معاونت پرستاری وزارت بهداشت با تایید این واقعیت که تعداد فارغ التحصیلان رشته پرستاری در کل کشور مطلوب است، مشکل اصلی را در توزیع نامتوازن و ناعادلانه این نیروها در استان های مختلف می داند. وی تاکید کرد که برای رفع کمبود شدید پرستار در مناطق محروم و کم برخوردار و همچنین کلانشهری مانند تهران، وزارت بهداشت از سال گذشته طرح جذب دانشجوی پرستاری بورسیه را اغاز کرده است. این طرح با هدف تضمین خدمت رسانی در مناطق خاص، به عنوان یک راهبرد کلیدی دنبال می شود. با وجود اغاز این طرح، معاون پرستاری از تدوین ایین نامه ان در اسفند ماه 1402 و همچنین تشکیل یک کارگروه ویژه به فرمان مستقیم رئیس جمهور برای حل موانع اجرایی و عملیاتی شدن کامل این برنامه خبر داد.
عملکرد اموزش بهتر از جذب و نگهداشت
دکتر عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، در مصاحبه با ایسنا، به تشریح وضعیت نیروی پرستاری مورد نیاز سیستم درمان و بهداشت کشور پرداخت. او معیار اصلی برای سنجش کمبود نیرو را نسبت پرستار به تعداد تخت های بیمارستانی دانست و گفت: «وقتی بحث نسبت پرستار به تخت بیمارستانی مطرح می شود، موضوع کمبود پرستار در برخی مناطق برجسته می شود.»
وی بر این باور است که در مجموعه وزارت بهداشت، بخش “اموزش” پرستاران در مقایسه با بخش های “جذب” و “نگهداشت” نیروی انسانی، عملکرد به مراتب قوی تری داشته است. این نشان می دهد که سیستم دانشگاهی کشور به خوبی توانسته پرستار تربیت کند، اما سیستم استخدامی و مدیریتی در توزیع و حفظ این نیروها با مشکل مواجه است.
به عنوان شاهدی بر این مدعا، معاون پرستاری به اخرین ازمون استخدامی وزارت بهداشت که در 27 شهریور ماه سال جاری برگزار شد، اشاره کرد و توضیح داد: «در این ازمون، تعداد متقاضیان در کل کشور تقریبا 2.5 برابر ظرفیت مورد نیاز بود.» اما در شهرهایی مانند تهران، تعداد متقاضیان حتی از سهمیه در نظر گرفته شده برای شهر نیز کمتر بود.
وفور پرستار اموزش دیده، اما توزیع نامناسب جغرافیایی
دکتر عبادی با صراحت اعلام کرد که: «از نظر تعداد، پرستار تربیت شده و اموزش دیده به میزان کافی در کشور وجود دارد.» او تایید کرد که تعداد کل پرستاران فارغ التحصیل شده، مطلوب و رضایت بخش است، اما مشکل از جای دیگری نشات می گیرد.
وی با اشاره به ناهماهنگی و نامناسب بودن پراکندگی جغرافیایی نیروها تاکید کرد: «ما از نظر پراکندگی در شرایط خوبی نیستیم.» او نمونه های مشخصی از این توزیع نامتوازن را برشمرد: «برای مثال، سیستم بهداشتی و درمانی در غرب کشور، با انباشت و تراکم نیروی پرستاری مواجه است. در نقطه مقابل، استان های مهم و استراتژیکی مانند بوشهر، هرمزگان، تهران، خوزستان و سیستان و بلوچستان، با کمبود بسیار شدید نیرو دست و پنجه نرم می کنند.»
معاون پرستاری امارهای تکان دهنده ای از نسبت پرستار به تخت بیمارستانی در برخی استان ها ارائه داد که بسیار پایین تر از میانگین کشوری است. او گفت: «نسبت پرستار به تخت در استان خوزستان 0.6 است، در برخی مناطق سیستان و بلوچستان 0.5 و در استان بوشهر 0.7 است.»
طرح بورسیه: الگویی برای تحقق عدالت در سلامت
دکتر عبادی در پاسخ به این سوال که وزارت بهداشت برای توزیع عادلانه تر نیروی پرستاری و تحقق عدالت در خدمات سلامت چه برنامه ای دارد، طرح جذب دانشجوی پرستاری بورسیه را به عنوان راهکار اصلی مطرح کرد. وی توضیح داد که این طرح، با هدف ایجاد تعادل در توزیع نیروی پرستاری در تهران و استان های کم برخوردار، از سال گذشته اغاز شده است.
او به تجربه موفق سایر نهادها اشاره کرد و گفت: «به طور مثال، نهادهایی مانند دانشگاه فرهنگیان و بخشی از نیروهای مسلح، از همان ابتدای شروع تحصیلات عالیه، دانشجویان خود را بورسیه مالی می کنند. این دانشجویان در مقابل، متعهد می شوند که پس از فارغ التحصیلی، در محل خدمتی که از پیش تعیین شده، مشغول به کار شوند.» معاون پرستاری تاکید کرد که طرح بورسیه دانشجویان پرستاری، می تواند یک الگوی بسیار موثر برای جبران کمبود نیروی پرستاری در مناطق خاص و مورد نیاز کشور باشد.
دستور ویژه رئیس جمهور برای رفع موانع اجرایی
عبادی در بخش پایانی صحبت های خود، به مراحل اجرایی این طرح پرداخت و با بیان اینکه ایین نامه نهایی جذب دانشجوی بورسیه در اسفند ماه 1402 تدوین شده است، توضیح داد که در مسیر اجرا، برخی مشکلات و چالش های عملیاتی به وجود امده که در هنگام تنظیم ایین نامه به طور کامل پیش بینی نشده بود.
وی با اشاره به اهمیت این موضوع برای دولت، از دخالت مستقیم رئیس جمهور خبر داد و گفت: «رئیس جمهور دستور داده اند که کارگروهی ویژه برای بررسی این موضوع تشکیل شود و مسئله بورسیه پرستاران در این کارگروه به صورت جدی مطرح شده است.» او همچنین افزود که نامه ای نیز در همین خصوص خطاب به رئیس جمهور ارسال خواهد شد تا موضوع کمبود نیروی پرستاری در دانشگاه های علوم پزشکی کشور، به شکلی ویژه در کانون توجه قرار گیرد و موانع ان مرتفع شود.
