-
شکست‌های سیاسی و نظامی ایران در عصر قاجار ـ که از دوران فتحعلی‌شاه آغاز شد ـ باعث شکل‌گیری زمزمه‌های تغییرخواهی در ایران شد. شکست در مقابل حکومت تزاری روسیه ـ که منجر به شکل‌گیری دو عهد‌نامه ترکمانچای و گلستان شد ـ برخی دولتمردان و روشنفکران ایرانی را در موضع تغییرخواهی قرار داد. آنها متوجه عقب‌ماندگی جامعه ایرانی در مواجهه با غرب شده بودند که دلیل آن، نه فقط پیشرفت مبتنی بر انسان‌مداری در فرهنگ غرب بود که سوی دیگر