نخل ها روزهای تاسوعا و عاشورا در ابیانه می گردند

واضح آرشیو وب فارسی:راسخون:
نخل ها روزهای تاسوعا و عاشورا در ابیانه می گردند

هر ساله با فرا رسیدن ایام محرم مراسم خاصی در سرتاسر کشور برگزار می شود.این مراسم در نقاط مختلف ایران متفاوت است به خصوص این مراسم در شهرهای مرکزی و کویری با آداب و رسوم خاصی همراه است. یکی از این مراسم که در روزهای تاسوعا و عاشورا در برخی از نقاط کشور برگزار می شود مراسم نخل گردانی است البته طی چند سال اخیر این مراسم گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به شهرها و روستاهایی که نخل گردانی را به نمایش می گذارند به سوی خود کشانده است که معروف ترین آن روستای تاریخی ابیانه است. این روستا در ۴۰ کیلومتری شهر « نطنز » در استان اصفهان قرار دارد. نخل گردانی یکی از آداب مشهور عزاداری برای امام سوم شیعیان در ایران است که با عنوان سمبل تشییع پیکر مقدس سیدالشهدا (ع) در روز عاشورا برپا می شود و به طور عمده در شهرهای مرکزی ایران نظیر یزد، نائین، کاشان و حتی برخی روستاهای مناطق کویری برگزار می شود.نخل عبارت است از اتاق کوچکی که دیواره های عمودی در دو طرف آن شبیه یک سرو است و از چوب و دیواره هایی شبکه دار ساخته می شود. نخل را با انواع پارچه، شال و ترمه می آرایند و در روزهای عزا مخصوصاً عاشورا آن را طی آدابی بر دوش می کشند و همراه عزاداران در شهر می گردانند و در پایان مراسم به جای اولش که معمولاً تکیه ای است، می برند. در کتاب «سرزمین من ایران » نوشته زیبا عرشی و نصرالله کسرائیان درباره نخل گردانی در ابیانه چنین آمده است:«نخل که اسکلتی چوبین است، در روز تاسوعا با پارچه های رنگی و در روز عاشورا با پارچه های مشکی و زیورآلات نذری پوشانده می شود و در حالی که بر دوش مردان و پسران حمل و به وسیله دسته های عزادار دنبال می شود در محله ها و کوچه های روستای ابیانه گردانده می شود.مردی که بر بالای نخل جای می گیرد هدایت آن را برعهده دارد. در گذرگاه ها بر سر راه نخل، بز و گوسفند قربانی می کنند و اسپند می سوزانند.نخل را در برابر خانه هایی که نذر داشته یا در آن سال عزیزی را از دست داده باشند، بر زمین می گذارند. ساکنان دو محله بزرگ ابیانه که صاحب نخل هستند، در رقابتی آشکار سعی بسیار در با شکوه تر کردن مراسم خود دارند.»در مقاله ای با عنوان «نخل گردانی در روستای ابیانه»آمده است: « در روستای ابیانه دو نخل در روزهای عاشورا و تاسوعا گردانده می شوند. این نخل ها هر کدام به محله ای از ابیانه تعلق دارند، محله پایین و محله بالا. در این روزها هرکدام از این نخل ها با آداب خاصی مسیرهای مشخصی از ابیانه را باید طی کنند. نخل گردانی هر دو محله همراه با مراسم و مناسکی خاص است و باید و نبایدهایی در آن رعایت می شود.»این مراسم در روزهای تاسوعا و عاشورا نمونه ای از آیین تابوت گردانی در ایران است. بنابر شواهد تاریخی، پیشینه مراسم نخل گردانی به دوران صفوی برمی گردد. در حال حاضر نیز این آیین در مناطق مختلف ایران به خصوص مناطق مرکزی مانند یزد، کرمان، کاشان، نایین و اصفهان برگزار می شود.نخل تابوت بزرگ و بلندی است که بر آن خنجر و شمشیر و پارچه های قیمتی و آیین ها بسته شده است و روز عاشورا به عنوان تابوت امام حسین (ع) حرکت داده می شود چون شبیه به درخت خرما ساخته می شود به آن نخل می گویند. ● نخل گردانی در محله پایین ابیانهنخل محله پایین در مسیرهای مشخصی از روستا گردانده می شود. در روز تاسوعا اهالی این محله در جلو حسینیه جمع می شوند و این نخل را از حسینیه بیرون می آورند. در درون حسینیه فردی که نوبتش است سوار نخل می شود. حق نشستن روی نخل به طایفه هایی مشخص تعلق دارد. این حق به صورت موروثی به این افراد رسیده است. فردی که سوار نخل می شود باید در روز عاشورا و تاسوعا به حمل کنندگان نخل، ناهار و شام نذری بدهد. امروزه این غذاهای نذری را به همه افراد شرکت کننده در مراسم عزاداری می دهند. حمل کنندگان نخل نیز در گذشته از طوایف خاصی بوده اند اما امروزه مردان جوان همه طوایف محله می توانند در حمل نخل شرکت کنند.رسم است که در روز عاشورا نخل را بر زمین نگذارند. آن را از حسینیه تا سرچشمه (قبرستانی در شرق روستا) می برند و در سرچشمه به زمین می گذارند و بعد از صرف ناهار نذری نخل را به حسینیه برمی گردانند و آن را از کوه سرچشمه به بالا می کشند. قسمت بسیار مشکل حمل نخل محله پایین، حمل نخل در این مسیر است.در روز عاشورا نخل مسیر طولانی تری را طی می کند. در واقع علاوه بر مسیر روز تاسوعا، چند کوچه به طرف محله بالا حرکت می کند. در این روز نخل را در نقطه های به خصوصی که سال های سال متداول بوده است، بر زمین می گذارند. گاهی کسانی که نذر داشته باشند در پیش پای نخل گوسفندی قربانی می کنند.● نخل گردانی در محله بالای ابیانهمراسم نخل گردانی در محله بالای ابیانه در روز تاسوعا پس از مراسم «جاق جاقازنی » شروع می شود. پس از اینکه معتمدان و بزرگان محله در جلو حسینیه جمع می شوند، نخل را از حسینیه بیرون می آورند. در این محله نیز افراد به خصوصی حق سوار شدن بر نخل را دارند و طوایف به خصوصی نیز از حق گرفتن پایه های نخل برخوردارند.در این محله نیز نخل در مسیر مشخصی گردانده می شود. آیین محله بالا مشابه محله پایین است. توقف نخل محله بالا برای صرف ناهار در مسجد و حسینیه حاجت گاه است که در غرب روستا قرار دارد. مراسم نخل گردانی در روز عاشورا در محله بالا و پایین پس از برگزاری مراسم طلوع خوانی انجام می شود و تا ظهر عاشورا ادامه دارد. در محله بالا نیز چون تعداد طوایفی که می توانند سوار نخل شوند زیاد است، نوبت هر چند سال یک بار به افراد می رسد. نخل هر منطقه فقط در محدوده همان محله گردانده می شود و مجاز نیست که به محدوده محله دیگر وارد شود. در روز عاشورا دو نخل در یک نقطه با هم روبه رو می شوند که در این هنگام نخل ها به هم سلام می کنند.● هر محله یک نخلمدیر پایگاه میراث فرهنگی روستای تاریخی ابیانه در باره این مراسم می گوید: « در روستای تاریخی ابیانه دو محله وجود دارد که هر کدام از این محله ها دارای یک نخل هستند بر این اساس دو نخل در روزهای عاشورا و تاسوعا گردانده می شوند. این نخل ها هر کدام به محله ای از ابیانه تعلق دارند؛ محله پایین و محله بالا. در این روزها هرکدام از این نخل ها با آداب خاصی مسیرهای مشخصی از ابیانه را باید طی کنند. نخل گردانی هر دو محله همراه با مراسم و مناسکی خاص است. » عظیمه ریاحی دهکردی می افزاید: « آیین عزاداری سنتی عاشورای حسینی در روستای تاریخی « ابیانه » با حضور هیات های مذهبی و دستجات سینه زنی و زنجیرزنی برگزار می شود. » وی ادامه می دهد: « در این روز جمع زیادی از عزاداران از سایر نقاط کشور به این روستا سفر می کنند و هیات های عزادار طبق سنت همه ساله در سوگ سید و سالار شهیدان حضرت امام حسین (ع) و یاران با وفای آن حضرت به نوحه سرایی و عزاداری می نشینند. » ریاحی اضافه می کند: « عزاداری سنتی عاشورا در دو بخش بالای ده و پایین ده برگزار می شود و در هر یک از این بخش ها آیین سنتی « نخل گردانی » با فریادهای حسین حسین عزاداران برگزار می شود. » وی می گوید: « این دو نخل در محل خاصی به هم رسیده و پس از احترام به یکدیگر دوباره توسط نخل گردان ها به محدوده بالا و پایین ده انتقال داده می شوند و در این محل عزاداران در سوگ شهادت امام حسین (ع) به نوحه سرایی و عزاداری می پردازند. » وی خاطرنشان می کند: « این مراسم هم در روز عاشورا و هم در تاسوعای حسینی در این روستا برگزار می شود، نخل روستا را با پارچه های مختلف و نقره تزئین می کنند و افراد برای رفع حاجت به آن دخیل می بندند. » پس از پایان مراسم عزاداری مردم ابیانه با پختن غذای نذری تمامی عزاداران و مهمانان شرکت کننده را به خوردن نذری دعوت می کنند. آیین نخل گردانی چندین قرن است که بدون هیچ تغییری در ابیانه از توابع نطنز برگزار می شود، این مراسم نیز همانند بسیاری از مراسم معنوی و مذهبی کشور ما ریشه در فرهنگ و آداب و رسوم مردم ایران دارد و می تواند به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری مذهبی در کشور مورد توجه قرار گیرد، امیدواریم با توجه بیشتر به این مراسم بتوانیم از آن به عنوان یکی از جاذبه های گردشگری کشور برای جذب بیشتر گردشگران داخلی و خارجی استفاده کنیم.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: راسخون]

[مشاهده در: www.rasekhoon.net]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 2235]