افزايش ٥٠٠ هزار هكتاري زراعت چوب، وعده رئيس سازمان جنگل ها

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: افزايش ٥٠٠ هزار هكتاري زراعت چوب، وعده رئيس سازمان جنگل ها
گسترش روند تخريب جنگل ها در دهه هاي اخير، كارشناسان منابع طبيعي را بر آن داشته كه براي رفع اين مشكل كه در سطح جهان نيز مطرح است، نسخه هايي ارائه دهند. يكي از اين راه كارها «جنگل كاري دستي» و ديگري «ترويج و توسعه زراعت چوب در عرصه هاي مرتعي تخريب شده و نقاط جنگلي است».

پژوهشگراني كه زراعت چوب را براي اراضي جنگلي پيشنهاد مي كنند بر اين باورند كه هدف اصلي قطع درختان جنگلي، تهيه چوب و استفاده هاي صنعتي از آن است. بنابراين براي جايگزيني درختان قطع شده، بهترين شيوه كارشناسان درختان سريع الرشد نظير صنوبر است.

گسترش جنگل هاي صنوبري در نقشه طبيعي جنگل هاي جهان، بيانگر اين موضوع است كه اين جنگل ها توانسته اند جايگزين قابل قبولي براي عرصه هاي تخريب شده جنگل ها به شمار روند، از اين رو مي توانند براي جنگل هاي ايران نيز نسخه قابل اجرايي باشند.

نگرش وزارتي
زراعت چوب به عنوان روش جايگزين برداشت از منابع طبيعي و عرصه هاي جنگلي مورد تاكيد عالي ترين مقام وزارت جهاد كشاورزي نيز مي باشد.

«محمدرضا اسكندري» در جلسه معارفه رئيس جديد سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري در تير ماه سال گذشته گفت: اگر زراعت چوب در كشور به درستي انجام شود مي توانيم سالانه ١٤ ميليون مترمكعب توليد چوب داشته باشيم و حتي صادركننده هم باشيم.

وي با اشاره به اين كه بهره برداري مجاز (از جنگل ها) نيز بايد محدود شود، گفت: اگر سازمان جنگل ها مي خواهد جنگل ها را از تعرض حفظ كند، بايد برنامه ريزي داشته باشد و به هيچ عنوان اجازه بهره برداري بيشتر را ندهد.

ولي اين مهم تا چه حد در كشور جدي گرفته شده است؟

نگرش ها عوض شده ولي...
«مسعود حبيبي آبكناري» كارشناس مسئول مديريت جنگل هاي خارج از شمال ديدگاه خود را درباره روش هاي جايگزين عرصه هاي تخريب شده جنگلي چنين بيان مي كند: اگرچه تاكنون بيش از ٣٠ كلاس بهره برداري از جنگل تعريف شده، توليد چوب و تامين آن همچنان مهم ترين هدف جنگل داري و توسعه جنگل هاست. بنابراين محوريت جنگل داري براساس توليد چوب تعريف مي شود و هدف نهايي توسعه جنگل ها برداشت چوب است.

وي مي افزايد: در ايران تنها به ٥ يا ٦ نوع بهره برداري از جنگل توجه شده و در اين ميان توليد و استحصال چوب، اصلي ترين هدف جنگل داري بيان شده است. بنابراين نگرش توسعه جنگل و جنگل داري بايد به سوي توليد چوب و زراعت آن معطوف شود كه طي سال هاي گذشته تا حدي به اين وضعيت توجه و در كنار بهسازي و نوسازي عرصه هاي طبيعي، به دانش زراعت چوب هم بها داده شده است. همچنين بخشي از تلاش وزارت خانه و سازمان جنگل ها هم به اين سمت سوق داده شده است.

«حبيبي» مبحث ديگري را از جنگل داري و روش هاي جايگزين عرصه هاي جنگلي مطرح مي كند و ادامه مي دهد: يكي از دلايلي كه توفيق چنداني در بهسازي سريع جنگل ها نداشته ايم اين است كه روش هاي كنوني جنگل كاري ما همچنان از شيوه هاي سنتي پيروي مي كند و شرايط به كارگيري روش هاي نوين در كشور فراهم نشده يا اگر هم فراهم شده، بسيار محدود است و چنان چه بخواهيم به همان سرعتي كه جنگل ها نابود مي شوند، آن ها را نوسازي كنيم الزاما بايد از روش هاي علمي موجود نظير «جنگل كاري خوشه اي» و «نقشه اي» استفاده ببريم تا هم بر سرعت توسعه و جايگزيني عرصه ها بيفزاييم و هم آينده روشني از نظر توسعه جنگل ها ترسيم كنيم.

حمايت هاي دولتي
دكتر «داوود آزادفر» عضو هيئت علمي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان در گفت وگو با ايسنا با اشاره به اولين تجربه زراعت چوب در كشور، مي گويد: طرح زراعت چوب تنها با تشويق و حمايت زارعان ادامه خواهد يافت. در صورتي كه هيچ گونه كنترل و نظارتي براي كشت گونه و نوع مواد اوليه اي كه در اختيار زارعان قرار مي گيرد، وجود نداشته باشد، ادامه اين روند پس از مدت كوتاهي باعث منفي شدن ذهنيت زارعان و افت اين طرح مي شود و اگر تجربه خوبي براي زارعان نباشد، اين سياست ادامه دار نخواهد بود و فرهنگ سازي براي اجراي دوباره آن بسيار دشوار مي شود.

وي با اشاره به نياز مبرم كشور به زراعت چوب، اضافه مي كند: مساحت كم جنگل هاي كشور جواب گوي نياز به چوب نخواهد بود، بنابراين زراعت چوب با گونه هاي سريع الرشد خارج از توده هاي طبيعي مي تواند فشار را بر منابع كاهش دهد و همچنين اداره كل منابع طبيعي نيز بايد با در اختيار قرار دادن مواد اوليه مرغوب و گونه هاي اصلاح شده و حمايت زارعان اين طرح را به صورت درازمدت اجرا كند.

اين استاد دانشگاه درباره آغاز طرح احياي اراضي كم بازده در مناطق كم شيب مي گويد: اجراي اين طرح باعث ايجاد تعارضاتي بين وزارت جهاد كشاورزي و سازمان جنگل ها و مراتع شده است و همچنين زارعان براي احياي اين زمين ها نيز درخواست سند مالكيت و نيز دريافت وام را دارند كه با هماهنگي وزارت جهاد كشاورزي و سازمان جنگل ها و مراتع و يكپارچه شدن زمين هاي داخل جنگل توسط دولت و همچنين تلفيق زراعت اراضي كنار جنگل ها با گونه هاي مثمر و غيرمثمر سازگار با جنگل هاي شمال، تعارضات به وجود آمده برطرف خواهد شد.

جنگل كاري خوشه اي
«مجتبي راعي» كارشناس اداره كل منابع طبيعي گلستان نيز نظر خود را درباره شيوه هاي نوين بهسازي جنگل ها بيان مي كند و «جنگل كاري خوشه اي» را در شرايط كنوني بهترين روش براي احياي جنگل ها مي داند و مي افزايد: در كشورهايي كه جنگل و صنايع جانبي و فرآورده هاي آن در اقتصاد آن ها جايگاه قابل توجهي دارد سمت و سوي احداث جنگل به توسعه و كاشت جنگل هاي دست كاشت پيش رفته و اين كشورها از الگوهايي نظير الگوي كشت نهال به شيوه خوشه اي استفاده مي كنند.

در اين روش، طراحي و مكان يابي نهال ها به گونه اي انتخاب مي شود كه در مواقع آتش سوزي تنها بخش اندكي از جنگل آسيب ببيند زيرا كاشت نهال ها (كه بعدها به درختان تنومندي تبديل مي شوند) در فواصل معين و طبق نقشه اجرا مي شود و هر درخت به محض اين كه آتش بگيرد تنها ٢ يا ٤ درخت مجاور را دچار آتش سوزي مي كند و خوشه آتش، توانايي سوزاندن خوشه هاي درختان (رديف درختان) را ندارد.

در واقع آتش در ضعيف ترين حالت خود قرار مي گيرد. هر چند اين روش در ايران كه بيشتر جنگل ها سنتي است، قابل اجرا نيست اما مي توان در احداث عرصه هاي جديد از آن بهره گرفت.

ازراعي درباره آمار جنگل كاري در سال هاي اخير نيز جويا مي شويم: رقمي كه در سال هاي اخير روي آن مانور داده شده، ٥/١ ميليون هكتار از اوايل پيروزي انقلاب اسلامي تا اواخر سال ٨٦ است، اما اين رقم را كارشناسان تاييد نمي كنند زيرا باتوجه به سالانه ٥٠ تا ٦٠ هزار هكتار نهال كاري كه در گزارش هاي رسمي اعلام شده و ميزان آتش سوزي و برداشت هاي وسيع و تخريب هاي سال هاي گذشته، نمي توان به رقم ٥/١ ميليون هكتار رسيد بنابراين رقم ٦٠٠ تا ٨٠٠ هزار هكتار به نظر من صحيح تر است.

مشكلات پيش رو
اما زراعت چوب نيز مشكلات خاص خود را دارد. يك مقام مسئول در اداره كل دفتر امور منابع جنگلي سازمان جنگل ها مي گويد: به علت انجام نشدن آماربرداري دقيق و همچنين كشت چوب در حاشيه مزارع به عنوان بادشكن، آمار رسمي و دقيقي در دست نيست و آ مارهاي اعلام شده (درباره سطح زير كشت زراعت چوب) تقريبي است.

وي بزرگ ترين مانع توسعه طرح زراعت چوب را مشكلات اداري در پرداخت وام به زارعان توسط بانك كشاورزي و محدوديت منابع آبي را از ديگر موانع توسعه اين طرح عنوان مي كند.

اين مقام مسئول در عين حال تصريح مي كند: سطح زير كشت طرح زراعت چوب در كل كشور ١٥٥ هزار هكتار است كه حدود ٩٥ هزار هكتار در خارج از ٣ استان شمالي كشور و ٥٥ هزار هكتار نيز در استان هاي مازندران، گيلان، گلستان و شهرستان نوشهر كشت شده و ظرفيت كل كشور براي زراعت چوب ٥٠٠ هزار هكتار برآورد شده است كه استان هاي شمال زاگرس كشور مستعدترين منطقه كشت مي باشند و مي توان با حمايت و ترغيب زارعان اين طرح را وسعت بخشيد و امكانات بالقوه را به فعليت درآورد.

رئيس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري كشور نيز از ظرفيت ٥٠٠ هزار هكتاري زراعت چوب خبر داد.

٥٠٠ هزار هكتار زراعت چوب
دكتر «شريفي» رئيس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخيزداري كشور هدف زراعت چوب را كاهش فشار به جنگل ها مي داند و مي گويد: براي زراعت چوب برآوردهايي شده و وسعت زمين هاي مستعد براي اين كار در حدود ٥٠٠ هزار هكتار ارزيابي شده است كه گونه هايي از درختان سريع الرشد را در آن ها خواهيم كاشت.

معاون وزير جهاد كشاورزي از سياست هاي تشويقي در اين زمينه نيز خبر مي دهد و اضافه مي كند: دولت با دادن وام و نهال و تشويق كشاورزان، آن ها را به كاشت درخت در اطراف مزارع ترغيب مي كند.

«شريفي» زراعت چوب را مورد حمايت يارانه هاي دولتي قلمداد مي كند و ادامه مي دهد: يارانه پرداختي بابت هر هكتار زراعت چوب يك ميليون تومان است و علاوه بر وام ارزان قيمت، نهال رايگان و مهلت چند سال بعد از رسيدن درخت به دوره بهره برداري اقتصادي، از جمله تسهيلات دولت براي زراعت چوب است.

ايجاد زمينه صادرات چوب و افزايش درآمد كشاورزان نيز از اهدافي است كه معاون وزير به آن اشاره كرده است: با ترويج كشت و زراعت چوب، هم نياز كشور به چوب براي صنايع كاغذي و سلولزي رفع مي شود و هم امكان صادرات چوب فراهم مي شود و مشاغل مربوط به زراعت چوب، صنايع چوب و صنايع كاغذي با اين زراعت تقويت مي شود و فشار بر عرصه هاي جنگلي براي برداشت چوب كاهش مي يابد.

به هر حال آن چه مسلم است، نياز كشور به چوب و صنايع چوبي با روند فزاينده اي روبه روست و چنان چه هم زمان با تامين اين نياز، قصد حفظ و احياي جنگل هاي كشور را داشته باشيم ترويج و توسعه صنعت زراعت چوب نسخه قابل اجرايي است كه زمينه عملياتي كردن آن نيز در كشور فراهم است.
چهارشنبه 27 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 323]