كتاب انديشه - شش مقاله درباره عرفان

واضح آرشیو وب فارسی:باشگاه خبرنگاران جوان: كتاب انديشه - شش مقاله درباره عرفان
كتاب انديشه - شش مقاله درباره عرفان

محمدحسين باقي:كتاب « عرفان ايران» مجموعه مقالاتي است كه از سوي دكتر سيدمصطفي آزمايش گردآوري و تدوين شده است. اين كتاب مشتمل بر شش مقاله، يك بخش تحت عنوان « تصحيح متون» و دو مقاله نيز تحت عنوان « عرفان و اديان»، دو مقاله تحت عنوان «عرفان و هنر» و در پايان به معرفي چند كتاب پرداخته است. اين كتاب از سوي انتشارات حقيقت در 2500 نسخه و با قيمت دو هزار تومان روانه بازار شده است. در قسمت «مقالات»، مقاله‌ها به ترتيب شامل اين موضوعات است:

1- موسي و خضر: كه از سوي حاج دكتر نورعلي تابنده تحرير شده است. نويسنده با اشاره به كتب آسماني تورات و انجيل معتقد است كه آنها در طول زمان دچار تحريف شده‌اند ضمن اينكه داستان‌هاي ‌مندرج در آنها طولاني و خسته‌كننده است. وي اشاره‌اي به قرآن دارد كه دست تحريف نتوانسته آن را آلوده سازد. افزون بر اين داستان‌هاي قرآن موجز و مختصر است. وي معتقد است هدف نه داستان‌پردازي كه اخذ يك نتيجه منطقي و توجه باطني و تذكر معنوي است. حاج دكتر با الهام از داستان موسي و خضر و ذوالقرنين نتيجه‌اي عرفاني مي‌گيرد و داستان هر يك را به سلوك الي‌الله تعبير مي‌كند.
2- تصوف و وضعيت فرهنگي ما: نويسنده اين مقاله سعيد سرمدي است كه به بررسي رابطه صوفيه و تصوف با فرهنگ ايراني مي‌پردازد. وي با استناد به آثار عرفا و صوفيان و حتي روشنفكراني مانند آل احمد و احسان طبيري مي‌خواهد نشان دهد كه عرفان بخشي از فرهنگ ايراني است. محققان اسلامي نيز كوشيده‌اند تصوف را برخاسته از قرآن و اسلام و نه مسيحيت معرفي كنند. وي معتقد است كه تصوف و عرفان اصل دين است و در بن بنياد تفكر جاري است و حاكميت تصوف بر دل و جان متفكران مسلمان پابرجاست. نويسنده در نهايت متوليان فرهنگ كشور را به برنامه‌ريزي در اين خصوص فرا مي‌خواند و سعي دارد راهكاري براي مديران اجرايي و فرهنگي پيش روي آنها بنهد.
3- ميشل والسان و طريقه شاذليه: وي اصلا اهل روماني است و به دين مسيحيت بود. اين داستان مردي است كه در سفارت روماني در پاريس مشغول كار بود كه پس از اسلام آوردن نام مصطفي را براي خود برگزيد. وي از دوستداران تصوف بود كه در پاريس خانقاهي بنا نهاد. مصطفي رشته طريقت خود را به «رنه گنون» فرانسوي- كه به اسلام گرويد و نام شيخ عبدالواحد يحيي را براي خود برگزيد- و عبدالرحمن عليش مصري مي‌رساند. وي خواستار اين بود كه با سلطان حسن تابنده (رضا عليشاه) و پدرش شيخ محمدحسن صالح‌عليشاه به طريقه نعمت‌اللهي وارد شود كه سلطان حسن در پي ديدارهاي مختلف با او از تمايزات طريقه او با خود آگاه و او را تشويق كرد كه در طريقت خود بماند و به اذكار الهي بپردازد.
4- شرح حال داود طايي: با قلم حسن مهدي‌پور است. وي صوفي زاهد قرن دوم هجري است. وي در زمره شاگردان ابوحنيفه بود و در علوم زمان جزء سرآمدان عصر خود شد. وي پس از عمري كسب علم سرانجام به دلايلي كنج عزلت گزيد و راه عبادت در پيش گرفت و در روي خلق‌الله بست. شرح حال جالبي دارد.
5- شيخ عبدالحليم محمود: وي نسب به اما حسين (ع) مي‌برد و در سال 1910 در مصر ديده به جهان گشود. در الازهر و الزقايق به تحصيل پرداخت و در سال 1932 به سوربن رفت. در 1940 و پس از كسب علوم جديد به زادگاه برگشت و در الازهر مشغول به تدريس گشت. وي علاوه بر بعد علمي در سلوك و تزكيه نفس نيز دستي داشت. شيخ علم بدون عمل را كافي نمي‌دانست. در آثار خود شرايط سلوك عارف را به تفصيل بر مي‌شمرد. وي جامع تفكر غربي- اسلامي بود.
6- مولوي و مولويه: كه از سوي ويليام چيتيك به قلم در آمده است. اين مقاله در خصوص حضرت مولانا جلال‌الدين بلخي و طريقت مولويه است. وي به شرح مختصري از زندگي مولانا و آشنايي او با شمس تبريزي پرداخته و زمينه‌ها و علل تشكيل طريقت مولويه را بررسي مي‌كند. نويسنده معتقد است طريقت مولويه نقش مهمي در حيات معنوي تركيه از دوره عثماني تا زمان حاضر ايفا كرده است.
در بخش دوم كه «تصحيح متون» است به كتاب «مجالس المومنين» اثر قاضي نورالله شوشتري اشاره رفته است. وي از مشايخ و طرايق زمان خود بوده است. «مجلس ششم» از اين كتاب در ذكر جمعي از صوفيه است و عمدتا شرح حال و دلايل تشيع مشاهير تصوف است. شوشتري در پي احياي معناي حقيقي شيعه است. نويسنده به تصحيح آن پرداخته و اين «مجلس» را در اين كتاب آورده است.
بخش سوم كتاب عرفان ايراني « عرفان و اديان» نام دارد كه خود مشتمل بر دو مقاله است: 1 – گزيده‌اي از عرفان مسيحي: ‌به قلم جيمز كاتسينجر و ترجمه ابوالقاسم پياده‌كوهسار است. اين مقاله همان‌گونه كه در متن آن آمده است ترجمه دو فصل از كتاب: نه از اين دنيا: گنجينه‌اي از عرفان مسيحي» است كه گلچيني است از نوشته‌هاي عرفاني چند نفر از نويسندگان. مراحل سلوك مسيحي را با استناد به زندگاني مريم مقدس و حضرت مسيح برمي‌شمرد. 2 – رمز پرندگان در اديان: به قلم مانابو وايدا و ترجمه سمانه گچ‌پزيان است. نويسنده سعي در رمزگشايي از مفهوم پرنده دارد و اينكه در موضوعات عرفاني پرنده به چه معناست. وي حتي به لحاظ تاريخي مفهوم پرنده و نمادهاي تاريخي آن را نيز مي‌شكافد. پرنده در معاني كبوتر، طاووس و عقاب نيز تفسير شده و معتقد است كه به‌طور مثال، كبوتر در غسل تعميد مسيح به روح‌القدس دلالت دارد. از آنجا كه پرنده در حالت پرواز به بالا اوج مي‌گيرد از آن به تعابير عرفاني تعبير جسته‌اند. نويسنده همچنين به مفهوم پرنده و سيمرغ و بلبل در ادبيات كهن پارسي اشاره كرده است.
در بخش «عرفان و هنر» دو مقاله به اين عناوين به چشم مي‌خورد: 1 – تاثير زبان عربي بر هنرهاي بصري اسلامي: نويسنده به ريشه‌يابي اين تاثير مي‌پردازد و تنها هنر اعراب در دوران پيش از اسلام را زبان مي‌داند. با آغاز دوره اسلامي اين ميراث به عالم اسلام منتقل شد. وي به تحليلي زبان شناختي پرداخته و بر آن است كه اصطلاح‌شناسي كلامي، علمي و فلسفي زبان فارسي وامدار زبان عربي است. 2– كار در زندگي معنوي: اين مقاله فصلي از كتاب The Transfiguration of Man اثر همين نويسنده (فريتيوف شوان) است. وي معناي كار را از روزگار باستان تا امروز به‌طور مختصر بررسي مي‌كند. نويسنده بر اين است كه انسان براي كسب روزي و جد و جهد بايد كارش را با آگاهي از مقاصد نهايي آدميان با خدا پيوند زند.
فصل آخر نيز به معرفي سه كتاب تحت عنوان «عرفان، اسلام و ايران» با تلاش شهرام پازوكي، «صوفي و شعر» و «حيات تصوف در دوران عثماني» مي‌پردازد.

عرفان ايران
(مجموعه مقالات)
گردآوري: سيد مصطفي آزمايش
انتشارات حقيقت
1387
شمارگان: 2500 نسخه
قيمت: 2000 تومان
سه شنبه 2 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: باشگاه خبرنگاران جوان]

[مشاهده در: www.yjc.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 684]