انديشه‌هاي ابن‌سينا و ابن‌رشد در اسپانيا بررسي شدند

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: انديشه‌هاي ابن‌سينا و ابن‌رشد در اسپانيا بررسي شدند
پژوهشگران ايراني و اسپانيايي در كنفرانس "بررسي انديشه‌هاي ابن‌سينا و ابن‌رشد" در دانشگاه كمپلوتنسه مادريد، جايگاه ابن‌سينا و ابن‌رشد در پيشبرد تفكر در جهان اسلام و نسبت فكري آنها را مورد بحث و بررسي قرار دادند.

به گزارش خبرگزاري مهر، در اين كنفرانس كه با هدف آشنايي بيشتر دانشجويان، پژوهشگران و ديگرعلاقه مندان به انديشه‌هاي اين دوحكيم مسلمان و نيز معرفي عميقتر و دقيقتر وجوه مشترك فرهنگي و علمي دو سرزمين ايران و اسپانيا برگزار شد، پژوهشگران دو كشور در قالب يك نشست علمي و يك ميزگرد تخصصي مقالات و سخنرانيهاي خود را ارائه داده و موضوعات متنوعي از جمله جايگاه ابن سينا و ابن رشد در دانش فلسفه، آراء، انديشه ها و تفكرات آنان، عقل و عشق از نگاه اين دو حكيم و تأثيرو تأثرات آنها درعرصه فرهنگ و تمدن اسلامي را مورد بحث قرار دادند.

در اين نشست كه به رياست پرفسور" خوان مارتوس" رئيس دپارتمان اسلام و عرب دانشگاه كمپلوتنسه برگزار شد، نخست دكتر سيد احمد رضا خضري استاد دانشگاه تهران و رايزن فرهنگي ايران در اسپانيا مقاله خود را با عنوان" ابن سينا، پزشك يا فيلسوف" ارائه داد.

رايزن فرهنگي ايران در بخشي از سخنان خود ضمن اشاره به زندگي و زمانه ابن سينا و آثار و تأليفات او، گفت: ابن سينا به رغم زندگي پر فراز و نشيب و حوادث تلخ و ناگوار فراوان، يكي از پركارترين نويسندگان تاريخ علم ايران به شمار مي رود. عامل اين موضوع آن ست كه اولاً ابن سينا مانند عموم دانشمندان سده هاي ميانه خود را به يك يا دو دانش محدود نكرد و ثانياً با استفاده از هوش سرشار، استعداد كم نظير و دانش فراوان خود به خلق آثار و انتقال آموخته هاي خود پرداخت و به گونه اي شگفت آور آثار گوناگونش را در زمينه هاي پزشكي، فلسفه، منطق، اخلاق، عرفان، كلام، نجوم، موسيقي و رياضيات پديد آورد با اين همه اشتهار اين سينا بيشتر به سبب تأليف آثاري در دو دانش پزشكي و فلسفه است كه در اين ميان الشفاء، الاشارات و التنبيهات و النجاه مهم ترين آثار فلسفي و قانون و الارجوزه في ا لطب و رسائل پزشكي مهم ترين آثار ابن سينا در پزشكي هستند.

خضري در ادامه با اشاره به جايگاه برجسته ابن سينا در دانش فلسفه و يك بعد مهم از زندگي وي با عنوان ابن سيناي فيلسوف گفت: بي شك ابن سينا بزرگترين فيلسوف ايراني در جهان اسلام است و نظام فلسفي وي ژرفترين و ماندني ترين تأثير را بر تفكر فلسفي در جهان اسلام و فلسفه اروپايي در سده هاي ميانه برجاي نهاده است.

وي با بيان اينكه نظام فلسفي اين سينا آميزه اي از اهم عناصر بنيادي فلسفه مشاء، شاخصترين افكار ارسطو و فلاسفه نوافلاطوني از يك سو و جهان بيني اسلامي از ديگر سو است، تصريح كرد: ابن سينا در تدوين و تنظيم نظام فلسفي خود به پيروي كوركورانه از افكار مشائيين تن نداد و در بازخواني آن فلسفه كهن، نوآوريهاي فراواني از خود نشان داده است. وي نكات و جنبه هاي مبهم تفكر ارسطويي را روشن ساخته و بخشهاي مختصر آن را تفصيل و تبيين كرده و آرام آرام به سمت تأسيس و بنياد انديشه اي نوين و ديدگاهي تازه در فلسفه پيش رفته است.

خضري در ادامه افزود: بر اساس آنچه ابن سينا در مقدمه كتاب منطق المشرقيين آورده است، وي بر آن بود تا حاصل تفكر فلسفي خود را "حكمت مشرقي" يا فلسفه مشرقي بنامد، اما ظاهراً مشكلات فراوان ناشي از آشفتگيهاي سياسي و اجتماعي حاكم بر زمانه اين سينا و مهمتر از همه مرگ زود هنگام، وي را از تكميل و عرضه كامل اين تفكر بازداشت. اين سينا خود در مقدمه كتاب كوچك منطق المشرقيين كه ظاهراً در آمدي بر اين تفكر تولد نايافته به شمار مي رود، چنين آورده است: "همت ما را بر آن داشت تا گفتاري درباره آنچه اهل بحث در آن اختلاف دارند، گرد آوريم. بي آنكه در اين رهگذر دچار تعصب، هوس، عادت و يا راه و رسم معمول شويم".

رايزن فرهنگي ايران ضمن تبيين نقش ابن سينا در تفكر مشائي افزود: ابن سينا با اعتراف به فضل و شايستگي پيشينيان به ويژه ارسطو مي گويد: "كساني كه پس از ارسطو آمده اند، عموماً عمر خود را صرف فهم ميراث علمي وي كرده و حداكثر توانسته اند برخي خطاها و كمبودهاي فلسفي او را دريافته و با تعصب و سرسختي بدان سرگرم شوند. اما فهم انديشه هاي يوناني و غير آن براي من بسيار آسان بود و در كوتاه زماني توانستم آنچه را گذشتگان به ميراث نهاده بودند، دريابم و با يك بررسي دقيق، درستي و نادرستي آنها را آشكار سازم. با اينهمه خوش نداشتم راه مخالف بروم و با همگان سر ناسازگاري در پيش گيرم. لذا نظر مشائيان را پذيرفتم و به دفاع از آن برخاستم، كمبودهاي آن را جبران ساختم، اشتباهات آنها را اصلاح كردم و از بيم نادانان و مخالفان فلسفه از برخي اشتباهات و خطاهاي كوچك آنها در گذشتم".

خضري در پايان با اشاره به بعد ديگري از شخصيت ابن سينا با عنوان ابن سيناي فيلسوف گفت: بي گمان ابن سينا مشهورترين پزشك ايراني در تمام دوره هاي تاريخي اين سرزمين به شمار مي رود. گر چه ممكن است، ميزان دانش، مهارت و عمق آثار او در اين زمينه به پاي رازي ديگر پزشك نامدار ايراني كه پيش از وي مي زيست، نرسد. با اين همه استفاده عملي و فراوان دنياي پزشكي طي سده هاي متمادي از آثار ابن سينا به ويژه كتاب قانون سبب شد تا وي به اشتهاري بس فراتر از رازي و ديگر پزشكان ايراني قبل و بعد دست يابد. بي شك ابن سينا بخش قابل توجهي از اين اشتهار را مديون كتاب القانون خود است كه كتابي استادانه، روان، جامع و داراي حجمي مناسب است.

استاد دكتر احمد احمدي عضو شوراي انقلاب فرهنگي و استاد دانشگاه تربيت مدرس مقاله خود را با عنوان "عقل و حوزه فعاليت آن از ديدگاه ابن سينا و ابن رشد" ارائه داد و به بيان ديدگاههاي اين دو فيلسوف در خصوص عقل پرداخت و با بيان تعاريف گوناگون عقل و مصاديق آن از ديدگاه فلاسفه قديم و جديد، گفت: از نظر ابن سينا، عقل در مرحله دنياي حسي و محسوسات، مسائل و موضوعات را درك مي كند، اما در مرحله ماوراي محسوسات قادر به درك نيست، بنابراين اخباري را كه از غيب و از طريق پيامبران به ما مي رسد، درك نمي كند.

دكتر احمدي افزود: از نظر ابن سينا ما ناچاريم اخباري كه به وسيله پيامبران از دنياي غيب و عالم ماوراء به ما مي رسد، بپذيريم زيرا گوينده آن پيامبر امين و راستگو است.

وي سپس در باره تعريف عقل از ديدگاه ابن رشد گفت: با اينكه ابن رشد فيلسوفي "مشائي" و پيرو ابن سينا است، اما از نظر تعريف عقل و مصاديق آن با ابن سينا اختلافاتي دارد و نظرات او را نمي پذيرد. وي سپس با مقايسه ديدگاههاي اين دو فيلسوف و بيان سوء تفاهمات و اشكالاتي كه در نظرات آنان پيش آمده به تشريح ديدگاهها و نقدهاي خود در اين زمينه پرداخت.

دكتر احمدي در ادامه از سخنان خود گفت: پيش از هر چيز، بايد تعريف درستي از عقل ارائه كرد و متعلقات بيروني آن را مشخص نموده و دريافت كه عقل در حوزه محدودي قدرت فهم و درك مسائل را دارد. در واقع عقل ازدريافت آنچه كه ماوراي قدرت و حيطه اختيار اوست، عاجز است. بنابراين اگر موضوعاتي با عقل بشري ما سازگار نيست، از آن روست كه عقل ما قادر به درك آنها نيست، به همين جهت بشر براي فهم موضوعات ماوراي حسي نياز به يك قدرت فهم و درك بالاتر دارد كه با قدرت معنويت و عرفان قابل حل است.

وي در بخش ديگري از سخنان خود به نقد ديدگاههاي ابن سينا و ابن رشد پرداخت و در اين باره گفت: به نظرمي رسد علت آنكه اين دو فيلسوف در تبيين و تحديد قلمرو فعاليت عقل به بن بست رسيده و ناگزيرشده اند يافته ها و مكاشفات عرفاني را يا مانند ابن رشد با ديدة ترديد بنگرند و يا مانند ابن سينا آنها را دربست بپذيرند و به منكران آنها هشدار دهند و نيز حقيقت وحي و محتواي آن را از راه ايمان و نه عقل عادي قبول كنند، اين است كه نظريه خود را برپايه هاي سست و تعريف ناشده اي استوار ساخته اند. از اين رو نظرية پيشنهادي ما اين است كه نخست عقل را درست تعريف كنيم و چگونگي پيدايش، شناخت، ماهيت و حوزه فعاليتش را نشان دهيم، كليات و چگونگي پيدايش آنها را روشن سازيم و از آعاز محدودة حس و وراي حس را تعيين كنيم.

دكتر احمدي دربخش پاياني سخنان خود در قالب يك نتيجه گيري كلي افزود: عقل آدميان همان فهم آنهاست، هرچند عقل معاني ديگري هم دارد كه مربوط به هستي شناسي است. داده ها و مواد و مصالح اين فهم، براي عموم مردم و فيلسوفان از قلمرو حسي مي آيد و همه تحليل هاي آنها برروي همين داده ها انجام مي گيرد. اما عارفان و پيامبران با حوزه فراحسي ارتباط مي يابند و حقايق ماوراء را از آنجا مي گيرند. حواس ما اعراض و اوصاف را مي يابند و چون هيچ عرض و وصفي جدا از معروض و موصوف خود نيست، پس يافت عرض و وصف، يافت معروض و موصوف است و براين اساس بحث هيولي و صورت به عنوان دو جوهر يا جدايي فنومن از نومن در منظر كانت، از اساس ناصواب است. براي تصديق به اخبار عارفان و پيامبران، به تأويل گفته آنان جز در موارد اندك نيازي نيست و تنها صدق و امانت و اخلاص گوينده و آورنده پيام براي قبول آن كافي است.

پرفسور رافائل رامون گررو استاد دپارتمان فلسفه دانشگاه كمپلوتنسه طي سخناني با عنوان "رسايل عشق در انديشه هاي ابن سينا" به بررسي مفهوم عشق نزد ابن سينا و نيز توضيح و تبيين برخي آثار ابن سينا در ارتباط با موضوع عشق پرداخت و با اشاره به تاكيد ابن سينا به عنوان پزشك و فيلسوف بر موضوع عشق، كار كرد و نقش آن را در پديده هاي اجتماعي و فردي توضيح داد.

رافائل عشق را داراي مرتبه اي بايسته نزد ابن سينا توصيف كرد و اظهار داشت: ابن سينا در آثارش از عشق نه تنها به عنوان مفهومي انتزاعي ، بلكه به عنوان روشي در آراء علمي و فلسفي و حتي در پزشكي استفاده مي كند و عشق چه در بيان مادي و چه در مفهوم معنوي از كاركرد وسيعي نزد ابن سينا برخوردار است.

دكتر خوان مارتوس با ارائه مقاله اي با عنوان "ابن سينا و ابن رشد درمطالعات درسي دانشگاهي" به معرفي مهمترين نسخه هاي موجود از آثار ابن سينا و ابن رشد در اسپانيا پرداخت و دو سرزمين ايران و اسپانيا به عنوان دو پايگاه مهم توسعه و اعتلاي فرهنگها از ديرباز به صورت مستقيم و غير مستقيم از نظر فرهنگي با هم در ارتباط خواند.

وي در قسمتي از سخنان خود گفت: جاي بسي خوشوقتي است كه اكنون آثار زيادي در خصوص انديشه هاي ابن سينا به زبان اسپانيايي تأليف شده و آثار فراواني نيز به اين زبان ترجمه شده است. از سوي ديگر اين خود حاكي از آن است كه مطالعات ايراني در اين كشور رو به توسعه است.

پس از پايان اين نشست علمي، ميزگرد تخصصي بررسي انديشه هاي ابن رشد و ابن سينا دو حكيم مسلمان، با حضور پرفسور ميگل كروث ارناندث، پرفسور جوزپ پويچ مونتادا، دكتر ريكاردو آلبرتو رينا و دكتر سعيد هوشنگي تشكيل شد و درآن ضمن ارائه كلياتي درباره فلسفه اسلامي و نقش شخصيتهايي مانند ابن سينا و ابن رشد در اعتلاي جريانات فكري اسلامي، مباحثي در خصوص مهمترين شناسه هاي فكري – فلسفي آن دوره و نيز موضوعاتي از قبيل رمزو راز موجود درآثار ابن سينا، خط سير انديشه هاي ابن سينا پس از وي و تأثيروي در جريانهاي فلسفي، مقايسه آرا و انديشه هاي اخوان الصفا و ابن سينا، كلاسه بندي اعتقادي ميان فلاسفه، و بازتاب انديشه هاي ابن رشد در فلسفه ايران پس از ابن سينا مطرح و مورد بررسي قرار گرفت.

در اين ميزگرد، پرفسور كروث ارناندث استاد دانشگاه آوتونوماي مادريد و بزرگترين ابن سينا شناس اسپانيا كه مؤلف كتابي با عنوان" سه رساله حكمي از ابن سينا" است، در بخشي از سخنان خود ضمن بيان بنياد انديشه ابن سينا آراء و ديدگاههاي فلسفي وي را با فلاسفه و متفكران پيش و پس از او مقايسه كرد و گفت: ابن سينا استاد تمام عيار بهره گيري از رمز و تمثيل در بيان تفكرات فلسفي و عرفاني خويش است .

وي با اشاره به رساله "حي بن يقظان" افزود: نگاهي دقيق و تخصصي به اين رساله علمي رمز گونه نشان خواهد داد كه ابن سينا تا چه ميزان در بيان انديشه هاي عرفاني خود بر اين هنر مسلط بوده است.

پرفسور ارناندث در ادامه با اشاره به ديدگاههاي استاد خود لوئي ماسينيون گفت: لوئي ماسينيون همواره نظرات ابن سينا و فارابي را با هم مقايسه مي كرد و زبان ابن سينا و انديشه هاي او را رمز دار تر از فارابي مي دانست.

كنفرانس "بررسي انديشه‌هاي ابن سينا و ابن رشد" از سوي رايزني فرهنگي جمهوري اسلامي ايران با همكاري دپارتمان مطالعات عرب و اسلام دانشگاه كمپلوتنسه و خانه آسيا با حضور دهها تن از استادان، دانشجويان و علاقمندان به فرهنگ و تمدن ايران و اسلام 14 آذرماه در دانشگاه كمپلوتنسه مادريد برگزار شد.
شنبه 16 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 239]