کودکان کار: قربانیان بیمسئولیتی، نه بازیچه تقدیر!
کار کودک در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، فراتر از یک مسئله خانوادگی یا اخلاقی، معضلی است که ریشه در فقر اقتصادی و بیتوجهی به حقوق کودکان دارد. کودکانی که به جای تحصیل و تفریح، قربانی کار میشوند، نه تنها از کودکی خود محروم میمانند، بلکه در معرض آسیبهای جسمی، روحی و اجتماعی فراوانی قرار میگیرند.
چرا کودکان، نیروی کار ارزانقیمت میشوند؟
اقتصاد زیرزمینی، فعالیتی است که خارج از نظارت و مقررات رسمی دولتها شکل میگیرد. کودکان کار، به دلیل آسیبپذیری و عدم آگاهی از حقوق خود، به راحتی در این اقتصاد مورد استثمار قرار میگیرند. نادیده گرفتن پیماننامههای بینالمللی و فقدان حمایتهای قانونی کافی از کودکان، این چرخه استثمار را تشدید میکند.
اقتصاد زیرزمینی از کودکان در موارد ذیل بهره می برد:
- تأمین نیروی کار ارزان: کارفرمایان سودجو، کودکان را به دلیل دستمزد پایین و عدم نیاز به پرداخت مزایای قانونی، استخدام میکنند.
- فرار از نظارت: فعالیتهای غیرقانونی، مانند قاچاق و تکدیگری، کودکان را به دام میاندازد.
- بیتوجهی به تحصیل: خانوادههای فقیر، به دلیل نیاز مالی، کودکان خود را از تحصیل باز میدارند و روانه بازار کار میکنند.
اشکال نوین استثمار کودکان: از فضای مجازی تا کارگاههای زیرزمینی
استثمار کودکان کار، تنها به خیابانها و کارگاههای غیرمجاز محدود نمیشود. با پیشرفت فناوری، اشکال جدیدی از استثمار نیز ظهور کردهاند که نیازمند توجه و اقدام جدی هستند.
- استثمار در فضای دیجیتال: کودکان در تولید محتوا، تبلیغات اینترنتی و شبکههای اجتماعی، بدون رعایت حقوق خود، به کار گرفته میشوند.
- کار در کارگاههای خانگی: تولیدیهای زیرزمینی پوشاک، قاچاق و فعالیتهای ناسالم، کودکان را در شرایط غیربهداشتی و خطرناک به کار میگیرند.
- بهرهکشی توسط باندهای تکدیگری: شبکههای سازمانیافته، کودکان را به اجبار وادار به تکدیگری میکنند و از این طریق سودهای کلانی به جیب میزنند.
وظایف دولتها در حمایت از حقوق کودکان کار
از منظر حقوق بینالملل، دولتها موظفند از کودکان در برابر کار استثماری حمایت کنند و با عوامل فقر و بیمسئولیتی که منجر به کار کودک میشوند، مقابله نمایند. نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو کنوانسیون حقوق کودک و سازمانهای بینالمللی، تعهدات مشخصی در این زمینه دارد:
- حمایت اقتصادی از کودکان: تأمین حداقل معیشت برای خانوادههای نیازمند و ارائه خدمات حمایتی به کودکان کار.
- تعیین حداقل سن کار: ممنوعیت کار کودکان زیر سن قانونی و جلوگیری از فعالیتهای خطرناک که سلامت جسمی و روحی آنها را تهدید میکند.
- مقابله با قاچاق کودکان: تشدید نظارت بر کارگاهها و مراکز تولیدی، شناسایی باندهای قاچاق و مجازات قاطع متخلفان.
لازم به ذکر است که نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، کنوانسیون شماره 138 (حداقل سن اشتغال) و کنوانسیون شماره 182 (ممنوعیت بدترین اشکال کار کودک) سازمان بینالمللی کار را نیز پذیرفته و تعهدات مشخصی در این زمینه دارد.
با این حال، چالش اصلی در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، نه در تصویب قوانین، بلکه در اجرای مؤثر آنهاست. شناسایی کودکان کار، رسیدگی به وضعیت آنها و جلوگیری از بهرهکشی اقتصادی، نیازمند عزم جدی، همکاری بین دستگاههای دولتی و سازمانهای مردمنهاد و افزایش آگاهی عمومی است.
راهکار فقر زدایی و مسئولیت اجتماعی
کار کودک، نه تنها آینده کودکان را تباه میکند، بلکه به توسعه نیافتگی جامعه نیز دامن میزند. کودکان کار، به دلیل فقر و محرومیت از تحصیل، فرصت رشد و شکوفایی استعدادهای خود را از دست میدهند و به نیروی کار غیرماهر و آسیبپذیر تبدیل میشوند.
اقتصاددانان معتقدند که مبارزه با کار کودک، نیازمند رویکردی جامع و چندلایه است:
- توانمندسازی خانوادهها: ارائه خدمات آموزشی، بهداشتی و مشاورهای به خانوادههای نیازمند و ایجاد فرصتهای شغلی پایدار برای سرپرستان خانوار.
- تقویت نظام آموزش: ارائه آموزش رایگان و باکیفیت برای همه کودکان، ایجاد مدارس شبانهروزی برای کودکان کار و ارائه کمکهای مالی به دانشآموزان بیبضاعت.
- افزایش آگاهی عمومی: ترویج فرهنگ مسئولیت اجتماعی، حساسسازی جامعه نسبت به حقوق کودکان و تشویق به حمایت از سازمانهای فعال در این زمینه.
- حمایت از تولید داخلی: با توجه به اینکه دستمزد نیروی کار در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران کمتر از دیگر کشور ها است، این کار موجب میشود که تولید کننده های داخلی با قیمت کمتری به فروش برسانند و چرخ اقتصاد بهتر گردش کند
کار کودک، پدیدهای پیچیده و چندوجهی است که نیازمند تلاش هماهنگ همه بخشهای جامعه است. نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران، با اجرای سیاستهای حمایتی، ایجاد فرصتهای برابر و ترویج فرهنگ مسئولیتپذیری، میتواند گامهای مؤثری در جهت ریشهکنی این پدیده شوم بردارد و آیندهای روشنتر برای کودکان این مرز و بوم رقم زند.
منبع :
ایلنا
