-دو رويه تمدن بورژوازي غرب
* بزرگترين و مهمترين مجموعهاي كه در زمينه دانش و انديشه نو بشري در سده 18 به جهان عرضه شد، دايرةالمعارف پر آوازه فرانسه است. در 28 جلد، در بردارنده رشتههاي بهمپيوسته همه دانشهاي بشري و يك فرهنگ تحليلي دانشها، هنرها و پيشهها بشمار ميآمد. دايره المعارف فرانسه توسط دانشمندان و فيلسوفان نامداري مانند ديدرو، دالامبر، ولتر، مونستكيو، بوفون، و روسو نوشته شد.
در فرانسه سانسور در