واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: تاریخچه برکناری عجیب گزارش تهران امروز شايد منوچهر متكي گمان نميكرد سرنوشت وزارت او در سنگال رقم بخورد. او پيام احمدينژاد را به عبدالله واد تسليم كرد و از او براي ديدار از ايران دعوت كرد. اين آخرين پيامي بود كه متكي به عنوان وزير امور خارجه از سوي رئيسجمهور به يك مقام خارجي تحويل داد. در اين فعل و انفعالات بود كه دو حكم عجيب تعجب بسياري از كارشناسان را برانگيخت. حكم نخست، بركناري وزير امور خارجهاي بود كه زمزمههاي بركنارياش مدتها ست كه در محافل سياسي شنيده ميشود. وزيري كه در دوران وزارتش سفرهاي متعددي را تجربه كرد. آفريقا مقصد عمده اين سفرها بود و در نهايت نيز سنگال آخرين مقصد منوچهر متكي در قامت وزير امور خارجه دولت محمود احمدينژاد بود. رئيسجمهور ايران در حكم بركناري او كه بسيار كوتاه هم بود ابراز اميدواري كرد كه زحمات متكي در پيشگاه خداوند متعال ماجور باشد. اما حكم ديگر انتصاب علياكبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي كشورمان به عنوان سرپرست وزارت امور خارجه بود. صالحي كه در سالهاي اخير با پرونده هستهاي ايران و چالشها و اتفاقات آن دست به گريبان بوده است از سوي احمدينژاد بر اساس اصل 135 قانون اساسي به عنوان سرپرست وزارت امور خارجه منصوب شد تا رئيسجمهور در مهلت قانوني، وزير امور خارجه جديد را به مجلس شوراي اسلامي معرفي كند. شايد متكي نيز منتظر بركناري خود بود اما اين شيوه بركناري در عرف ديپلماتيك رايج نيست. بخصوص در چند ماه اخير همزمان با انتصاب نمايندگان ويژه رئيسجمهور در آسيا، افغانستان، خاورميانه و درياي خزر بسياري از كارشناسان در انتظار كناره گيري يا بركناري متكي بودند. اين نمايندگان ويژه بعدها به مشاوران رئيسجمهور تغيير نام دادند اما همان زمان كارشناسان و برخي از نمايندگان و مقامات كشورمان نسبت به موازي كاري با وزارت خارجه هشدار دادند. حتي برخي از منتقدان از اينكه متكي بهرغم انتصاب مشاوران رئيسجمهورهمچنان بر مسند خود باقي مانده است انتقاد ميكردند. متكي مدتها در اين مورد سكوت كرد تا اينكه سرانجام يك هفته بعد از ديدار هيات دولت با مقام معظم رهبري لب به انتقاد گشود. در آن ديدار رهبر انقلاب از موازي كاري انتقاد كرد و وزارت امور خارجه را مسئول اصلي برنامهريزي براي ديپلماسي كشور عنوان كرد. پس از اين سخنان بود كه متكي نسبت به اظهار نظرهاي حميد بقايي مشاور ويژه رئيسجمهور ي اسلامي ايران در آسيا در مورد نسل كشي ارامنه از سوي تركها انتقاد كرد و گفت: «ديپلماسي عرصه ناپخته سخن نيست.» او گفت، همچنان تبعات سخنان بقايي در مورد نسل كشي ارامنه و واكنش تركها ادامه دارد و از موازي كاري در سياست خارجي شديدا انتقاد كرد. همان زمان هم همه ميدانستند كه متكي كم سخن تنها زماني با شدت انتقاد ميكند كه دل پرخوني داشته باشد. همان زمان منتقدان ميگفتند اگر قرار است كه مشايي و بقايي بدون سابقه ديپلماتيك در خاورميانه و ساير كشورهاي آسيايي مستقيما در امور ديپلماسي دخالت بكنندچه جايگاهي براي وزير امور خارجه باقي ميماند؟ بعد از همين سخنان انتقادآميز منوچهر متكي بود كه شايعه بركناري وي مطرح شد. احتمال بركناري وزير امور خارجه سابق كشورمان از سمت خود با انتقادات از مشايي و بقايي بالا گرفت. در شهريور ماه سال جاري، كرمي راد عضو كميسيون امنيت ملي كشورمان نسبت به تغيير متكي هشدار داد. در همان روزها سايت جهان مدعي شد، نزديكان احمدينژاد قصد تغيير متكي را دارند. در مهر ماه نيز پارلمان نيوز، سايت وابسته به فراكسيون اقليت مجلس شوراي اسلامي در خبري اعلام كرد كه رفتن متكي از وزارت امور خارجه قطعي شده است. اين سايت مدعي شد كه حتي رايزنيهاي مورد نياز براي اين اقدام نيز صورت گرفته است. اما اين شايعات از قدمت طولاني برخوردار است. وزارت امور خارجه تنها وزارتخانهاي بوده است كه تا كنون از تيغ تغييرات رئيسجمهور مصون مانده است. جالب اينجاست شايعات بركناري وزير امور خارجه در مقاطع مختلف جريان داشته است. از همان ماههاي نخستين آغاز به كار دولت نهم برخي از رسانهها مدعي شدند كه ميان احمدينژاد و متكي اختلافهاي جدي وجود دارد. اختلافاتي كه ميتواند به بركناري وزير امور خارجه منتهي شود. برخي تار يخ اين اختلافات را دي ماه سال 1385 عنوان ميكنند و برخي ديگر آبان 1386 را تاريخ نخستين زمزمههاي بركناري متكي عنوان ميكنند.درست چند روز بعد از انتصاب سعيد جليلي به جاي علي لاريجاني دبير شورايعالي امنيت ملي سابق و رئيس مجلس فعلي بود كه زمزمههاي بركناري متكي به صورت جدي مطرح شد. در همان زمان چند تن از نمايندگان مجلس بركناري متكي را قطعي ميدانستند. خبر استعفاي متكي از سوي خبرگزاري مهر در دوم آبان 1386 منتشر شد اما دقايقي بعد اين خبر حذف شد. حشمتالله فلاحتپيشه و محمود محمدي نمايندگان مجلس شوراي اسلامي با صراحت از بركناري متكي خبر داده بودند و علاءالدين بروجردي نيز با احتياط در اين مورد سخن گفته بود. همان زمان عدهاي معتقد بودند كه جايگزين احتمالي متكي سعيد جليلي يا اسفنديار مشايي است. مشايي آن زمان رئيس سازمان گردشگري بود و سعيد جليلي به تازگي بر صندلي لاريجاني نشسته بود. منتقدان اين تصميم اعتقاد داشتند كه متكي در حلقه اصلي ياران احمدينژاد جايي ندارد. اين تغيير در حالي محتمل به نظر ميرسيد كه تعدادي ازكارشناسان آن را با تغيير لاريجاني از سمت دبيري شوراي عالي امنيت ملي مرتبط دانسته بودند زيرا متكي در انتخابات رياستجمهوري سال 1384 رياست ستاد انتخاباتي علي لاريجاني را بر عهده داشت. همان زمان نيز منتقدان نسبت به سفر برخي از وزيران به كشورهاي خارجي انتقاد داشتند. اما دومين موج شايعات بركناري منوچهر متكي در دولت دهم صورت گرفت و زماني بود كه رئيسجمهور قصد داشت وزراي خود را به مجلس معرفي كند. در همان زمان اخبار مختلفي از عدم معرفي متكي به مجلس و جايگزيني وي مطرح شد. بعد از كش و قوسهاي فراوان باز هم وزير امور خارجه به مجلس معرفي شد و راي اعتماد لازم را از آن خود كرد. سومين موج شايعه سرانجام به واقعيت تبديل شد و منوچهر متكي كه در روزهاي اخير به منتقد سياست موازي كاري تبديل شده بود بركنار شد. اين بار رئيسجمهور با حكم خود به شايعات پايان داد و منوچهر متكي را هم در رديف بركنار شدگان قرار داد.جانشينهايي كه به صف شدهاند؟اما همزمان با طرح شايعات در مورد بركناري متكي نام بسياري از افراد به عنوان جانشين وي معرفي شده است. از همان آغاز تعداد بسياري به عنوان جانشينان احتمالي متكي مطرح بوده اند. در سال 1386 سعيد جليلي دبير شورايعالي امنيت ملي كشورمان به همراه اسفنديار رحيممشايي كه آن زمان رياست سازمان گردشگري را برعهده داشت مطرح بود. هنگام معرفي كابينه دولت دهم برخي از رسانهها ازمهدي مصطفوي رئيس سابق سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي و شيخ الاسلام معاون متكي نام بردند. اين شايعات هم به واقعيت تبديل نشد و در نهايت احمدينژاد متكي را به مجلس شوراي اسلامي معرفي كرد. در مهر ماه نيز كه شايعه بركناري متكي مطرح شد نام علاءالدين بروجردي به عنوان جانشين وي مطرح شد. هر چند بروجردي اين خبر را تكذيب كرد اما در كنار نام او افراد ديگري نيز مطرح شدند. سيعد جليلي مانند هميشه يكي از اين گزينهها بود. مجتبي ثمرههاشمي مشاور ويژه رئيسجمهور نيز در رديف كانديداها قرار داشت. كسي كه در سفرهاي مهم سازمان ملل متحد همراه رئيسجمهور است و به خصوص حضور وي در نشست سازمان ملل متحد در نيويورك و برخي از اجلاسهاي مهم هميشگي است. افراد ديگري نيز مطرح شدهاند كه از شانس بالايي براي وزارت خارجه برخوردار نيستند اما به نظر ميرسد دو تن از كانديداها از احتمال بيشتري نسبت به ساير كانديداها برخوردار هستند.قشقاوي و صالحي گزينههاي محتملحسن قشقاوي معاون اموركنسولي، امور مجلس و امور ايرانيان خارج از كشور يكي از گزينههاي جانشيني متكي است كه در مهر ماه سال گذشته از سوي وي به اين سمت انتخاب شد. قشقاوي قبل از اين حكم، سخنگوي وزارت امور خارجه بود و سابقه نمايندگي مجلس شوراي اسلامي و سفارت در سوئد و قزاقستان را دارد. گفته ميشود قشقاوي با اسفنديار رحيممشايي روابط خوبي دارد و با توجه به اينكه احتمال راي اعتماد به مشايي رئيس شوراي عالي ايرانيان خارج از كشور و رئيس دفتر رئيسجمهور از سوي مجلس شوراي اسلامي كم است قشقاوي ميتواند گزينه ايده ال دولت باشد. احتمال كسب راي لازم براي تصدي اين پست از سوي وي بالاست. زيرا قشقاوي از درون مجموعه وزارت خارجه است و اين موضوع براي كسب راي اعتماد نمايندگان ميتواند برگ برنده مهمي باشد. اما گزينه دوم علي اكبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي است كه در حال حاضر كار خود را به عنوان سرپرست وزارت امور خارجه آغاز كرده است. وي از روابط نزديكي با رئيسجمهور برخوردار است و كارنامه او در سازمان انرژِي اتمي هم در دورههاي مختلف قابل دفاع است.قنادي به جاي صالحي در سازمان انرژي اتمي؟در همين حال يك منبع آگاه از احتمال جايگزيني محمد قنادي مراغهاي به عنوان جايگزين علي اكبر صالحي در سازمان انرژي اتمي خبر داد. به گزارش فارس، محمد قنادي در حال حاضر رياست پژوهشگاه علوم و فنون هستهاي را عهدهدار است. پژوهشگاه علوم و فنون هستهاي وابسته به سازمان انرژي اتمي ايران است.واكنش نمايندگان مجلسديروز موبايل بسياري از نمايندگان مجلس براي توضيح در مورد علت بركناري منوچهر متكي خاموش بود.فلاحت پيشه و كوثري در گفتوگو با تهرانامروز از روش تغيير منوچهر متكي انتقاد كردند. همچنين خبرآنلاين نيز گزارش داد كه علاءالدين بروجردي رئيس كميسون امنيت ملي مجلس شوراي اسلامي هنگام شنيدن اين خبر شوكه شده است. وي تاكيد كرده است كه نمايندگان از بركناري متكي اطلاعي نداشته اند.متكي استثناستاز اول انقلاب اسلامي تا كنون در جمهوري اسلامي ايران 5 وزير امور خارجه فعاليت كرده اند. ابتدا دكتر كريم سنجابي براي مدت كوتاهي به عنوان وزير امور خارجه دولت موقت مهندس بازرگان انتخاب شد. پس از او ابراهيم يزدي به اين سمت انتخاب شد. بعد از استعفاي دولت موقت وزارت امور خارجه تا مدتي با حكم سرپرستي اداره ميشد تا اينكه علي اكبر ولايتي به مدت 16 سال اين سمت را بر عهده گرفت. بعد از ولايتي كمال خرازي وزير امور خارجه دولت خاتمي به مدت هشت سال سكان اين وزرات را بر عهده داشت. متكي نيز به مدت 5 سال اين سمت را بر عهده گرفت. نوع بركناري وي از منظري جالب توجه است. وي تنها وزيري بوده است كه در خارج از كشور با وزارت امورخارجه خداحافظي كرده است.
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: عصر ایران]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 631]