محاسبات خود، هزينه‌ها را بين 2/1 تا 7/1 تريليون دلار محاسبه كرده است كه در صورت تغيير نرخ بهره‌ وام‌هاي دريافتي براي جنگ، اين رقم باز هم شاهد افزايش بوده و به 4/2 تريليون دلار خواهد رسيد.

"اسكات والستن "، از اقتصاددانان سابق بانك جهاني نيز هزينه‌هاي جنگ در عراق را نزديك به 2 تريليون دلار برآورد كرده است.

البته هيچ كدام از برآوردهاي ذكر شده با يكديگر همخواني ندارند چرا كه در محاسبه آن‌ها از روشهاي مختلف و بازه‌هاي زماني متفاوتي استفاده شده است.

برخي از آن‌ها نيز تغييرات قيمت نفت، نرخ تورم يا نرخ‌هاي بهره را نيز به حساب نياورده‌اند.

اما مساله مسلم و مهم، آن است كه دولت آمريكا تاكنون بيش از تمام پيش‌بيني‌هاي خود براي جنگ در عراق هزينه كرده است.

در دسامبر سال 2002 "مايكل دنيل "، رييس دفتر مديريت و بودجه، پيش‌بيني كرده بود هزينه‌هاي جنگ در عراق حدود 60 ميليارد دلار باشد.
"لاورنس ليندسي "، از مشاوران كاخ سفيد و مدير شوراي اقتصاد ملي آمريكا نيز وقتي كه در سال 2002 اعلام كرد هزينه‌هاي جنگ در عراق، به بيش از 200 ميليارد دلار مي‌رسد، خيلي زود از پست خود بر كنار شد.

"داو زاخيم "، مسوول دفتر بودجه پنتاگون در سال‌هاي 2001 تا 2004 مي‌گويد: "برآوردهاي ما نشان‌دهنده جنگي كوتاه و سريع در عراق بود؛ جنگي كه در عرض چند ماه به پايان مي‌رسيد. اما پس از آغاز جنگ متوجه شديم كه اين عمليات بيش از آن چه قبلا تصور مي‌شد، به طول خواهد انجاميد. "

"دانا پرينو "، سخنگوي سابق مطبوعاتي كاخ سفيد در واكنش به تخمين‌هاي استيگليتز مي‌گويد كه من قصد ندارم تخمين او را به چالش بكشانم، اما با توجه به آن چه در واقع اتفاق مي‌افتد و شرايطي كه نيروهاي ما در آن قرار مي‌گيرند، نمي‌توان به سادگي هزينه‌ها را پيش‌بيني نمود.

اما علاوه بر اقتصاددانان مخالف جنگ، پيش از آغاز عمليات نظامي عليه عراق، يك گروه 3 نفره از اقتصاددانان دانشگاه شيكاگو در تحقيقي به بررسي ميزان هزينه‌هاي شروع عمليات نظامي و مقايسه آن با هزينه‌هاي اعمال سياست‌هاي بازدارنده و تحريم عليه عراق پرداختند.

بر اساس تخمين آن‌ها، عمليات نظامي 414 ميليارد دلار و اعمال روش‌هاي ديپلماتيك براي تحريم‌هاي بيشتر عليه عراق تنها 297 ميليارد دلار هزينه در بر داشت اما برخي ديگر از صاحب نظران، به جنگ از منظر ديگري نگاه مي‌كنند.

يكي از اين افراد "استيون كوسياك "، معاون رئيس دفتر تحقيقات بودجه، در مركز بررسي‌هاي استراتژيك و بودجه‌اي آمريكا است. وي مي‌گويد: در بحث هزينه‌هاي جنگ، شما بايد پارامترهاي غير اقتصادي را نيز در نظر بگيريد. در برخي شرايط، حتي اگر جنگ هزينه‌هاي زيادي را به وجود آورد، بايد آن را انجام داد.

اما اين تئوري كلاسيك مربوط به زمان جنگ جهاني دوم، كه هزينه‌هاي نظامي مي‌توانند باعث رشد اقتصادي يك كشور شوند، در كنگره‌اي كه با كسري بودجه چند صد ميليارد دلاري مواجه است، موافقان زيادي ندارد.

به گفته يكي از اقتصاددانان، هزينه كردن بر روي جنگ، كم‌بازده‌ترين روش براي افزايش رشد اقتصادي و نرخ اشتغال در كشور است؛ چرا كه انجام پروژه‌هاي زيربنايي، مانند ساخت جاده‌ها و پل‌ها و سرمايه‌گذاري در طرح‌هاي انرژي، تاثير بيشتري بر اقتصاد كشور خواهند داشت.

يكي از سناتورهاي كنگره با نام "چارلز شامر " مي‌گويد: آيا واقعا عاقلانه است كه هزاران ميليارد دلار روي چنين طرحي با آينده‌اي نامعلوم هزينه شود؟

بحث‌ها و گفتگوها در ميان اعضاي كنگره، مردم و موسسات مختلف، سوالات زيادي را پديد آورده است كه برخي از اين سوالات در اينجا مورد بررسي قرار مي‌گيرند:

آيا هزينه‌هاي جنگ منجر به ايجاد بحران اقتصادي در آمريكا شده است؟

اندكي بعد از سالگرد آغاز جنگ در عراق در 9 آوريل، مركز ملي آمار نيروي كار در آمريكا، در گزارشي اعلام كرد كه از ابتداي سال 2008 تا آن زمان، 232 هزار نفر از مردم شغل خود را از دست داده‌اند، كه 80 هزار نفر از اين تعداد، تنها مربوط به ماه مارس بوده است.

به اين ترتيب نرخ بيكاري در آمريكا با رقم 1/5 درصد به بالاترين ميزان از سپتامبر 2005 و بعد از طوفان كاترينا رسيد.

به طور كلي اقتصاددانان معتقدند بحران اقتصادي آمريكا با عرضه بيش از نياز مسكن آغاز شد. تا پيش از آن رونق بازار مسكن باعث شده بود كه بسياري از مردم، حتي آن‌هايي كه درآمد كافي براي باز پرداخت اقساط وام‌هاي مسكن خود نداشتند، به خريد خانه تشويق شوند.

آنها براي خريد خانه، از وام‌هاي مسكن با نرخ‌سود بالا استفاده مي‌كردند. اما وقتي حباب بازار مسكن تركيد و قيمت‌ها افت كرد، مردم به دليل قيمت‌هاي پايين خانه‌هايشان، ديگر نمي‌توانستند اقدام به دريافت وام جديد كنند؛ و از طرف ديگر، با توجه به افزايش نرخ‌هاي بهره، اقساط وام‌هاي دريافتي خود را هم نمي‌توانستند بپردازند.

اين وضعيت تا جايي پيش رفت كه سال گذشته حدود 5/1 ميليون نفر از مالكان را با اين مشكل درگير كرد.

اين بحران باعث فشار زياد به بانك‌هاي سرمايه‌گذاري در وال استريت شد. بانك‌هايي كه سهم زيادي از تسهيلات خود را به بخش مسكن پرداخت كرده بودند.

در همين زمان بود كه سياست‌مداران، ليستي طولاني از ساير اولويت‌هايي كه دولت مي‌توانست به جاي هزينه كردن در جنگ با عراق،به آن‌ها بپردازد، تهيه كردند.

كميته اقتصادي مشترك كنگره در گزارشي اعلام كرد كه با هزينه‌هاي جنگ در عراق ممكن بود كه 57 هزار و 500 دانش آموز، تحت پوشش برنامه‌هاي پيش دبستاني قرار بگيرند؛ 153 هزار بورسيه اضافي به دانشجويان ارائه شود و 9 هزار پليس جديد در سراسر كشور به استخدام درآيند.

بر اساس گفته‌هاي استيگليتز، برخي از نيروهاي آمريكايي در عراق، مليت آمريكايي ندارند و به عنوان مثال يك فرد اهل نپال كه براي يك پيمانكار نظامي در عراق مشغول به كار است، حقوق دريافتي خود را به خريد كالا در خاك آمريكا اختصاص نمي‌دهد. به اين ترتيب نيز بخشي ديگر از هزينه‌هاي جنگ از گردونه اقتصاد آمريكا خارج مي‌شود.

اما همان طور كه اشاره شد، هر چند برخي ديگر از اقتصاددانان معتقدند كه اگر هزينه‌هاي جنگ در عراق در داخل كشور و در پروژه‌هايي نظير آموزش كارگران، تحقيقات پزشكي و ساخت تاسيسات زيربنايي استفاده مي‌شد، سود بيشتري براي اين كشور داشت، اما از سوي ديگر به اين نكته نيز اشاره مي‌كنند كه بحران مالي فعلي آمريكا ارتباط چنداني با جنگ در عراق ندارد.

هورماتس از موسسه گلدمن ساكس در اين باره مي‌گويد: بحران فعلي ريشه در 2 موضوع دارد: يكي ساخت بيش از حد واحدهاي مسكوني، و ديگري نوسانات در بازارهاي مالي.

وي مي‌افزايد: مردم بيش از اندازه از بانك‌ها وام گرفته‌اند و وثيقه‌هايي كه براي دريافت اين وام‌ها ارائه كرده‌اند، هم اكنون ارزش خود را از دست داده‌ است.

استيگليتز همچنين به اين موضوع اشاره مي‌كند كه جنگ در عراق باعث افزايش قيمت جهاني نفت شد كه اين افزايش قيمت، به نوبه خود به زيان مصرف كنندگان آمريكايي و در نهايت اقتصاد اين كشور است.

بر اساس تخمين‌هاي استيگليتز جنگ عراق منجر به افزايش 10 تا 15 دلاري قيمت هر بشكه نفت شده است.

زماني كه حمله به عراق آغاز شد، قيمت نفت در بازارهاي جهاني حدود 27 دلار در هر بشكه بود. هر چند پيش‌بيني‌ها حاكي از رشد سريع تقاضاي نفت از سوي كشورهايي چون هند و چين بود، اما رشد توليد نيز مي‌توانست جوابگوي اين نياز باشد. اكنون سوال اينجاست كه چه چيزي اين معادله را بر هم زد و قيمت‌هاي نفت را به يك‌باره تا اين حد افزايش داد؟ جواب اين سوال، جنگ در عراق است.

اگر چه به نظر هورماتس از موسسه گلدمن ساكس، رسيدن قيمت نفت به نرخ 3 رقمي، تنها به اين دليل نبوده است.

جارد برنشتاين، يكي از مديران موسسه سياست‌هاي اقتصادي مي‌گويد: هزينه‌هاي بالاي جنگ، ما را محدود كرده است. اگر امروز آن 600 ميليارد دلار را در عراق هزينه نكرده بوديم، آسان‌تر مي‌توانستيم براي بهبود اوضاع مالي فعلي، بسته‌هاي اقتصادي ارائه كنيم، اما با وضع فعلي، اين كار تنها بر ميزان بدهي‌هاي دولت مي‌افزايد.

آيا دولت بوش در مورد هزينه‌هاي جنگ عراق دروغ گفته است؟

هزينه جنگ‌هاي مختلفي كه آمريكا با آن درگير بوده، از زمان تاسيس اين كشور تاكنون، رهبران ايالات متحده را بارها به چالش كشيده است.

در زمان جنگ ويتنام كه رئيس جمهور آمريكا، ليندون جانسون قصد داشت هزينه‌هاي جنگي را بدون كاستن از برنامه‌هاي تامين اجتماعي تهيه كند، با مخالفت‌هاي سياسي زيادي مواجه شده و به دنبال آن ناچار شد سياست را ترك بگويد.

امروز نيز بيشتر بحث‌ها، در مورد پيش‌بيني ميزان هزينه‌هاي جنگ در عراق و افغانستان است.

اختلاف فاحش بين ارقام پيش‌بيني‌ شده، با هزينه‌هاي انجام گرفته در جنگ عراق، برخي را به اين نتيجه رسانده است كه دولت تعمدا هزينه‌ها را پايين‌تر اعلام كرده است.

اولين فرد غيردولتي كه برخي ابهامات را در مورد درست بودن پيش‌بيني‌هاي دولت از هزينه‌هاي جنگ، بيان داشت، ويليام نوردهاس، استاد اقتصاد دانشگاه يل بود.

وي در مقاله‌اي كه 6 ماه پيش از آغاز جنگ منتشر كرده بود گفت: دولت بوش هيچ تخمين درستي از هزينه‌هاي جنگ آتي به مردم اعلام نكرده است. شايد دولت از اين نگران است كه آشكار كردن هزينه‌ها مي‌تواند بر قدرت منتقدان جنگ بيفزايد. دولت آمريكا بارها سعي كرد كه هزينه‌هاي جنگ و اشغال عراق را پايين نشان دهد.

مدير آژانس توسعه بين‌المللي آمريكا (USAID) در يكي از برنامه‌هاي تلويزيوني اعلام كرده بود كه سهم دولت آمريكا از هزينه‌هاي بازسازي عراق تنها 7/1 ميليارد دلار خواهد بود و بخش اعظم هزينه‌ها توسط خود دولت عراق تامين خواهد شد.

اين در حاليست كه مردم عراق اصلا علاقه‌اي به حضور نيروهاي آمريكايي در كشور خود نداشتند و طبيعي است كه اجازه ندهند آمريكا از درآمد نفتي آن‌ها براي اين امراستفاده كند.

اما برخي از اقدامات آمريكا در عراق نيز، خود بر هزينه‌ها افزوده است. به عنوان مثال دستور پل برمر در 23 مي‌2003 براي انحلال ارتش عراق، منجر به سرازير شدن 350 هزار نيروي آموزش ديده به خيابان‌هاي اين كشور شد. حال آن كه براي آموزش نيروهاي جديد، دوباره ميلياردها دلار هزينه انجام شد.

زاخيم، مسوول سابق دفتر بودجه پنتاگون، همانند وزير خارجه اسبق آمريكا، كالين پاول، يكي از مخالفان اين طرح بود كه مي‌گويد اگر ارتش عراق به دليل اين تصميم منحل نمي‌شد، بسياري از هزينه‌ها كاهش يافته بود.

پس از اين اقدام، عمليات‌هاي خرابكارانه در عراق افزايش چشمگيري يافت.

به گفته ديويس، استاد اقتصاد دانشگاه شيكاگو، در بدنه وزارت دفاع آمريكا و با نظر شخص وزير دفاع وقت - دونالد رامسفلد - مقاومت‌هاي زيادي براي جلوگيري از انجام تحقيقات دقيق در مورد هزينه‌هاي آينده جنگ در عراق، صورت مي‌گرفت.

آيا جنگ در عراق ارزش هزينه‌هايش را داشت؟

تاكنون بحث‌هاي زيادي در مورد اهداف جنگ در عراق صورت پذيرفته است.

تنها 3 روز پيش از دستور بوش براي آغاز حمله عليه عراق، يكي از گزارشگران روزنامه واشنگتن پست ‌نوشت: در بلند مدت، هزينه بازسازي عراق شامل حمايت از آوارگان، ارسال نيرو براي برقراري امنيت و همچنين ساخت تاسيسات بمباران شده، صدها ميليارد دلار بر هزينه‌هاي بودجه آمريكا مي‌افزايند؛ بودجه‌اي كه هم اكنون نيز دچار كسري شديدي است.

5 سال بعد، بوش در سالگرد حمله به عراق در يكي از سخنراني‌هاي خود اعلام كرد: اگر ما امروز از عراق خارج شويم، اين يك موفقيت تبليغاتي براي جنبش‌هاي تروريستي سراسر جهان خواهد بود. به اين ترتيب آن‌ها مي‌توانند منابع جديدي به دست آورده و بر تعداد نفرات خود بيفزايند.

يكي از مخالفان اين نظر، "رند بيرز " از متخصصان وزارت امور خارجه آمريكا است كه در سال 2003 به دليل اعتراض به سياست‌هاي جنگ‌طلبانه اين كشور در مورد عراق، از پست خود كناره‌گيري كرد.

وي معتقد است بحث عراق توجهات را از خطرات در حال شكل‌گيري در افغانستان و پاكستان منحرف كرده است؛ در حال حاضر، اسامه بن‌لادن و شبكه تروريستي وي، در حال بهسازي توانايي‌هاي خود براي انجام عمليات مختلف در خاك افعانستان و ساير نقاط دنيا هستند و به اين ترتيب به تهديدي جدي‌تر عليه منافع آمريكا تبديل شده‌اند.

البته زاخيم معتقد است برخي از دستاوردهاي جنگ عراق امروزه نيز قابل مشاهده است. به نظر وي، وجود عراق در منطقه، به عنوان كشوري كه نه به همسايگانش حمله مي‌كند و نه همسايگان به آن حمله مي‌كنند، خود دستاورد قابل توجهي است.

اگر حذف صدام حسين را هم در نظر نگيريم، هم اكنون عراق ديگر تصميمي به حمله كردن به ساير همسايگان ندارد و اين موضوع وضعيت را در منطقه تغيير داده است. وضعيتي كه 60 سال بر خلاف اين منوال بوده است.

اما برنشتاين، يكي از منقدان ليبرال جنگ بر خلاف زاخيم معتقد است كه جنگ در عراق اصلا ارزش هزينه‌هايش را نداشته است. چرا كه آمريكا و نيروهايش، با ورود به خاك عراق در معرض حملات و تهديداتي قرار گرفته‌اند كه پيش از اين، با آن‌ها مواجه نبوده‌اند.

كورب از مركز پيشرفت‌هاي آمريكا نيز نظر مشابهي دارد و مي‌گويد، 5 سال پس از آغاز جنگ، شواهد به دست آمده نشان‌دهنده شكست سرمايه‌گذاري‌هاي آمريكا و به‌بار آمدن نتايجي منفي است.

وي مي‌افزايد: "آيا حالا بعد از حذف صدام حسين از قدرت، ما احساس امنيت بيشتري مي‌كنيم؟ خير اين چنين نيست. "

هورماتس از گلدمن ساكس نيز مي‌گويد: "اين جنگ براي اولين بار در تاريخ جنگ‌هاي آمريكا تماما با استقراض به انجام رسيده است و ماليات دهندگان آينده آمريكا بايد هزينه‌هاي اين جنگ را پرداخت نمايند.

اين وام‌دهندگان نيز كساني به جز خريداران اوراق مشاركت نيستند. كساني كه با خريد اوراق قرضه دولتي، بخش اعظمي از هزينه‌هاي دولت آمريكا را تامين مي‌كنند. "

هورماتس مي‌افزايد: "نكته جالب آنجاست كه حدود 40 درصد از اوراق مشاركت دولت آمريكا را نيز سرمايه‌گذاران خارجي، خريداري مي‌كنند. كشورهايي چون ژاپن، چين، آلمان و انگليس از جمله كشورهاي خارجي هستند كه براي خريد اوراق قرضه دولت آمريكا، تمايل زيادي از خود نشان مي‌دهند. "

بسياري از مردم، در كشوري همچون ژاپن ترجيح مي‌دهند به جاي خريد اوراق مشاركت در كشور خود، به خريد اين گونه اوراق در آمريكا اقدام نمايند.

به اين ترتيب بايد گفت، كشورهاي خارجي و مردم آن‌ها سهم اعظم هزينه‌هاي جنگ آمريكا در عراق را پرداخته كرده‌اند.

در نهايت مقايسه هزينه‌هاي جنگ در عراق و افغانستان با هزينه ساير جنگ‌هاي آمريكا نشان دهنده ابعاد وسيع آن است.

جنگ در عراق و افغانستان تاكنون حدود 655 ميليارد دلار هزينه در برداشته، در حالي كه اين رقم براي جنگ چندين ساله ويتنام 670 ميليارد دلار بوده است.

شنبه|ا|3|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]

[مشاهده در: www.yjc.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 271]