ضرورت ساماندهي صنايع لبني‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: ضرورت ساماندهي صنايع لبني‌

صنايع لبني به عنوان يكي از زيربخش‌هاي اساسي توليد مواد غذايي در كشور طي سالهاي اخير درگير مشكلات عديده‌اي شده‌اند كه رفع آنها نيازمند مديريت صحيح و علمي است‌

يكي از مهمترين چالش‌هاي پيش روي توسعه صنايع لبني مبارزه با موانع فرهنگي ترويج مصرف محصولات لبني است‌

بررسي‌هاي كارشناسي نشان مي‌دهد با روند افزايش درخواست و تنوع مشتريان و در مواجهه با محصولات غيرلبني، صنايع لبني نياز به تدوين استانداردهاي ملي و بين‌المللي جديد دارند و به همين جهت آنها ملزم به آگاه كردن مردم در مورد ارزش محصولات لبني از تمام جنبه‌ها هستند. همچنانكه صنايع لبني ملزم به مبارزه علمي در مقابل ادعاهاي نادرست صنايع ضدشير مي‌باشند و اين نيازها در بسياري از نقاط دنيا بيشتر به وسيله خانه‌هاي شير كشورها تأمين مي‌شود. خانه‌هاي شير از صنايع لبني كشورشان به سختي دفاع مي‌كنند و شير و فرآورده‌هاي آن را ترويج كرده و بسياري از چالش‌هاي روزانه‌اي را كه صنعت با آنها روبه‌رو مي‌شود را پردازش كرده و به رفع آنها مي‌پردازد.‌

به عنوان مثال در انگلستان خانه شير در سال 1920 تشكيل شد و هدف از تشكيل آن نوآوري در توليد فرآورده‌هاي شيري از طريق درگير كردن متخصصان تغذيه و سلامت و ارتباط با مصرف‌كنندگان و بازاريابي بوده و از زمان تأسيس تاكنون اين هدف را تعقيب مي‌كند.

در آمريكا خانه شير به وسيله اتحاديه صنعت لبنيات و دپارتمان ملي كشاورزي تشكيل شد و به عنوان يك ارگان مديريتي و برنامه‌ريز ملي و بين‌المللي عمل كرده و توليدكنندگان را حمايت مي‌كند.

خانه شير كانادا يك ارگان غيرانتفاعي با هدف افزايش مصرف شير است و از سال 1974 با برنامه‌هاي آموزشي متنوع براي هزاران دانش‌آموز كار خود را آغاز كرده و اساس فعاليت آن برمحور افزايش مصرف شير و فرآورده‌هاي آن استوار است. جالب آنكه هر يك از خانه‌هاي شيري كه به عنوان مثال از آنها در اين نوشتار ياد شد به طرق مختلفي به منابع مالي مورد نياز خود دسترسي پيدا مي‌كنند و بودجه مستقيمي را از دولت‌هاي متبوع خود دريافت نمي‌كنند.

براين مبنا در انگلستان بودجه مورد نياز خانه شير به وسيله صاحبان صنايع لبني و اتحاديه توسعه شير تأمين مي‌شود. در آمريكا دامداران به ازاي هر يكصدكيلوگرم شير فروخته شده 15 سنت به خانه شير مي‌پردازند كه از اين مبلغ

5 سنت براي انجام ابداعات و نوآوري‌هاي ملي در صنعت لبنيات و همچنين ترويج افزايش مصرف شير هزينه مي‌شود و 10 سنت ديگر به ارگان‌هاي ناحيه‌اي لبني اختصاص مي‌يابد.‌

همانگونه كه در اين مثال‌ها مشاهده شد هيچ يك از خانه‌هاي شير به طور مستقيم از دولت‌هاي متبوع خود حمايت مالي دريافت نمي‌كنند و دولت‌ها تنها به طور غيرمستقيم از آنها حمايت‌هايي به عمل مي‌آورند كه عمده اين حمايت‌ها هم غيرمالي است، اما آنچه مسلم است اينكه خانه‌هاي شير در سراسر دنيا با وجود تمام شباهت‌ها و تفاوت‌هاي ساختاري و تشكيلاتي يك هدف راهبردي را دنبال مي‌كنند و آن قدرت بخشيدن به موقعيت صنعت شير در بازار و توسعه بازارهاي ملي و بين‌المللي است كه آن هم از طريق حمايت‌هاي همه‌جانبه از تمام حلقه‌هاي توليد شير- توليدكننده بذر علوفه تا پشتيباني از سيستم‌هاي توزيع و آموزش مصرف‌كنندگان است. بديهي است جاي چنين تشكيلاتي در صنعت شير و فرآورده‌هاي لبني ايران خالي است.

مهندس مهرنوش امجدي گلپايگاني عضو دبيرخانه فدراسيون بين‌المللي شير با اشاره به ضرورت تأسيس چنين تشكيلاتي در ايران معتقد است:

جلوگيري از آسيب‌هاي تجاري و سياسي و گفت‌وگوهاي مستقيم و دادن مشاوره صحيح به دولتمردان از جمله مهم‌ترين وظايفي است كه براي خانه‌هاي شير در سطح بين‌المللي تعريف شده است.

وي در مورد وظايف و خدماتي كه خانه شير مي‌تواند به فعالان اين عرصه ارايه كند، مي‌گويد: كمك به قانونگذاران براي تدوين قوانين مناسب براي صنعت شير، تأمين اطلاعات آماري از صنعت لبنيات و نمايندگي صنعت شير كشور در سطوح ملي، ناحيه‌اي و جهاني از جمله خدماتي است كه خانه شير مي‌تواند ارايه كند.

امجدي گلپايگاني با اشاره به اينكه خانه شير مكاني براي افزايش سلامت جامعه از طريق متخصصان تغذيه عضو آن است، مي‌گويد: خانه شير علاوه براينكه در مواقع بروز بحران در صنعت شير مي‌تواند وظيفه مديريت بحران را برعهده بگيرد، مي‌تواند به عنوان يك بازوي بازاريابي براي صنعت شير كشور عمل كرده و در اين راستا سبب افزايش مصرف شير و محصولات لبني نيز شود.

وي از خانه شير به عنوان مكاني براي شنيدن صداي فعالان صنعت شير كشور ياد مي‌كند و مي‌گويد: خانه شير محلي براي جمع آوري اطلاعات و نتايج تحقيقات علمي از سراسر دنيا در رابطه با شير و فرآورده‌هاي شيري و انتقال آن به صنعت لبنيات كشور است و از اين طريق فعالان اين صنعت و متخصصان علوم تغذيه، سلامت و مصرف‌كنندگان از آخرين اطلاعات علمي روز دنيا بهره‌مند مي‌شوند.

امجدي گلپايگاني با تأكيد براينكه خانه شير از طريق تحقيق بازار و مشتري و آناليز اطلاعات و داده‌ها سبب توسعه توليد و همچنين مصرف محصولات لبني مي‌شود، مي‌گويد: خانه شير محل مناسبي براي ساماندهي واردات و صادرات محصولات لبني و آغازي براي ورود اين صنعت به‌‌ ‌WTO است.

عضو دبيرخانه فدراسيون بين‌المللي شير با اشاره به اينكه خانه شير محلي براي پاسخ به مشاوره‌هاي عمومي و مرتبط به صنعت لبني است، مي‌گويد تمام فعاليت‌هاي تبليغاتي براي شير و محصولات شيري به منظور هدفمند شدن هرچه بيشتر اين تبليغات از طريق خانه شير هر كشور انجام مي‌شود. ضمن آنكه خانه شير محل مناسبي براي برنامه‌ريزي شير مدارس و برنامه‌هاي تحصيلي دانش‌آموزان مي‌باشد كه اين برنامه‌ها از طريق اولياي مدرسه به دانش‌آموزان منتقل مي‌شود. همچنين از اين طريق مي‌توان براي توسعه محصولات شيري غني شده براي دانش‌آموزان و مصرف‌كنندگان برنامه‌ريزي كرد.‌

دكتر محمود نجفي عرب، رئيس هيأت مديره مجمع تشكل‌هاي صنايع غذايي ايران نيز در اين مورد معتقد است: صنعت شير كشور به تشكلي نياز دارد كه بتواند به طور مستمر به كنترل قيمت شير و فرآورده‌هاي آن در سطوح توليد، تبديل و مصرف با منظور كردن تمام چالش‌هاي اين صنعت بپردازد.وي مي‌گويد: صنعت شير كشور نيازمند تشكل قويي است كه بتواند واحدهاي كوچك و متعدد و بزرگ را در خود جاي داده و هماهنگي‌هاي لازم را ميان توليد، تبديل و مصرف ايجاد كند.

نجفي با بيان اينكه متأسفانه با وجود مطالعات بسيار گسترده‌اي كه طي دو، سه دهه اخير به منظور ايجاد يك تشكيلات واحد در صنعت شير كشور صورت گرفته، اما اين مطالعات تاكنون نتيجه‌اي براي صنعت در برنداشته است، مي‌گويد: با توجه به تجربيات موفق و پرتعداد بين‌المللي به نظر مي‌رسد كه خانه شير بهترين گزينه براي ايجاد يك تشكيلات قوي و منسجم براي صنعت شير كشور است تا از طريق آن ضمن كنترل مستمر قيمت شير و فرآورده‌هاي آن و غلبه برچالش‌هاي صنعت، ارتباطي منطقي و ارگانيك بين دامدار و توليدكننده به منظور رسيدن محصول مورد نياز مشتري برقرار شود.رئيس هيأت مديره مجمع تشكل‌هاي صنايع غذايي ايران با اشاره به اين نكته كه خانه شير پلي است ارتباطي بين توليدكننده و مصرف‌كننده براي افزايش فروش محصولات لبني و تكميل و ارتقا سطح كيفي سبدهاي غذايي مصرف‌كنندگان مي‌گويد: سپردن مسئوليت صدور موافقت اصولي كارخانه لبني و دامداري به خانه شير موجب افزايش ظرفيت توليد لبنيات تا 50 درصد مي‌شود.

نجفي با تأكيد براينكه خانه شير مي‌تواند بحران‌هاي صنعت شير را مديريت كند، مي‌افزايد: خانه شير مكاني براي دردسترس قرار دادن اطلاعات مورد نياز صنعت لبنيات كشور جهت توليد محصول ايمن با رعايت اصول و قوانين ملي و بين‌المللي است و با توجه به ظرفيت‌ها و استعدادهاي بالقوه و بالفعل دامداري و صنعت لبنيات بايد گفت كه جاي اين تشكل در صنعت لبنيات كشور واقعاً خاليست و اميدوارم مسئولان و فعالان اين عرصه هرچه زودتر براي ايجاد خانه شير به توافق و جمع‌بندي برسند.

بررسي عملكرد صنايع لبني برخي از كشورهاي آسيايي در حمايت از توليدكنندگان شير نيز ضرورت تأسيس چنين تشكلي در ايران را يادآور مي‌شود. زيرا برخي از سياست‌هاي اجرايي اين بخش در كشور ما نظير طرح جمع آوري شير برگرفته و يا مشابه سياست‌هاي اجرايي شده در اين قبيل كشورهاست. يكي از كشورهاي منطقه كه سياست‌هاي اجرايي صنعت شير آن تشابه زيادي با ايران دارد هندوستان است.

از طرفي با وجود اينكه طرح جامع جمع‌آوري شير در ايران نيز همانند كشور هند اجرا و باعث افزايش قابل توجهي در هدايت شير به سمت مراكز صنعتي توليد محصولات لبني شده وليكن به علت نبود تعاوني‌ها يا هسته‌هاي هدايت مالي اين امر، به سمت دخالت واسطه‌ها و پيمانكاران و تكرار تجربه دهه 40 و 50 ميلادي هندوستان شده است.

بررسي سيستم اجرايي هندوستان نشان مي‌دهد سيستم جمع‌آوري و فروش شير همانند يك شبكه شرياني عمل كرده و شير از مويرگ‌ها (تعاوني‌ها) به سمت رگ‌ها (اتحاديه‌ها) و سپس شاهرگ‌ها (فدراسيون‌ها) به صورت منسجم هدايت شده و حجم زيادي از شير با مكانيسم تنظيم قيمتي مشخص كنترل مي‌شود كه متأسفانه در ايران چنين انسجامي به هيچ عنوان مشاهده نمي‌شود.

همچنين مكانيسم قيمت‌گذاري و خريد و فروش شير و فرآورده‌ها در هندوستان برعهده تشكل‌هاي تعاوني است و دولت مداخله چنداني در آن ندارد و فقط نقش نظارتي دارد.

از سوي ديگر ارگاني همچون هيأت ملي توسعه لبني‌ ‌NDDB نقش و وظايف تعيين‌كننده‌اي در توسعه لبني كشور هند و چگونگي طراحي سرمايه‌گذاري و انجام آن دارد كه جاي چنين ارگاني در كشور ما خالي است هرچند در سال‌هاي اخير زمزمه ايجاد خانه شير ايران با اهدافي مشابه وجود دارد.

در كشور چين نيز وزارت كشاورزي سياست‌هاي توسعه لبني را در قالب برنامه پنج ساله يازدهم صنايع لبني ملي و يك برنامه طولاني مدت تا سال 2020 تدوين و اعلام كرده است. در قالب اين برنامه براي بهبود كيفيت گله‌هاي گاو شيري يارانه‌اي به‌صورت ارايه اسپرم مجاني جهت بهينه كردن نژاد گاوهاي شيري پرداخت مي‌شود. از سال 2005 اين طرح براي 675 هزار راس گاو در 15 بخش از 4استان كشور چين لحاظ شده است. همچنين حدود 20 هزار دامداري گاو شيري منطقه‌اي در سطح ملي تقويت شده‌اند، وزارت كشاورزي در اين سال تجربه‌اي در خصوص پرداخت يارانه به تسهيل و بهبود فرآيند ضايعات دامداري‌ها و مرغداري‌ها در سطح مناطق به اجرا گذارده است.

يكي از ايالت‌هاي چين به واسطه جذب سرمايه 56/5 ميليون دلاري از منابع دولتي اقدام به تأسيس صندوق ريسك لبني كرده است اين صندوق مبالغي را به عنوان يارانه جهت جلوگيري و پيشگيري از شيوع بيماري‌هايي نظير تب مالت و سل مي‌پردازد.

از سوي ديگر در راستاي برنامه توجه برتقويت مديريت توليد و فرآوري شير مايع وزارت كشاورزي چين با همكاري ساير ارگان‌ها و وزارت‌هاي ذي‌ربط برنامه كارشناسي را جهت تدوين استاندارد تشخيص در شيرهاي پاستوريزه و‌ ‌UHT و تهيه منابع علمي تعيين آن پياده كرده است.

در مدت كوتاهي از اجراي اين برنامه مؤسسات آزمون كيفيت شير و فرآورده‌هاي شيري نيز تأسيس شدند كه وظيفه نظارت بركيفيت شير مايع را برعهده دارند.

هيأت‌هاي نظارت و بازرسي نيز جهت بررسي وضعيت توليد و فرآوري شير مايع به ويژه در شركت‌هاي كليدي توليدكننده اين محصولات اعزام شده‌اند اين اقدامات منجر به تنظيم بازار شير مايع در سطح ملي، استفاده از ليبل براي توليد شير باز ساخته در برخي شركت‌هاي توليدكننده اين محصول شده و قيمت بازار شير خام نيز ساماندهي شده است.

در اجراي برنامه شير مدارس دولتي نيز طي سال 2005 تعداد 8862 مدرسه در 52 شهر چين در برنامه شير مدارس قرار گرفتند و روزانه حدود 93/1 ميليون عدد شير براي بهره‌مندي 9/1 ميليون دانش‌آموز برنامه‌ريزي شد. در مدت اجراي برنامه شير مدارس تعداد گوساله‌هاي شيري 122 هزار و شير توليدي 144 هزار تن افزايش يافت كه درآمدي حدود 73/61 ميليون دلار عايد دامداران شده است.

از زمان اجراي قانون مرتبط با مجوزهاي اداري، دولت چين در اول جولاي 2004، تخصيص توليد شير مدارس از دولت مركزي به سازمان‌هاي كشاورزي، تحصيلي و نظارت كيفيتي استاني تعويض گرديد و توليدكنندگاني كه توليد شير مدارس به آنها اختصاص يافته بود، كدهاي تأييد شده و لوگوي شير مدارس چين را از دفتر برنامه‌ريزي شير مدارس ايالتي دريافت و تحت نظارت آنها توليد مي‌كنند.

جهت به روزسازي و بهبود برنامه شير خام براي توليد شير مدارس، برنامه‌اي به صورت برگزاري سمينارها ودوره‌هاي آموزشي براي مديران واحدهاي توليدكننده شير و كارشناسان مربوطه برگزار شده و تعدادي از مديران جهت آموزش روش‌هاي مدرن تغذيه دام و متدهاي مديريتي به كشور سوئد اعزام شده‌اند.

در عرصه فعاليت‌هاي بين‌المللي، سومين كنفرانس بين‌المللي شير مدارس با حمايت‌ ‌FAO و ارگان‌هاي ذي‌ربط در چين در استان يون‌آن در آوريل 2005 برگزار شد و در خصوص تجربيات موفق كشورهاي مختلف در زمينه اجراي برنامه شير مدارس تبادل‌نظر شد. همچنين در سپتامبر 2005 هيأتي مركب از نمايندگان وزارت كشاورزي، وزارت آموزش، اداره نظارت بركيفيت، اداره بازرسي و تضمين و وزارت اقتصاد جهت مطالعه وضعيت توسعه صنايع لبني و برنامه شير مدارس كشور آفريقاي‌جنوبي و ساير كشورهاي قاره آفريقا به آنجا اعزام و در اولين كنفرانس شير مدارس آفريقاي جنوب شرقي نيز شركت كردند.

بديهي است پياده‌سازي چنين برنامه‌هاي حمايتي و ترويجي در صنايع لبني ايران نيازمند تأسيس خانه شير مي‌باشد.

‌

يکشنبه 14 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 62]