چرا ايران در شوراي امنيت عضو نشد؟

واضح آرشیو وب فارسی:تابناک: چرا ايران در شوراي امنيت عضو نشد؟
سيد مالك حسيني
شايد آن‌گاه كه نماينده كشورمان در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي، انصراف ايران از نامزدي براي عضويت در شوراي حكام آژانس را اعلام مي‌داشت، بسياري بر اين حركت خرده گرفتند، اما از لحاظ عملگرايي و منطق ديپلماسي اين كار بسيار هوشمندانه بود، زيرا به هيچ وجه امكان موفقيت نداشته و از پيش بازنده بوديم و انصراف ما سبب شد عيار ايران در شوراي حكام محك نخورد.

اما رخداد گيج‌كننده‌اي كه در كمتر از دو هفته پس از انصراف ايران براي حضور در نهاد بين‌المللي مهمي چون آژانس انرژي اتمي روي داد، همانا ورود ايران به رقابت براي گرفتن كرسي غيردايم عضويت در شوراي امنيت سازمان ملل بود. طبيعتا حضور در سطوح بالاي نهاد‌ها و سازمان‌هاي بين‌المللي، ابزاري مناسب براي تقويت توان ديپلماسي هر كشوري است، اما آيا همواره تلاش براي به دست آوردن چنين جايگاهايي، مثبت و سازنده خواهد بود؟

دستگاه ديپلماسي كشورمان در شرايطي براي دوره 2009-2010 عضويت در شوراي امنيت سازمان ملل نامزد شد كه واقعيت‌هاي تعيين‌كننده‌اي را پيش روي خود داشت. اين واقعيت‌ها عبارت بودند از:

1 ـ ايران از سال 1957 تاكنون نتوانسته بود به عضويت دوباره شوراي امنيت درآيد. توجه داشته باشيد اين بدين معناست كه ايران حتي پيش از انقلاب اسلامي، به مدت 22 سال براي دستيابي به اين جايگاه تلاش كرده، اما توفيقي به دست نياورده بود.

2ـ با توجه به باز بودن پرونده ايران در شوراي امنيت درباره مسأله هسته‌اي، قدرت‌هاي بزرگ تلاش‌هاي دوچنداني خواهند كرد تا ايران در هيچ شرايطي نتواند در عرصه بين‌المللي، ابزاري براي كاهش اين فشارها در دست بگيرد.

3ـ ايران در موارد متعددي مانند پرونده هسته‌اي، مسأله حقوق بشر و مواردي از اين دست، عملا متوجه اين موضوع شده بود كه معمولا رأي كشورها از زبان تا عمل چرخ بسياري مي‌خورد كه در عمل هم چرخش اين آرا، به ضرر ايران بوده است.

4ـ رقيب ايران براي تصدي اين جايگاه ژاپن است؛ كشوري كه تاكنون 9 دوره به عضويت شوراي امنيت درآمده است.

5ـ ژاپن هم‌اكنون پس از آمريكا، بزرگترين تأمين ‌كننده مالي سازمان ملل است. كمك‌هاي مالي ژاپن به سازمان ملل بيش از‪ ۳۴۶‬ ميليون دلار است كه حدود ‪۱۹/۵‬ درصد از كل بودجه اين سازمان را تشكيل مي‌دهد. اين در حالي است كه مجموع سهم تأمين بودجه سازمان ملل متحد از سوي چهار كشور روسيه، چين، انگليس و فرانسه كه عضو دايم شوراي امنيت سازمان ملل متحد بوده و حق وتو هم دارند، تنها حدود ‪ ۱۵/۳‬درصد است.

6 ـ ژاپن در سال‌هاي ۱۹۹۱‬تا ‪ ۲۰۰۰‬ ميلادي، نخستين كشور بزرگ ارايه‌كننده كمك‌هاي توسعه‌اي در جهان بود و پس از آن، آمريكا قرار داشت، اما از سال ۲۰۰۱‬ميلادي به اين سو و پس از آن كه انگليس در اين زمينه از ژاپن پيش افتاد، اين كشور در رده سوم قرار گرفت. اين كمك‌ها كه به بيش از صد كشور جهان داده مي‌شود، رقمي بالغ بر دوازده ميليارد دلار بوده است.
با تأمل در حقايقي كه پيش از تصميم ايران براي عضويت در شوراي امنيت وجود داشته است، شايد با هيچ محاسبه‌اي، نتوان مدعي بود كه ما براي به دست آوردن كرسي غير دايم شوراي امنيت، با ژاپن رقابت مي‌كنيم، زيرا عقل سليم با جمع‌بندي اين موارد كه تنها بخشي از حقايق پيش روي دستگاه ديپلماسي ما بوده است، مي‌تواند نتيجه نهايي را كه همانا اقبال به ژاپن در ميان اعضاي سازمان ملل است، آشكار سازد.

پس نتيجه عقلاني اين است كه ايران در بهترين حالت براي يك وزن‌كشي سياسي، وارد اين رقابت شده است. ما توانستيم آراي 1/6 اعضاي مجمع عمومي را از آن خود كنيم ـ 32 رأي از 192 رأي ـ كه با درك وضعيت كنوني، مي‌توان آن را نتيجه نسبتا اميدواركننده‌اي دانست.
به هر روي، در عرصه سياست بين‌الملل، بايد عملگرايانه و جامع نگاه كرد، چراكه با تصوير كنوني كه از ايران ساخته‌اند، رويكرد 32 كشور مي‌تواند درخور توجه باشد، اما از نگاهي ديگر، بايد ديد در ازاي به دست آوردن چنين دستاوردي كه خوب اما نسبتا كوچك بوده است، چه چيزهايي از دست داده‌ايم؟

در مجموع 118 عضو سازمان ملل، همزمان عضو جنبش عدم تعهدها هم هستند و از طرفي، 57 كشور عضو سازمان ملل نيز عضو سازمان كنفرانس اسلامي هستند، اما آراي ما چه تعداد بوده است؟ 32 رأي! اين يك پيام ساده براي جامعه جهاني دارد و آن اين كه نه تنها 118 كشور عدم تعهد به شعارهايشان در قبال ايران به عنوان عضوي از اين جنبش پايبند نيستند، بلكه ايران نتوانسته است نظر 57 كشور اسلامي را كه حتي بنا بر آميزه‌هاي ديني‌شان نيز همراهي با كشوري اسلامي در مقابل رقيب غير مسلمانش، طبيعي به نظر مي‌رسد، جلب كند.

از سوي ديگر، رأي پايين ايران نسبت به رقيبش، بهانه‌اي شد تا رسانه‌هاي غربي در حجمي گسترده به تبليغات مبني بر انزواي ايران و عدم پذيرش موقعيت كنوني ايران حتي در ميان كشورهاي اسلامي و هم‌پيمانانش بپردازند. با تبيين شرايط پيش آمده، درمي‌يابيم كه با هيچ نوع معادله منطقي در ديپلماسي و مديريت سياست خارجي نمي‌توان ورود ايران به رقابت از پيش‌باخته‌اي چون مبارزه با ژاپن براي دستيابي به كرسي غير دائم شوراي امنيت را توجيه كرد. در هر صورت، شايسته بود دستگاه ديپلماسي براي انجام چنين كاري كه يقينا جنبه حيثيتي براي كشورمان داشت، پيش از اقدام به تقاضا براي عضويت يا ورود به رقابت براي به دست آوردن كرسي با جامعه علمي و نخبگان اين حوزه نيز مشورتي مي‌كرد كه يقينا نتايجي به مراتب بهتر از اين را مي‌توانست داشته باشد.
در پايان مي‌توان گفت، كانديداتوري ما براي به دست آوردن اين كرسي در شوراي امنيت، كاري غيرمدبرانه و ماجراجويانه بيش نبوده است.

.
سه شنبه 30 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: تابناک]

[مشاهده در: www.tabnak.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 58]