ترانه‌هاي ماندگار دفاع مقدس

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: ترانه‌هاي ماندگار دفاع مقدس

خاطره ترانه‌هاي ماندگار دفاع مقدس كه شنيدن قطعاتي از آن همچنان ما را به فضاي روحاني و سرشار از يكدلي و همراهي مردمان اين سرزمين در طول 8 سال جنگ تحميلي هدايت مي‌كند ريشه در فرهنگ و روايات ديني ما دارد. سروده‌ها و اشعاري كه شايد بتوان آن را يكي از عوامل مهم در پيروزي و ترغيب رزمندگان به صحنه‌هاي نبرد دانست. چنانكه از دوران باستان نيز افرادي در ميان لشكريان هر دو گروه متخاصم بودند كه با هدف تشويق سربازان خود به رجز خواني و بيان سوابق و توانمنديهاي مبارزين لشكر خودي مي‌پرداختند. شرح رجز خواني رزم آوران در هنگامه نبرد و جنگ آوريهاي لشكريان در ابيات شاهنامه به عنوان يكي از منابع ادبي و تاريخي ايران باستان كاملا مشهود است.

علاوه بر روايات و داستانهاي نقل شده از غزوات پيامبر اسلام به خصوص جنگ خندق و خيبر، نشانه‌هايي از اين سنت را مي‌توان در سيره ائمه معصومين(ع) ديد. بنا بر روايات، حضرت فاطمه(س) در هنگام خواب نمودن فرزندان خويش پس از حمد و سپاس الهي، خلق نيك و شجاعتهاي حضرت اميرالمؤمنين علي بن ابي طالب(ع) در هنگامه نبرد را در قالب ابياتي زيبا در گوش آنان زمزمه مي‌فرمود.

حتي زماني كه پيامبراسلام به جنگ با كفار رهسپار مي‌شدند زناني را براي پرستاري و بستن جراحات مجروحان به همراه خويش مي‌بردند و آنان با رجزخواني در هنگامه نبرد ضمن تضعيف روحيه دشمن، موجب تشويق سپاهيان اسلام در رويارويي با سپاه كفار مي‌شدند.

موسيقي حماسي از ديرباز در اقوام مختلف ايراني به ويژه در جنگاوريها و سلحشوري دليران ايراني نقش به سزايي داشته است و به مرور زمان، اين نوع موسيقي جايگاه خود را در پرده خواني، تعزيه و حتي ورزش باستاني در قالب ضرب و زنگ در زورخانه‌ها پيدا كرد.

پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران كه پيدايش ترانه سرودهاي به يادماندني را با خود به همراه داشت وقوع جنگ تحميلي عراق عليه ايران در 31 شهريور 59 نيز به شكوفايي استعدادهاي نهفته بسياري از شاعران و جوانان در سرودن شعرها و ساخت قطعات موسيقي حماسي انجاميد.

با وجود آثار ارزشمندي كه در سالهاي دوران دفاع مقدس (از سال 59 تا 67 ) در حوزه سرودها و ترانه‌هاي حماسي ساخته شد اما هنوز پس از گذشت 20 سال از پايان جنگ، اقدام جدي در زمينه گردآوري، شناسايي منابع و به طور كلي تهيه شناسنامه آثار ديده نمي‌شود.

هوشنگ جاويد از پژوهشگران حوزه موسيقي در اين خصوص به مهر گفت: در آن زمان تنها دو نوع موسيقي سنتي و نوعي از موسيقي پاپ توليد مي‌شد كه گاهي اين نوع موسيقي ظرف 24 تا 48 ساعت توليد مي‌شد و خيلي هم فكر شده نبود.

وي در مورد ويژگيهاي موسيقي آن دوره خاطرنشان كرد: بيشتر كلام بود تا آهنگسازي. حتي بعضي از اين آهنگها توسط تدوينگران تصويري صدا و سيما به عنوان موسيقي دفاع مقدس در بين عموم مردم جا افتاد. يعني يك موسيقي كه براي يك موقعيت ديگري اجرا شده بود را بر روي تصاوير جنگي پياده كردند و به موسيقي جنگ معروف شد مثل تصنيف «اندك‌اندك جمع مستان مي‌رسند» ساخته آقاي ذوالفنون به خوانندگي آقاي ناظري كه با يك كار تدويني زيركانه در صدا و سيما به عنوان موسيقي جنگ جا افتاد.

جاويد با برشمردن برخي از آثار مثبتي كه در اذهان مردم ايران ماندگار شد، افزود: برخي از اين قطعات با اينكه كار چند ساعته بود، ماندگار شد اما خيلي از آنها در خاطر حتي افراد ميانسال باقي نماند و به دليل عجله در ساخت آنطور كه بايد و شايد از نظر هنري زمان فكر كردن وجود نداشت و بيشتر كلام در ماندگاري اين آثار مؤثر بود و خود آثار به آن شكل از لحاظ ساخت موسيقي ماندگار نشدند. حتي قطعه‌اي به عنوان موسيقي جنگ ساخته نشد و بيشتر ترانه ساخته و در قالب سرود عنوان شد.

وي در خصوص ترانه ماندگار «دايه دايه وقت جنگه» گفت: اين ترانه يك ترانه بختياري و بومي است و يك گروه محلي آن را اجرا كردند. سابقه اين ترانه هم به نبردهاي طايفه‌اي و جنگ جهاني اول و دوم برمي گردد. تا زماني كه اين گروه اين ترانه را اجرا نكرده بودند هيچ جا و هيچ رسانه‌اي به اين نوع موسيقي نگاه نداشت. اين گروه براي نخستين بار بعد از انقلاب -قبل از انقلاب آقاي سقايي اين ترانه را خوانده بود- اين ترانه را با اجراي جديد و تغييراتي كه به آن داد با خوانندگي آقاي ميرزاوندي اجرا كرد كه باعث شد عرق نگاه مسؤلين به موسيقي بومي در شاخه حماسي قويتر شود و بعد از سالهاي جنگ دستگاههاي دولتي حمايت كردند كه حوزه هنري توانست جشنواره موسيقي حماسي ايران را در سال 76 برگزار كند.

هوشنگ جاويد بيشتر آهنگ‌هاي دوره دفاع مقدس را در شاخه ترانه دانست و گفت: از آنجا كه خيلي ها در آن دوره از واژه ترانه اكراه داشتند اين آهنگها به سرود معروف شد و به عنوان سرود حماسي جا افتاد و نه ترانه حماسي. سرود براي خود تعريفي خاص در موسيقي دارد چرا كه حتما بايد گروهي خوانده شود و شعر فاخر و سنگيني داشته باشد كه مي‌توان شعر «همپاي جلودار» به خوانندگي آقاي سراج را يكي از سرودهاي ماندگار در كل جنگ ناميد.

اين پژوهشگر موسيقي از نوحه خواني‌هاي آهنگران، كويتي پور و فخري به عنوان زيباترين نغمه‌هاي حماسي در جبهه‌ها ياد كرد و افزود: تأثير اين نوحه‌ها به گونه‌اي بود كه ايرانيان مقيم خارج از كشور متقاضي اين نوارها بودند و صد تا صد تا سفارش خريد مي‌دادند تا ببينند در ايران چه چيزي اجرا مي‌شود.

وي از بي مهري مسؤلين فرهنگي نسبت به برخي از افراد تأثيرگذار در حوزه موسيقي دفاع مقدس اظهار تأسف كرد و گفت: در زمان جنگ برخي گروههاي موسيقي در پشت خط مقدم جبهه هم برنامه اجرا مي‌كردند. مثل آقاي رشيد وطن دوست و تعدادي از خواننده‌ها كه فيلمهاي آن موجود است كه با وجود بمباران هوايي منطقه گروه در حال نوازندگي و خوانندگي است و در لحظه آخر كار را رها مي‌كنند.

هوشنگ جاويد بداهه خواني‌هاي رزمندگان را در جبهه به نغمه‌هاي آوازي تعبير كرد و گفت: نغمه‌هاي آوازي نظير «كربلا كربلا ما داريم مي‌آييم» كار بزرگ يكي از بچه‌هاي شيراز بود كه خودش از جانبازان جنگ و برادر شهيد است و كارهاي خوبي انجام دادند يا در شيراز ما فردي را داريم كه معروف به «شهيد بي سر» است كه از نوحه خوانان جبهه و جنگ بود. هنرستان مهمترين جايگاه پرورش هنرمندان كشور معاون هنري وزير ارشاد صبح امروز در آيين آغاز سال تحصيلي هنرستان تجسمي پسران سابقه 70 ساله هنرستان‌ها را دليلي بر جايگاه مهم آنها در پرورش هنرمندان كشور دانست.

به گزارش مهر، زنگ آغاز سال تحصيلي جديد صبح امروز در هنرستان تجسمي پسران با حضور محمدحسين‌ايماني خوشخو معاون هنري وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي و حسين عرب اسدي مدير كل فرهنگ و ارشاد اسلامي تهران به صدا درآمد.

در ابتداي اين آيين احمد رويايي مدير اين هنرستان با تبريك سال تحصيلي جديد گفت: بايد در نخستين گام سال جديد تحصيلي از شهداي دانش‌آموز اين هنرستان در هفته دفاع مقدس ياد كرد. همچنين ياد استادان درگذشته اين هنرستان چون زنده‌ياد محمدرضا آغاسي و داريوش شريف‌آبادي را گرامي داشت.

وي در ادامه از تاسيس نگارخانه هنرستان تجسمي پسران با ياد استاد شريف‌آبادي خبر داد. در ادامه معاون هنري وزير ارشاد با ابراز تاسف از كمبود هنرستان‌ها گفت: ما در كشور كمبود هنرستان هنري داريم و متاسفانه از برخي شهرستان‌ها خبر تعطيلي هنرستان‌ها به گوش مي‌رسد. هنرستان‌هاي ما فقط ظرفيت ساماندهي 3000 دانش‌آموز را دارند كه بايد از اين موضوع گله كرد.

ايماني هنرستان‌ها را داراي جايگاهي مهم در پرورش و آموزش هنرمندان با توجه به سابقه 70 ساله آنها دانست و با اشاره به بيانات مقام معظم رهبري گفت: توصيه رهبر انقلاب كشف نخبگان و هموارسازي مسير آنهاست. هنرستان‌ها از ديرباز اين نقش را ايفا كرده‌اند و اميدوارم با مساعدت مسئولان، هنرستان‌ها بتوانند نقشي بيشتر در راه رشد و توسعه هنر ايفا كنند.

معاون هنري وزير ارشاد در ادامه اين آيين زنگ آغاز سال تحصيلي جديد را به صدا درآورد و تجليل از هنرجويان برگزيده سال گذشته بخش بعدي آيين بود. همچنين با حضور‌ايماني خوشخو و عرب اسدي از زنده‌ياد دكتر داريوش شريف‌آبادي با حضور همسرش تجليل به عمل آمد.

چهارشنبه 3 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 209]