اوتیسم یک اختلال رشدی عصبی پیچیده است که بر نحوه تعامل فرد با دیگران، برقراری ارتباط و نحوه درک محیط اطرافش تأثیر میگذارد در حال حاضر، درمانی قطعی و واحد برای اوتیسم وجود ندارد، اما رویکردهای درمانی زیاد و مختلفی وجود دارند که هدف آنها بهبود مهارتهای ارتباطی، اجتماعی، رفتاری و کیفیت زندگی فرد مبتلا است درمانها چندوجهی بوده و بر اساس نیازهای فردی هر شخص تنظیم میشوند.
در این مقاله، به بررسی جامع و کامل روشهای اصلی درمان اوتیسم خواهیم پرداخت .
بهترین زمان برای درمان اوتیسم چه زمانی است ؟
بهترین زمان برای شروع درمان اوتیسم، هرچه زودتر است.
این مفهوم به عنوان شروع زودهنگام شناخته میشود و یکی از مهمترین عوامل موفقیت در مدیریت و بهبود نتایج بلندمدت برای افراد مبتلا به اختلال طیف اوتیسم است.
اهمیت مداخله زودهنگام
مغز کودکان در سالهای اولیه زندگی، به ویژه از تولد تا حدود ۵ سالگی، بیشترین انعطافپذیری را دارد.
انعطافپذیری مغز
در این دوره حساس، مسیرهای عصبی به سرعت در حال شکلگیری و سازماندهی هستند. مداخلات رفتاری، آموزشی و گفتاری که در این زمان آغاز میشوند، میتوانند به طور مؤثری بر نحوه سیمکشی مغز تأثیر بگذارند و به کودک کمک کنند تا مهارتهای بنیادین ارتباطی، اجتماعی و شناختی را مؤثرتر بیاموزد.
جلوگیری از شکاف مهارتی
تأخیر در درمان، باعث میشود که شکاف بین مهارتهای کودک مبتلا به اوتیسم و همسالان رشدیاش افزایش یابد هرچه این شکاف بزرگتر شود، مداخله در آینده دشوارتر خواهد بود مداخله زودهنگام به کودک کمک میکند تا مهارتهای لازم را در زمان مناسب رشدی کسب کند.
روش های درمان اوتیسم
در ادامه برخی از روش های درمان اوتیسم را برای شما بیان میکنیم تا بیشتر با آنها آشنا بشوید.
1.آموزشهای مبتنی بر مهارتهای اجتماعی
این آموزشها اغلب به صورت گروهی ارائه میشوند و به کودکان و نوجوانان کمک میکنند تا:
قوانین ناگفته تعاملات اجتماعی را بیاموزند.
نشانههای غیرکلامی مانند زبان بدن و لحن صدا را درک کنند.
مهارتهای نوبتگیری، حفظ مکالمه و حل تعارض را تمرین کنند.
. مداخلات گفتاردرمانی و ارتباطی
مشکلات ارتباطی هسته اصلی اوتیسم هستند گفتاردرمانی برای بهبود هر دو جنبه کلامی و غیرکلامی ضروری است.
1.گفتاردرمانی سنتی
این درمان بر بهبود تلفظ، وضوح گفتار، حجم صدا و استفاده مناسب از زبان در مکالمات روزمره تمرکز دارد.
2.سیستمهای ارتباطی تقویتی و جایگزین
برای افرادی که گفتار کلامی محدودی دارند یا اصلاً گفتار ندارند آموزش سیستم های ارتبای مهم است سیستم تبادل تصویر افراد یاد میگیرند که با استفاده از تصاویر، نیازها و خواستههای خود را بیان کنند دستگاههای تولید گفتار تبلتها یا دستگاههای اختصاصی که با لمس نمادها یا تایپ کردن، جملات را به صورت صوتی بیان میکنند.
3. مداخلات حسی و حرکتی
بسیاری از افراد مبتلا به اوتیسم دارای اختلال در پردازش حسی مانند حساسیت بیش از حد یا کمبود حساسیت به نور، صدا، لمس یا بو هستند.
کاردرمانی با رویکرد یکپارچهسازی حسی
کاردرمانگران با استفاده از فعالیتهای هدفمند مانند استفاده از تابها، توپهای بزرگ، پتوهای وزنی یا فشارهای عمیق، به مغز کمک میکنند تا اطلاعات حسی را به شیوهای سازمانیافتهتر پردازش کند. هدف این است که فرد بتواند به طور مناسب به محرکهای محیطی پاسخ دهد.
4. مداخلات دارویی
داروها برای درمان علائم خاصی از اوتیسم به کار میروند، نه برای درمان خود اختلال این داروها باید حتماً توسط روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب تجویز و تحت نظارت دقیق باشند.
1.داروهای مدیریت رفتار و خلقوخو
مهارکنندههای انتخابی بازجذب سروتونین برای درمان اضطراب، افسردگی یا رفتارهای تکراری مانند وسواس که اغلب در افراد مبتلا به اوتیسم دیده میشود.
داروهای ضد روانپریشی آتیپیک مانند ریسپریدون و آریپیپرازول که میتوانند برای مدیریت تحریکپذیری شدید، پرخاشگری و رفتارهای خودآسیبرسان مؤثر باشند.
2.داروهای مدیریت علائم خاص
داروهای محرک گاهی برای بهبود تمرکز در مواردی که اختلال نقص توجه و بیشفعالی (ADHD) همزمان وجود دارد، استفاده میشوند.
ملاتونین: برای کمک به تنظیم اختلالات خواب که بسیار شایع است.
5. رویکردهای آموزشی ویژه و ساختاردهی محیط
ایجاد یک محیط قابل پیشبینی و سازمانیافته برای افراد دارای ASD بسیار حیاتی است.
1. آموزش مبتنی بر ساختار
این رویکرد بر سازماندهی فیزیکی محیط، استفاده از برنامههای بصری ، و تفکیک واضح فعالیتها برای کاهش اضطراب و افزایش استقلال فرد تمرکز دارد.
2. استفاده از ابزارهای بصری
استفاده از تصاویر، چکلیستها، تایمرها و قوانین بصری به افراد کمک میکند تا دنباله رویدادها، انتظارات و زمان پایان یک فعالیت را به وضوح درک کنند، زیرا پردازش اطلاعات کلامی ممکن است برای آنها دشوار باشد.
6.درمانهای مکمل و جایگزین
این روشها در کنار درمانهای اصلی استفاده میشوند و شواهد علمی قوی برای اثربخشی آنها وجود ندارد، اما برخی خانوادهها گزارشهایی از تأثیر مثبت آنها ارائه میدهند.
- رژیمهای غذایی خاص: مانند رژیم بدون گلوتن و کازئین طرفداران این رژیمها معتقدند که این مواد میتوانند باعث مشکلات گوارشی و رفتاری شوند، اما تحقیقات علمی گسترده این ادعاها را تأیید نکردهاند.
- مکملهای غذایی: شامل ویتامینها مانند B6 و منیزیم، پروبیوتیکها و امگا ۳.
- درمان با حیوانات: به ویژه اسبدرمانی یا هیپوتراپی و کار با سگهای درمانی، که میتواند به بهبود تعاملات اجتماعی و کاهش اضطراب کمک کند.
نکات کلیدی در انتخاب برنامه درمانی
موفقیت درمان اوتیسم به چند عامل بستگی دارد:
- شروع زودهنگام: مداخلات هرچه زودتر قبل از سن ۳ سالگی شروع شوند، نتایج بلندمدت بهتری خواهند داشت.
- فردیسازی: هر فرد اوتیستیک منحصر به فرد است. برنامه درمانی باید بر اساس نقاط قوت، ضعف، علایق و نیازهای خاص فرد طراحی شود.
- جامعیت و چندوجهی بودن: بهترین نتایج زمانی حاصل میشود که درمانها ترکیبی از مداخلات رفتاری، ارتباطی، حسی و آموزشی باشند.
- مشارکت خانواده: والدین و مراقبان باید آموزش ببینند و به طور فعال در اجرای استراتژیهای درمانی در خانه شرکت کنند تا تعمیم مهارتها تسهیل شود.
سخن نهایی
اختلال اوتیسم میتواند به تمام وجه زندگی کودک ثاتیر بگذار به همین علت درمان زودهنگام و به موقع ان میتواند از مشکلات او در آینده جلوگیری بکند کلینیک جامع توانبخشی دکتر صابر با برخورداری از کادر حرفهای متشکل از کاردرمانگران، گفتاردرمانگران، فیزیوتراپها، متخصصان تغذیه، روانشناسان و سایر متخصصان آماده خدمترسانی به شما می باشدتا دیگر نگرانی در جهت درمان نداشته باشید.
منبع : کلینیک دکتر صابر
