واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: اقتصاد > کشاورزی - هرچه خشکی بیش خسارت بیشتر فرزانه طهرانی: کاهش 20 تا 25 درصدی تولید محصولات کشاورزی در سال آینده هشداری است که آسمان از هم اکنون به مسوولان بخش داده است. خشکسالی بازگشت خود را از پاییز امسال به رخ کشید و سالی کم آب را پیش روی بخش کشاورزی قرار داد. سال کم آب، آن هم برای بخشی که تولیدش وابستگی بلامنازعی به نزولات آسمانی دارد. سال 1387 که با کاهش بارندگیها تولید محصولات کشاورزی دچار افت شدید شد، کارشناسان کاهش 20 درصدی تولیدات را پیشبینی کردند. رقمی که در آن سال هیچ گاه از سوی مسوولان اعلام نشد. اما با گذشت دو سال از آن تاریخ، دیگر راهی برای جلوگیری از انتشار آمار، وجود نداشت. اینچنین بود که با اعلام رقم کاهش تولید از سوی بانک مرکزی، اظهارنظر کارشناسان در سال 87 تایید شد. در این سال خودکفایی در تولید گندم که از سال 83 در لیست افتخارات مسوولان به ثبت رسیده بود؛ محقق نشد و تولید بسیاری دیگر از محصولات محوری و اساسی کشاورزی به مخاطره افتاد. تولید محصولات کشاورزی که در سال 86 به 101 میلیون تن رسیده بود و عبور از مرز 100 شعفی وصفناپذیر را برای دولتمردان همراه خود آورده بود در سال 87، تاسف از دستیابی به تنها 80 میلیون تن محصول، جای آن را گرفت و این امر مانعی برای اعلام عملکردها در آن سال و سال پس از آن شد. 10- درصد، رشد بخش کشاورزی در سال خشک افت تولید سبب شد برای تامین نیاز غذایی کشور، ناگزیر به واردات 20 میلیون و 347 هزار تن محصول کشاورزی به ارزش 11 میلیارد و 350 میلیون دلار شویم. شدت وابستگی زمانی مشخص میشود که آمار واردات سال 86 را در مقابل آمار سال خشک 87 قرار دهیم. در سال 86 یعنی سال پیش از خشکسالی 12 میلیون و 369 هزار تن محصول به ارزش شش میلیارد و 95 میلیون دلار وارد کشور شده بود. این ارقام نشان میدهد که در سال 87، درپی بروز خشکسالی، وابستگی کشور به محصولات خارجی 64 درصد به لحاظ وزن و 86 درصد به لحاظ ارزش بیشتر از سال پر باران 86 بوده است. از دیگرسو وقتی به رشد بخش کشاورزی نگاه میکنیم و سقوط این شاخص از 6.2 درصد در سال 86 به 10.3- درصد در سال 87 را میبینیم آنگاه متوجه میشویم که قهر کردن ابرها از آسمان ایران چه تبعات سنگینی درپی خواهد داشت. مقایسه این آمار است که اهمیت بروز مجدد خشکسالی را برای بخش کشاورزی نمایان میکند و در صورت اندیشه نکردن راهکاری مناسب، تکرار سال 87 را در سال 90 به مسوولان هشدار میدهد. جابجایی کشت بین استانها این هشدارها باعث شده مجید خلیلی خشنود معاونت تولیدات گیاهی وزارت جهادکشاورزی ضمن آنکه تاثیر بیچون و چرای خشکسالی بر تولیدات را تایید میکند در اظهاراتی تمهیدات وزارت متبوع را اینچنین توضیح دهد: وزارت جهادکشاورزی برای سال زراعی آتی الگوی کشت تعیین کرده و طبق آن محصولاتی که نیاز به آب بیشتر دارند از استانهای خشک خارج شده و به استانهایی با اقلیم بهتر منتقل میشوند. همچنین محصولات خشکی پسند جایگزین محصولاتی با مصرف آب بالا خواهند شد. گرچه هنوز در طرح تعیین الگوی کشت برای سال آینده تردید وجود دارد اما مهمترین مساله در اجرایی شدن این طرحها، آموزش کشاورزان است تا نسبت به برنامههای ارائه شده از سوی وزارت جهادکشاورزی مقاومت نکرده و با اطمینان به مسوولان، محصول پیشنهاد شده را برای کاشت انتخاب کنند. ولی از آنجا که کشاورزان در سالهای قبل، از اطمینان به برنامههای وزارتخانه خاطره خوشی ندارند -همانگونه که در طرح توسعه کاشت زیتون تجربه کردند- قانع کردن آنها برای گوش سپردن به فرمان بر مسند نشستهها چندان ساده به نظر نمیرسد. اما در عین حال خشنود تاکید می کند: استراتژی چگونگی کشت در کل استانهای کشور به ویژه در 11 استان که بحث خشکسالی در آنها بیش از سایرین مطرح است؛ انجام خواهد شد. 8 درصد، کل اراضی مجهز به آبیاری تحت فشار تجهیز مزارع به سیستم آبیاری تحت فشار همواره به عنوان یکی از راههای کمرنگ کردن اثرات اقلیم بر بخش کشاورزی مورد تایید مسوولان و کارشناسان بوده است. به رغم توسعه این روش آبیاری در سالهای گذشته اما همچنان نسبت زمینهای مجهز به آبیاری تحت فشار در مقایسه با کل اراضی آبی کشور 8.6 درصد برآورد میشود. به عبارت دیگر طبق آمار سال 2007 از هشت میلیون و 132 هزار هکتار اراضی آبی کشور تنها 700 هزار هکتار تحت پوشش روشهای نوین آبیاری قرار دارد. به تمام موارد ذکرشده فوق باید این را هم اضافه کرد که بخش کشاورزی 92.2 درصد از کل آبهای برداشت شده در کشور را استفاده می کند. یعنی از 93.1 میلیارد متر مکعب آب استحصال شده، سهم بخش کشاورزی 86 میلیارد متر مکعب بوده است و این درحالی است که بهرهوری آب در این بخش تنها یک سوم محاسبه میشود. بیتوجهی مطلق به مساله آب در این خصوص نظرات کارشناسی محمدحسین کریمیپور رییس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران بسیار قابل تامل خواهد بود. او معتقد است: آنچه کشور را رنج میدهد فقر آب نیست بلکه فقر فرهنگ استفاده از آب است. کریمیپور با اشاره به اینکه خشکسالی در ایران یک پدیده بومی است بیان میکند: آب قابل دسترس کشاورزی کم نیست اما نحوه استفاده از آن به هیچ وجه صحیح نبوده است. او بیتوجهی دولت به این مساله مهم را اینگونه تشریح میکند: وقتی مادهای در برنامه پنجم که ایجاد شبکههای آبیاری در کشور را به دولت تکلیف میکند؛ حذف میشود یعنی قیم توجهی به حال فرد تحت قیومیت خود ندارد و وقتی در ماده 126 برنامه یک درصد از سهم بهرهبرداران کم شده اما به دولت اجازه داده میشود که این سهم را به طرحهای جدید اختصاص دهد یعنی آب صرفهجویی شده، فروخته و به درآمد دولت اضافه شود حتی اگر به قیمت هرچه خشکتر شدن زمین و از دست دادن منابع تجدیدناپذیر آب تمام شود. کریمیپور تاکید می کند: فضای کشور فضای بیتوجهی مطلق به مساله آب است. خشکسالی یک پدیده تکرارپذیر است که باید برای آن برنامهریزی شود. ما چه برنامهای اندیشیدیم با بهرهوری پایین 30 درصد و اتلاف 70 درصد این منبع گرانبها؟ الزامات برنامه چقدر بوده و چقدر از آن اجرا شده است؟ آبیاری تحت فشار چه اثر معناداری داشته است؟ رییس کمیسیون کشاورزی اتاق ایران ادامه میدهد: هرساله برای طرحهای عمرانی و ساخت سدها اعتبارات سنگین پیشبینی میشود. تعداد سدهای ساخته شده از شمارش خارج میشود ولی ایجاد شبکه های آبرسانی در پایین سد فراموش میشود. ایجاد سد بدون استفاده صحیح از آب حاصل شده در پایاب آن چه نفعی در پی خواهد داشت؟ سال 84 پس از آنکه محمدرضا اسکندری پست وزارت را از محمود حجتی تحویل گرفت؛ با وفور نزولات آسمانی در آن سالها، لزومی به ادامه فعالیت کمیته خشکسالی در وزارت جهادکشاورزی دیده نشد به این ترتیب این کمیته با آمدن باران رفت. دریغ از آنکه خشکسالی همین نزدیکی کمین کرده و قرار است بار دیگر در سال 87 خودنمایی کند. جدی نگرفتن کمیته خشکسالی در سالهای پر آب توانست لطماتی به بدنه کشاورزی در آن سال وارد کند. ناگزیر در سال زراعی 87 - 86 سیستم مدیریتی وزارت جهادکشاورزی با نگاهی هر چند مقطعی به بحث خشکسالی، ستادی مختص برنامهریزی برای این امر در نظر گرفت و برای مقابله با آثار مخرب خشکسالی یازده کارگروه مختلف تشکیل داد. صدمات وارده اما به قدری پررنگ بود که این بار در آخرین روزهای سال 88 دولت ستاد خشکسالی را بنا به پیشنهاد رییس جمهور و به منظور اتخاذ تصمیمات لازم برای کاهش آثار ناشی از خشکسالی در کشور، هماهنگی بین دستگاههای اجرایی و مدیریت مقابله با خشکسالی در سطحی وسیعتر تشکیل داد. ستاد مذکور با عضویت معاون اول رئیسجمهور بهعنوان رئیس ستاد، وزرای کشور، نیرو، جهاد کشاورزی، بازرگانی، کار و اموراجتماعی، امور اقتصادی و دارایی، بهداشت درمان و آموزش پزشکی، معاون برنامهریزی و نظارت راهبردی رئیسجمهور، رئیس کل بانک مرکزی، رئیس دفتر امور مناطق محروم کشور و رئیس سازمان هواشناسی تشکیل شد ولی آنچه نگرانیهای سال 87 را تکرار میکند آن است که تنها خبری که از این ستاد وجود دارد همان خبر تشکیل ستاد است. جدول: آمار تولید، صادرات و واردات محصولات کشاورزی و میانگین بارندگی در 6 سال سال میانگین بارندگی (میلی متر) میزان تولید (هزارتن) مقادیر واردات (هزارتن) ارزش واردات (میلیون دلار) مقادیر صادرات (هزارتن) ارزش صادرات (میلیون دلار) عملکرد رشد بخش کشاورزی 83 242 87043 9829 3737 1904 1459 2.2 84 280 95420 10201 3797 2508 2298 9.2 85 211 97559 15477 5754 3156 2949 4.7 86 280 101717 12369 6095 4227 3461 6.2 87 139 80367 20347 11550 3134 3274 10.3- 88 207 92852 20341 9810 3000 4200 - 32/
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 714]