طرح توزیع شیر رایگان در مدارس کشور، پس از مدتی وقفه و بحث های فراوان، بار دیگر به صورت جدی و سراسری در دستور کار قرار گرفته است. این اقدام مهم که با هدف ارتقای سلامت دانش آموزان به ویژه در دوران رشد صورت می گیرد، با حمایت و پیگیری های ویژه دولت و شخص رئیس جمهور به تصویب رسیده و جنبه اجرایی پیدا کرده است. مسئولان وزارت آموزش و پرورش با ابراز رضایت از ابلاغ مصوبه هیئت دولت، تاکید کرده اند که این طرح دیگر محدود به مناطق خاص نیست و قرار است تمام مدارس کشور را تحت پوشش قرار دهد.
در ابتدا، برخی پیشنهادات و تاکیدات از سوی سازمان برنامه و بودجه بر این موضوع بود که توزیع شیر تنها در مناطق کم برخوردار و محروم انجام شود. این رویکرد با هدف تمرکز منابع و تاثیر بیشتر در مناطقی که بیشترین نیاز را دارند، مطرح شده بود. با این حال، وزارت آموزش و پرورش با استدلال های منطقی و فنی، بارها مخالفت خود را با محدود سازی طرح اعلام کرد. دلایل این مخالفت عمدتا به دو نکته اساسی بر می گشت: نخست، از جنبه تربیتی و پرورشی، محدود کردن طرح به مناطق خاص می توانست نوعی حس تبعیض را در بین دانش آموزان ایجاد کند؛ و دوم، شناسایی دقیق و احصای مناطق کم برخوردار در سطح وظایف و امکانات وزارت آموزش و پرورش نبود و اجرای این بخش از طرح را با چالش های جدی روبرو می ساخت. پس از بحث و بررسی های کارشناسی متعدد، سرانجام تصمیم نهایی بر این شد که طرح توزیع شیر به صورت سراسری و کشوری اجرا شود تا همه دانش آموزان مدارس دولتی بتوانند از این مزیت تغذیه ای بهره مند شوند.
وضعیت کنونی اجرای طرح و جبران وقفه اولیه
در حال حاضر، مراحل نهایی عقد قراردادها با شرکت های لبنیاتی در سطح استان ها در جریان است. گزارش ها حاکی از آن است که روند شروع توزیع در برخی استان ها آغاز شده و به سرعت در حال گسترش است. به عنوان مثال، در استان هایی مانند گیلان و زنجان، فرایند توزیع شیر آغاز شده است و امید می رود که در کوتاه ترین زمان ممکن، سایر استان ها نیز به این چرخه بپیوندند تا کل کشور تحت پوشش کامل طرح قرار گیرد.
یکی از دغدغه های اصلی خانواده ها و مسئولان، جبران یک ماه وقفه ای است که در ابتدای سال تحصیلی به دلیل طی شدن مراحل اداری و تصویب مصوبه، در توزیع شیر رخ داده است. مسئولان مربوطه با قاطعیت اعلام کرده اند که سیاست قطعی بر این است که این تاخیر جبران شود و دانش آموزان از حق خود محروم نمانند. بر اساس روال دو سال گذشته، توزیع شیر به طور معمول دو نوبت در هفته انجام می شد. برای جبران نوبت های از دست رفته، قرار بر این است که تعداد دفعات توزیع در هفته به سه نوبت افزایش یابد تا کاستی های ماه اول سال تحصیلی به مرور زمان جبران شود.
استانداردهای توزیع و ظرفیت های صنعت لبنی
مسئول کمیته ملی شیر در وزارت آموزش و پرورش، با اشاره به استانداردهای تغذیه ای، تاکید کرده است که توزیع شیر با تناسب و دقت خاصی انجام خواهد شد. بر اساس کارشناسی های انجام شده، توزیع سه نوبت شیر در هفته در محدوده استانداردها قرار دارد و بهره وری لازم را برای سلامت دانش آموزان به همراه دارد. از سوی دیگر، توزیع کمتر از دو نوبت در هفته، مانند یک نوبت، ارزش غذایی قابل توجهی به همراه نخواهد داشت و تاثیرگذاری مطلوبی بر رشد دانش آموزان نخواهد گذاشت. از این رو، تمام تلاش ها بر این است که با افزایش دفعات توزیع، وقفه رخ داده هر چه سریعتر جبران شود و توزیع به روال استاندارد سه نوبت در هفته بازگردد.
نکته ای که در این میان از اهمیت ویژه ای برخوردار است، توان و ظرفیت صنعت لبنی کشور است. برای اجرای سراسری و پیوسته این طرح با تعداد دفعات افزایش یافته، صنعت لبنی کشور باید قادر به تامین و تولید حجم مورد نیاز شیر باشد. این امر به نوعی شرط اساسی و لازم برای موفقیت طرح در بلند مدت محسوب می شود.
اولویت مناطق محروم و الزام قانونی
پیگیری های مستمر برای توزیع سراسری شیر در مدارس، بر پایه یک الزام قانونی نیز استوار است. بر اساس بند «د» ماده 71 قانون برنامه هفتم پیشرفت، دولت موظف است که طرح توزیع شیر رایگان را در مدارس ابتدایی دولتی اجرایی کند. این قانونگذار به صراحت، مدارس ابتدایی دولتی را به عنوان مدارس هدف مشخص کرده است و وزارت آموزش و پرورش خود را مکلف به اجرای این قانون می داند.
هر چند که اجرای طرح به صورت سراسری خواهد بود، اما مسئولان مربوطه تاکید کرده اند که اولویت و شروع کار با مناطق محروم و کم برخوردار است. به همین منظور، این دستور العمل به تمامی رابطان طرح در سراسر کشور ابلاغ شده تا روند توزیع را از مدارسی که در مناطق با سطح رفاهی پایین تر قرار دارند، آغاز کنند. این رویکرد، در کنار اجرای سراسری، تضمین می کند که دانش آموزانی که از نظر تغذیه ای آسیب پذیر تر هستند، سریعتر از مزایای این طرح بهره مند شوند. در نتیجه، می توان امیدوار بود که با اراده قوی دولت و پیگیری های وزارت آموزش و پرورش، طرح توزیع شیر رایگان به صورت پایدار و با کیفیت بالا در تمامی مدارس کشور اجرا شود و به تقویت سلامت و رشد نسل آینده کمک کند.
