واضح آرشیو وب فارسی:خبر آنلاین: دانش - تأکید بر مونوریل در طرح جامع حمل و نقل تهران باز هم در چند روز گذشته خبرساز شد. در بسیاری از شهرهای بزرگ جهان، سالیان درازی است زیرساختهای حملونقل گستردهای برای بهبود وضعیت تردد در شهر استفاده میشود. قطارهای شهری که در مسیرهای زیرزمینی، همسطح یا بالاتر از سطح زمین حرکت میکنند، ترامواها و قطارهای سبک، در کنار اتوبوسها و تاکسیها در جابهجایی و تسهیل مشکلات رفتوآمد در شهرها نقش دارند. در کشور ما نیز پساز سالها تأخیر، پروژه مهم قطار شهری تهران و حومه به اجرا درآمده و پروژههای احداث قطار شهری در شهرهای بزرگی چون اصفهان، مشهد و اهواز درحال اجرا است. هرچند که حالا حالاها باید منتظر بود تا این شبکههای قطار شهری، تمام و کمال به سرانجام برسد تا بتوان با استفاده از آن به هر نقطه از این شهرها سفر کرد، اما مشکلاتی که در سالهای اخیر بر اثر اختلاف سلیقههای سیاسی و نه کارشناسی بروز کرده، بهرهبرداری از مهمترین راهحل تسهیل تردد شهری را مرتبا به تأخیر میاندازد. به تازگی نیز، شورای عالی ترافیک برخلاف نظر شهرداری و شورای شهر تهران، تصویب کرده که خطوط 8 و 9 شبکه ریلی تهران باید بهشکل هوایی ساخته شود. اما این موضوع با مخالفت شهرداری و شورای شهر تهران روبهرو شده و جالب اینجاست که این موضوع، تنها موضوع مورد اختلاف میان نمایندگان مردم و شورای عالی ترافیک است! اما منظور از قطار هوایی چیست؟ مهندس تشکری هاشمی، معاون حملونقل و ترافیک شهرداری تهران در گفتوگو با ایسنا گفته است: «در گزارش شورای عالی ترافیک که در مورد مصوبه صحبت شده، اسمی از مونوریل نیامده و در مورد قطار هوایی صحبت شده است، اگر منظور شورای عالی ترافیک از قطار هوایی، احداث خطوط مترو بالاتر از سطح زمین است، این مورد هیچ ابهام و اختلافی ندارد؛ چرا که ما در حال حاضر این کار را در خطوط فعلی مترو انجام میدهیم و اگر لازم باشد، مترو هم میتواند در شرایطی متفاوت احداث شود. اما اگر منظور از قطار هوایی، مونوریل است، این موضوع در مصوبه شورای عالی ترافیک نبوده؛ اما تنها در مصاحبهها و صحبتهای مسئولان آمده است و ما نمیدانیم منظور شورای عالی ترافیک از عبارت قطار هوایی مونوریل است، یا نه!» مسئله، مونوریل استداستان ورود مونوریل به ایران، زمانی آغاز شد که شهردار وقت تهران در سفری خارجی، سیستم حملونقل مونوریل را پسندید و به معاونانش پیشنهاد داد آن را برای اجرا در شهر تهران بررسی کنند. طی پنج سالی که از این اتفاق گذشته، پرونده مونوریل روند پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. مونوریل در ابتدا با حمایت شورای شهر روبهرو شد و کار به جایی رسید که اختلافاتی بین دولت وقت و شورای شهر بر سر این موضوع پدید آمد؛ اما با تغییرات سیاسی در سال 1384 و همچنین، تغییر مدیریت در شهرداری تهران، اوضاع کاملاً تغییر کرد و شورای شهر که مدافع پر و پا قرص مونوریل بود، به مخالفت با آن برخاست. در این میان، تنها نظر کارشناسان امور حمل و نقل بود که هیچکس به آن اهمیت نمیداد. اکثریت قریب به اتفاق کارشناسان، مشخصات سیستم حمل و نقل مونوریل را مناسب کلانشهری چون تهران نمیدانستند و معتقد بودند اجرای آن در شهر تهران، به مشکلات ترافیکی نیز دامن میزند. نگاهی به آمار استفاده از مونوریل در دیگر کشورهای جهان، میتواند کاربریهای این سیستم حمل و نقل را بهخوبی مشخص کند. مونوریل، سیستم حملو نقل معلق ریلی است که روی یک یا دو ریل حرکت میکند. این سیستم حمل و نقل انعطافپذیری زیادی دارد و با جلوههای بصری فوقالعادهاش، ابزاری مناسب برای گشتوگذار در اماکن تفریحی، گردشگری و تجاری است؛ بهطوریکه 42 درصد مونوریلهای جهان در پارکها و باغها و باغوحشها، پارکهای هوشمند و مراکز تفریحی استفاده میشود و 35 درصد نیز برای انتقال مسافران از فرودگاه به شهر، یا جابهجایی مسافران در مراکز خرید استفاده شده است. مونوریل بهدلیل ظرفیت اندک جابهجایی و استفاده از یک ریل، فضای اندکی را اشغال میکند و از آن مهمتر، اینکه با استفاده از قطعات پیشساخته بتونی، در زمان کوتاهتری در مقایسه با دیگر سامانههای ریلی راهاندازی میشود. مونوریلها معمولاً 2 چرخ دارند؛ چرخهای بزرگ عمودی که وزن قطار را به ریل منتقل میکنند و چرخهای کنترل جانبی که در دو طرف ریل قرار گرفتهاند و حرکت آن را کنترل میکنند. سیستم حملونقل مونوریل دارای 2 نوع کاربری سبک و سنگین است. کاربری سبک که عموماً برای مراکز تفریحی استفاده میشود، میتواند در هر ساعت چهار هزار نفر را با سرعت متوسط 30 کیلومتر بر ساعت جابهجا کند. اما مونوریلهای سنگین، میتواند تا 10 هزار نفر را در ساعت با سرعت متوسط 80 کیلومتر بر ساعت جابهجا کند و از این رو، در بعضی مناطق شهری که فضایی برای ساخت مترو و سامانههای کارآمد زیرزمینی ندارند، به یاری سیستم حمل و نقل شهری آمده است. اما تنها 15درصد از مونوریلهای جهان به طول شبکه 45 کیلومتر به حملونقل شهری اختصاص یافتهاند. دردسرهای مونوریلمونوریل در کنار مزایای فوق، مشکلات خاص خودش را دارد. اولین مشکل مونوریل، ظرفیت پایین جابهجایی مسافر آن است. درحالی که سیستمهایی مانند مترو میتوانند تا 60 هزار نفر مسافر را در دو خط جابهجا کنند؛ مونوریل سبک تا 8هزار نفر و مونوریل سنگین تا 20 هزار نفر را میتواند جابهجا کند. مشکل دوم، این است که اغلب شبکههای مونوریل در جهان طول زیادی ندارند. دو سوم شبکههای مونوریل فعال کمتر از 5 کیلومتر طول دارند و این، نشاندهنده آن است که تجربه ساخت مونوریلهای طولانی چندان موفق نبوده است. از سوی دیگر، خطوط ریلی مونوریل قابل اتصال به یکدیگر نیستند و نمیتوان خطوط را به یکدیگر متصل کرد. مشکل بعدی، هزینه فوقالعاده گزاف ساخت مونوریل در مقایسه با ظرفیت جابهجایی است. ساخت هر کیلومتر مونوریل سبک، حدود 30 میلیون دلار و ساخت هر کیلومتر مونوریل سنگین، حدود 70 میلیون دلار هزینه در بر دارد؛ درحالیکه ساخت هر کیلومتر مترو 50 میلیون دلار هزینه در بر دارد. اگر این هزینه را با طول خطهای مورد استفاده مقایسه کنیم، بهسادگی متوجه میشویم که هزینه تمامشده هر کیلومتر مونوریل به ظرفیت جابهجایی بسیار گرانتر از مترو خواهد بود؛ بهطوریکه برای شهر تهران، هزینه تمامشده هر کیلومتر مترو تهران به ظرفیت جابهجایی نزدیک به 1000 دلار (یک میلیون تومان) و برای مونوریل پیشنهادی، حدود 6000 دلار (شش میلیون تومان)خواهد بود. آماری که هیچ جای دیگر دیده نمیشوداگر به پورتال وزارت کشور سری بزنید، مجموعهای از گزارشهای کارشناسی مورد استناد این وزارت و بالطبع، شورای عالی ترافیک را میتوانید مطالعه کنید که آمار عجیبی را نقل کردهاند. در گزارش «معرفی روشهای انتخاب سیستم مناسب حمل و نقل ریلی شهری» که به همت معاونت عمرانی دفتر حمل و نقل و دبیرخانه شورای عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشور آماده شده است، مقایسهای بین سیستمهای مونوریل، مترو و قطار سبک شهری انجام شده است که به شکل محسوسی در طرفداری از مونوریل نگارش شده؛ اما جالب اینجاست که به هیچ یک از آمارهای فوق اشارهای نشده است. نگاهی به تجربه دیگر کشورها نشان میدهد مونوریل سبک برای جابهجایی و حضور فعال در سیستم حمل و نقل درونشهری مناسب نیست و اصولاً بدین منظور نیز ساخته نشده است. مونوریل سنگین نیز صرفاً در مناطقی استفاده شده که به دلیل وضعیت جغرافیایی، امکان ساخت زیرساختهای سنگینی چون مترو وجود نداشته است. همچنین، سفر با مونوریل وقتی جذاب است که فضای بیرونی جذاب و دیدنی باشد که در شهر تهران، چنین فضایی جز در اطراف بزرگراهها دیده نمیشود. اما مهمتر از همه، هزینه گزاف ساخت مونوریل در مقایسه با طول و ظرفیت جابهجایی است که به خصوص در سال تغییر الگوی مصرف، از چشم مسئولان وزارت کشور دور مانده است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: خبر آنلاین]
[مشاهده در: www.khabaronline.ir]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 891]