نگاهى به تاريخچه جام ملت هاى اروپا

واضح آرشیو وب فارسی:ابرار: نگاهى به تاريخچه جام ملت هاى اروپا
جام ملت هاى اروپا به مراتب جوان تر از مسابقات جام جهانى است. در سال ۱۹۳۰ بود كه اولين دوره از مسابقات قهرمانى جهان برگزار شد و در سال ۱۹۶۰براى اولين بار تورنمنتى كوچك براى مشخص شدن قهرمان اروپا برگزار شد.كشورهاى بزرگ اروپا از جمله آلمان و انگلستان در آن زمان با توجه به بودن مسابقات قهرمانى جهان جذابيت چندانى در برگزارى مسابقاتى ويژه اروپا نمى ديدند. براى نمونه در اولين دوره بازى ها در سال ،۱۹۶۰ تنها ۱۷ تيم از ۳۳ كشور ممكن، آماده شركت در اين رقابت ها بودند. تمايل حضور در چنين مسابقاتى، در دوره هاى اول، بيش از همه در بين كشورهاى بلوك شرق سابق محسوس بود كه مى كوشيدند از طريق كسب موفقيت هاى ورزشى، در صحنه سياسى دنيا نيز پررنگ تر ظاهر شوند و نام آنها در صف كشورهاى مطرح دنيا قرار گيرد. البته نقش و محبوبيت جام ملت هاى اروپا به مرور زمان تغيير كرد.تا سال ۱۹۸۰ وضع بر اين قرار بود كه تورنمنت دور پايانى با حضور فقط ۴ تيم در كشورى ميزبان برگزار مى شد كه خود نيز يكى از اين ۴ تيم بود. در چهارچوب اين «مينى تورنمنت» تنها ۲ ديدار نيمه نهايى و يك ديدار فينال انجام مى گرفت. اين ۴ تيم هم در پيكارهايى مقدماتى تعيين مى شدند كه بازى هاى گروهى و در پى آن، ديدارهاى رفت و برگشت يك چهارم نهايى را دربر مى گرفت.دوره هاى ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۸ و آغازى دشوارسال ۱۹۶۰ فرانسه ميزبان بازى ها بود، اما بعد از شكست در مرحله نيمه نهايى و ناكامى ۲ بر صفر مقابل چكسلواكى در ديدار بر سر مقام سوم، انتظارات تماشاگران خود را برآورده نساخت. قهرمانى اولين دوره مسابقات جام ملت هاى اروپا نصيب شوروى سابق شد كه ۴ سال بعد (۱۹۶۴) هم در فينال بازى ها حضور داشت، اما در آنجا مغلوب اسپانيا شد. ميزبانى جام ۱۹۶۸ را ايتاليا برعهده داشت و خود هم نهايتاً عنوان قهرمانى را به دست آورد، البته با بخت و اقبال فراوان. ايتاليايى ها در ديدار نيمه نهايى به مصاف شوروى سابق رفتند كه حاصل بازى بعد از وقت قانونى و وقت اضافى صفر بر صفر بود. در آن دوران از ضربات پنالتى خبرى نبود و برنده ديدارهاى نيمه نهايى در چنين مواردى به حكم قرعه مشخص مى شد. قرعه پيروزى هم به نام ايتاليا خورد و ميزبان بازى ها در فينال روياروى يوگسلاوى قرار گرفت. اين ديدار بعد از وقت قانونى و اضافى با نتيجه تساوى يك بر يك به پايان رسيد. البته در فينال ديگر از قرعه و قرعه كشى خبرى نبود و در صورت تساوى، بازى بايد تكرار مى شد. در دومين بازى فينال ايتاليا موفق شد، يوگسلاوى را ۲ بر صفر شكست دهد. جام ۱۹۷۲ بلژيك و ظهور غولى به نام آلماندهه ۷۰ ميلادى را مى توان دهه طلايى فوتبال آلمان دانست. آلمان ها در اين دهه چه در مسابقات جام جهانى و جام ملت هاى اروپا و چه در رقابت هاى باشگاهى در اروپا، نقشى برجسته ايفا كردند. در جام ملت هاى اروپا كه در بلژيك برگزار شد، ژرمن ها تيمى را روانه ميدان كردند كه بسيارى آن را بهترين تيم ملى تاريخ فوتبال اين كشور مى دانند. ستاره بزرگ آن دوران فرانتس بكن باوئر، يگانه قيصر دنياى فوتبال بود كه در كنار او چهره هايى درخشان چون سپ ماير، گونتر نتزر و گرد مولر حضور داشتند. در آن دوره بود كه ملى پوشان آلمان به يك پيروزى بزرگ تاريخى دست يافتند و در چهارچوب بازى هاى مقدماتى براى نخستين بار توانستند تيم ملى انگلستان را در استاديوم تسخيرناپذير ومبلى لندن ۳ بر يك شكست دهند. تيم ملى فوتبال آلمان در آن دوره، بلژيك ميزبان بازى ها را در دور نيمه نهايى ۲ بر يك مغلوب كرد و در بازى فينال ۳ بر صفر روسيه را در هم كوبيد. گرد مولر كه به بمب افكن تيم ملى آلمان مشهور بود در ۲ بازى ۴ گل به ثمر رساند و آقاى گل شد.جام ۱۹۷۶ يوگسلاوى و تولد ضربات پنالتىنخستين بارى كه فدراسيون فوتبال اروپا تصميم گرفت، برنده يك ديدار را در صورت تساوى ۲ تيم بعد از ۱۲۰ دقيقه بازى، از طريق ضربات پنالتى مشخص كند، در جام ۱۹۷۶ يوگسلاوى بود. ژرمن ها كه سال ۷۲ قهرمان اروپا و ۷۴ قهرمان جهان شده بودند، در ديدار فينال به مصاف چكسلواكى رفتند. اين ديدار بعد از تساوى ۲ بر ۲ در وقت قانونى و وقت اضافى به پنالتى كشيده شد. در حالى كه بازيكنان چكسلواكى همگى ضربات خود را به ثمر رساندند، اولى هوينس، مدير ورزشى فعلى باشگاه صاحبنام بايرن مونيخ و يكى از بازيكنان مهم تيم ملى آلمان در آن زمان، توپ را به آسمان بلگراد فرستاد و آرزوى آلمان به دفاع از عنوان قهرمانى را بر باد داد. در دوره هاى كه از آنها سخن به ميان آمد، ساختار رقابت هاى جام ملت ها كم و بيش ثابت ماند. به مرور زمان كشورهاى بيشترى تصميم گرفتند كه وارد گود شوند و از اين رو شمار تيم هاى شركت كننده در دور مقدماتى افزايش يافت، اما با وجود اين، تورنمنت نهايى كماكان از ۲ بازى نيمه نهايى و يك بازى فينال تشكيل شده بود. به همين علت بود كه فدراسيون فوتبال اروپا بعد از گذشت چند دوره تصميم گرفت كه با تغيير ساختار بازى ها، به جذابيت اين جام بيفزايد.جام ۱۹۸۰ ايتاليا و نخستين تغيير اساسىملى پوشان آلمان، قهرمان دوره ۱۹۸۰ ايتاليا اولين بار در مسابقات ۱۹۸۰ در ايتاليا بود كه ۸ تيم در دور نهايى شركت داشتند كه در ۲ گروه تقسيم شده بودند. تيم هاى اول هر گروه مستقيم به فينال صعود مى كردند و ۲ تيم دوم هر گروه بر سر كسب مقام سوم، به مصاف هم مى رفتند. در آن دوره، تيم ملى آلمان با ۲ برد مقابل چكسلواكى و هلند و يك تساوى مقابل يونان به عنوان سرگروه به فينال صعود كرد و در بازى نهايى هم با پيروزى ۲ بر يك بر بلژيك براى دومين بار به عنوان قهرمانى اروپا دست يافت. از جمله ستارگانى كه در اين موفقيت مهم سهيم بود، مى توان از كارل هاينس رومينيگه نام برد و همچنين از هورست هروبش كه به هيولاى سرزنى شهرت داشت و برند شوستر كه به فرشته موطلايى معروف بود. ناگفته نماند كه ۶ بازيكن تيم منتخب آن دوره از مسابقات، آلمانى بودند. جام ۱۹۸۴ فرانسه و برگزارى جشنى بزرگجام ملت هاى اروپا در سال ۱۹۸۴ را بايد نقطه عطفى در اين بازى ها دانست. در آن سال فرانسه ميزبانى برگزارى هفتمين دوره را برعهده داشت و نه تنها به بهترين وجه از عهده انجام اين وظيفه بر آمد، بلكه با كسب عنوان قهرمانى، شور و شادى فرانسوى ها را دو چندان كرد. در اين دوره، برخلاف دوره قبل، مرحله نيمه نهايى هم در دستور كار گنجانده شده بود. ديگر اين گونه نبود كه ۲ تيم سرگروه مستقيماً به فينال راه پيدا كنند. طبيعى است كه با اضافه شدن مرحله نيمه نهايى، هيجان و جذابيت مسابقات هم بيشتر شد. فرانسه در آن سال بيش از همه از وجود يكى از نوابغ بزرگ عالم فوتبال بهره مى برد، اعجوبه اى به نام ميشل پلاتينى كه در ۵ بازى ۹ گل به ثمر رساند و نه تنها آقاى گل مسابقات شد، بلكه ركوردى به جا گذاشت كه بعيد مى رسد روزى شكسته شود. از آن گذشته پلاتينى توانست در ديدار تيمش مقابل يوگسلاوى در طول يك نيمه ۳ گل به ثمر برساند و در اين عرصه هم ركوردى ثبت كند. دوره هاى بعد هم كه در سال هاى ۱۹۸۸ و ،۱۹۹۲ به ترتيب در آلمان و سوئد برگزار شدند، حال و هوايى مشابه داشتند. جام ۱۹۸۸ آلمان و غفلتى سرنوشت ساز در دوئل بزرگسال ۱۹۸۸ براى اولين بارميزبانى برگزارى جام ملت هاى اروپا به آلمان واگذار شد و طبيعى است كه سطح توقع مردم اين كشور از تيم ملى هم بالا بود. ملى پوشان آلمان مرحله گروهى را با ۲ پيروزى مقابل دانمارك و اسپانيا و يك تساوى مقابل ايتاليا، پشت سر گذاشتند و به عنوان سرگروه راهى نيمه نهايى شدند. حريف آلمان در اين مرحله هلند بود. بازى هاى بين هلند و آلمان هميشه پرهيجان و جنجالى بوده اند. اين امر دست كم تا اندازه اى، ريشه در تاريخ و اشغال هلند توسط ارتش نازى در جنگ جهانى دوم دارد. تيم ملى فوتبال هلند در اين دوره ستاره هاى زيادى داشت كه البته نقش ۲ چهره از ديگران برجسته تر بود؛ رود گوليت هافبك و كارگردان بازى نارنجى پوشان هلند و ماركو فان باستن، مهاجم مهارنشدنى اين تيم كه در حال حاضر خود هدايت تيم ملى هلند را برعهده دارد. در دقيقه ۵۵ ديدار نيمه نهايى جام ۸۸ ميان آلمان و هلند، لوتار ماتيوس از نقطه پنالتى گل اول آلمان ها را زد و در دقيقه ۷۴ هم رونالد كومان با به ثمر رساندن ضربه پنالتى براى هلند، بازى را به تساوى كشاند. نبرد آلمان و هلند در آن زمان، دوئل ۲ بازيكن هم بود؛ يورگن كوهلر، مدافع ميانى آلمان و ماركو فان باستن، مهاجم هلند. در سال ۱۹۸۸بخت با هلند يار بود؛ فان باستن از يك غفلت كوچك كوهلر سود جست و ۲ دقيقه مانده به پايان بازى، گل پيروزى را براى هلند به ثمر رساند. اين موفقيت در عين حال انتقام شكست ۲ بر يك هلند از آلمان در جام جهانى ۱۹۷۴ هم بود. البته شمارى از بازيكنان هلند بعد از خاتمه ديدار، رفتار ناشايستى از خود نشان دادند، از جمله رونالد كومان. در آن زمان هم حريفان پس از بازى پيراهن هاى خود را به يادگار رد و بدل مى كردند و جناب كومان با پيراهن يكى از بازيكنان آلمان، در وسط زمين به ظاهر همان كارى را كرد كه انسان هاى غير متمدن مى كنند. خلاصه اين صحنه سر و صداى زيادى به پا كرد.در ديدار فينال آن دوره، ملى پوشان هلند با برترى كوبنده اى، روسيه را ۲ بر صفر شكست داده و براى اولين بار به عنوان قهرمانى اروپا دست يافتند. ناگفته نماند كه ماركو فان باستن، ستاره آن دوره نيز، با ۵ گل، آقاى گل بازى ها شد. جام ۱۹۹۲ سوئد و موفقيت غافلگيركننده دانماركمسابقات فوتبال قهرمانى اروپا در سال ۱۹۹۲ كه در سوئد برگزار شد، از يك لحاظ تاريخى به نظر مى رسيد. با توجه به جنگ بالكان و فروپاشى يوگسلاوى سابق، اين كشور كه دور مقدماتى را با موفقيت پشت سر گذاشته بود، از حضور در دور نهايى محروم ماند و جاى يوگسلاوى را در اين پيكارها، دانمارك گرفت. بازيكنان دانمارك كه با خيال خوش و آسودگى خاطر ايام مرخصى و استراحت را مى گذراندند، از طرف فدراسيون فوتبال كشورشان بسيج شدند كه چمدان هاى خود را ببندند و عازم ميدان مبارزه شوند. ملى پوشان دانمارك كه برخلاف تيم هاى ديگر، فرصت چندانى براى تداركات، آماده سازى و انجام ديدارهاى آزمايشى نداشتند، بى غل و غش قدم به ميدان گذاشتند، با كمى بخت و اقبال و پس از موفقيت هاى دور از انتظار در مرحله گروهى، نخست تيم ملى هلند، مدافع عنوان قهرمانى را در مرحله نيمه نهايى در ضربات پنالتى مغلوب كردند و سپس تيم ملى فوتبال آلمان، قهرمان جهان در آن زمان را در بازى فينال ۲ بر صفر به زانو درآوردند. در آن دوره، انتظار هر چيزى مى رفت جز قرار گرفتن دانماركى ها در نوك قله فوتبال اروپا. جام ۱۹۹۶ انگلستان و آغاز فصلى تازهدومين تحول اساسى در جام ملت هاى اروپا بعد از فروپاشى شوروى سابق و به وجود آمدن جمهورى هاى ريز و درشت صورت گرفت. با توجه به افزايش ناگهانى تعداد كشورهاى اروپايى و فدراسيون هاى فوتبال در اروپا، تصميم گرفته شد كه در جام ۱۹۹۶ انگلستان، شمار تيم هاى شركت كننده در دور نهايى از ۸ تيم به ۱۶ تيم افزايش يابد. ۴ گروه ۴ تيمى تشكيل شد و ۲ تيم اول هرگروه به مرحله يك چهارم نهايى راه مى يافتند. برندگان اين مرحله به نيمه نهايى مى رسند و برندگان نيمه نهايى هم در ديدار پايانى براى كسب عنوان قهرمانى اروپا به مصاف هم مى روند. يك نوآورى ديگر اين دوره، گل طلايى بود كه در وقت اضافى برنده مسابقه را تعيين مى كرد، يعنى اگر در وقت اضافى، تيمى گل برترى را به ثمر برساند، بازى در همان لحظه به پايان مى رسيد و تكليف برنده هم مشخص مى شد. كسب عنوان قهرمانى جهان در سال .۱۹۶۶ اين سالگرد، موقعيت و مناسبتى نيك بود براى تكرار موفقيت پيشين. همه چيز براى تيم ملى انگلستان خوب پيش رفت تا مرحله نيمه نهايى كه اين تيم مقابل آلمان قرار گرفت. انگليسى ها كه در جام جهانى ۱۹۹۰ ايتاليا در مرحله نيمه نهايى در ضر بات پنالتى از ژرمن ها شكست خورده بودند، اين بار نيز در ضربات پنالتى تسليم ملى پوشان آلمان شدند. فينال جام ملت هاى اروپا در سال ۱۹۹۶ بين آلمان و جمهورى چك برگزار شد كه با پيروزى ۲ بر يك آلمان خاتمه يافت. ناگفته نماند كه اليوور بيرهوف، مهاجم آلمان در اين ديدار اولين گل طلايى تاريخ فوتبال را به ثمر رساند.جام ۲۰۰۰ بلژيك و هلند و سقوط فوتبال آلمانجام ملت هاى اروپا در سال ۲۰۰۰ از لحاظ شمار تيم هاى شركت كننده تفاوتى با دوره پيشين نداشت، اما يك نوآورى بزرگ را دربرمى گرفت و آن اينكه براى نخستين بار ميزبانى برگزارى مسابقات را ۲ كشور بطور مشترك برعهده داشتند: بلژيك و هلند. تيم ملى فوتبال آلمان، مدافع عنوان قهرمانى اروپا كه ستاره اش در جام جهانى ۹۸ فرانسه رو به افول گذاشته بود، تلخ ترين دوره خود را رو تجربه كرد. آلمان ها در مرحله گروهى، با يك تساوى و ۲ شكست در قعر جدول قرار گرفتند. روزنامه جنجالى «بيلد» در پى اين ناكامى بى سابقه، در صفحه اول با تيتر درشت خطاب به ملى پوش هاى آلمان نوشت: «شما خل و چل هاى فوتبال اروپا هستيد و باعث شرم و خجالت آلمان!» در حالى كه ستاره فوتبال آلمان به شدت رو به خاموشى گذارده بود، درخشش ستاره يك تيم ديگر اروپا روز به روز بيشتر مى شد. تيم ملى فرانسه كه در سال ۱۹۹۸ در خانه خود، عنوان قهرمانى جهان را كسب كرده و آن دوران، فوتبال جذاب و مدرنى را به نمايش گذاشته بود. در آن دوره از بازى ها، تيم ملى بلژيك، يكى از ۲ ميزبان مسابقات در همان مرحله گروهى حذف شد. در مقابل، ميزبان ديگر، يعنى هلند بازى هاى خوبى نشان داد و اگر شانس بيشترى داشت، در مرحله نيمه نهايى در ضربات پنالتى مغلوب ايتاليا نمى شد. لاجوردى هاى ايتاليا كه بعد از ۳۲ سال بوى قهرمانى به مشامشان خورده بود، در ديدار فينال به مصاف فرانسه، قهرمان جهان رفتند و لحظاتى پيش از پايان بازى يك بر صفر از فرانسه جلو بودند كه ويلتورد، بازيكن تازه نفس فرانسه گل تساوى را به ثمر رساند و بازى به وقت اضافى كشيده شد. در وقت اضافى نيز ديويد ترزگه، مهاجم تيم ملى فرانسه با زدن گل طلايى كار ايتاليا را يكسره كرد و باعث تداوم طلسم قهرمانى اروپا براى لاجوردى ها شد.جام ۲۰۰۴ پرتغال و رستاخيز يونانجام ملت هاى اروپا در سال ۲۰۰۴ با يك ضربه غافلگير كننده آغاز گرديد. تيم ملى فوتبال يونان كه بعد از ۲۴ سال براى دومين بار توانسته بود در دور نهايى رقابت هاى جام ملت هاى اروپا حضور پيدا كند، در همان ديدار افتتاحيه اولين ضربه غافلگيركننده را وارد كرد و ۲ بر يك پرتغال، ميزبان بازى ها را كه براى عنوان قهرمانى دندان تيز كرده بود، شكست داد. در جام ۲۰۰۴ ملى پوشان يونان كه با يك تساوى مقابل اسپانيا و يك شكست مقابل روسيه، در گروه خود دوم شده بودند، در مرحله يك چهارم نهايى به مصاف فرانسه، مدافع عنوان قهرمانى رفتند و يك بر صفر از سد حريفشان گذشتند. يونانى ها در نيمه نهايى هم كار ملى پوشان جمهورى چك را يكسره كردند و در بازى فينال روياروى تيمى قرار گرفتند كه در نخستين بازى ۲ بر يك آن را شكست داده بودند. اگر چه پرتغالى ها تشنه انتقام بودند، اما بعد از ۹۰ دقيقه همچنان تشنه ماندند، چرا كه كاريستئاس، يكى از ستارگان يونان در آن دوره، با تك گل خود ناممكن را ممكن ساخت و كشورش را براى اولين بار به عنوان قهرمانى اروپا رساند.جام ۲۰۰۸ اتريش و سوئيساتريش و سوئيس، اين بار هم ۱۶ تيم در ۴ گروه تقسيم شده و ساختار بازى ها مانند ۳ دوره گذشته است، با اين تفاوت كه در پيكارهاى اين دوره، از گل طلايى و يا گل نقره اى خبرى نيست. در ديدارهاى حذفى (يك چهارم نهايى، نيمه نهايى و فينال) برنده بازى در صورت نتيجه تساوى بعد از وقت قانونى و اضافى در ضربات پنالتى تعيين مى شود. اين بار هم فهرست مدعيان كسب عنوان قهرمانى بلند بالاست؛ از فرانسه و ايتاليا گرفته تا آلمان و همچنين اسپانيا كه هميشه در صف مدعيان قرار دارد. بسيارى از كارشناسان فوتبال، كسب عنوان قهرمانى اروپا را به مراتب دشوارتر از كسب عنوان قهرمانى جهان مى دانند، چرا كه در اين جام حريف به اصطلاح آسانى وجود ندارد و برترين هاى اروپا روبروى هم قرار مى گيرند.
دوشنبه 13 خرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ابرار]

[مشاهده در: www.abrarnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 190]