بر اساس امار و ارقام رسمی منتشر شده، در سال 1402، شهروندان ایرانی رقمی معادل 70 هزار میلیارد تومان (همت) را صرف بازی های دیجیتال و ویدئویی کرده اند. نکته جالب توجه این است که مجموع کل هزینه کرد فرهنگی خانوارهای ایرانی در همان سال، به حدود 147 هزار میلیارد تومان می رسد. این اعداد و ارقام خیره کننده، نشان دهنده یک واقعیت بسیار مهم است: گردش مالی و توان اقتصادی در صنایع فرهنگی کشور، بسیار بالا و قابل توجه است. در راستای شناساندن و تقویت این ظرفیت بزرگ، قرار است رویداد ملی صنایع خلاق در روزهای 14 و 15 ابان ماه برگزار شود.
درک عمیق از صنایع خلاق: گام اول برای توسعه
سید صادق پژمان، دبیر رویداد ملی صنایع خلاق، در نشست خبری اخیر خود، ضمن اشاره به اهمیت حیاتی توسعه اقتصاد خلاق برای اینده کشور، خبر برگزاری «همایش ملی صنایع خلاق» را با تمرکز بر همین حوزه در روزهای 14 و 15 ابان اعلام کرد.
وی خاطر نشان کرد که متاسفانه، شواهد موجود و روندها در داخل کشور نشان می دهد که هنوز در خصوص صنایع خلاق و فرهنگی، درکی جامع، دقیق و عمیق وجود ندارد. این کمبود درک، هم از نظر اقتصادی و مالی و هم از جنبه های فرهنگی و اجتماعی به چشم می خورد.
پژمان به مقایسه شرایط ایران با سطح جهانی پرداخت و تاکید کرد: «در سراسر دنیا، کشورهای پیشرو سال هاست که سرمایه گذاری های عظیم، هدفمند و گسترده ای را در بخش صنایع فرهنگی و خلاق انجام داده اند و در این زمینه، برنامه ریزی بسیار دقیقی داشته اند.»
به گفته دبیر این رویداد ملی، سهم صنایع خلاق از کل تولید ناخالص داخلی (GDP) جهان، رقمی در حدود 3 درصد است و تقریبا 6 درصد از کل مشاغل ایجاد شده در دنیا نیز مربوط به همین حوزه است. این امار به وضوح نشان می دهد که این صنعت، یک بخش کوچک و کم اهمیت نیست، بلکه یک قدرت اقتصادی بزرگ است.
وی اضافه کرد که این امارها در سطح بین المللی، ثابت می کند که طی یک دهه اخیر، هم میزان سرمایه گذاری در این صنایع افزایش یافته، هم تعداد مخاطبان و مصرف کنندگان ان رشد چشمگیری داشته و هم در سیاست گذاری ها و قوانین مربوط به ان، تغییرات مثبتی رخ داده است.
تبدیل صنایع خلاق به یک گفتمان ملی
پژمان با تاکید بر اینکه باید اهمیت واقعی این حوزه را به درستی شناخت، تصریح کرد: «باید بتوانیم اهمیت صنایع خلاق را به شکلی واضح و قانع کننده در میان سیاست گذاران، قانون گذاران، نخبگان فکری، رسانه ها و در نهایت عموم مردم تبیین کنیم تا این موضوع در نهایت به یک گفتمان فراگیر و ملی تبدیل شود و همه، ارزش واقعی ان را درک کنند.»
دبیر رویداد ملی صنایع خلاق بیان داشت که هدف اصلی و محوری این همایش، این است که توانمندی ها و ظرفیت های عظیم کشور در زمینه صنایع خلاق را بازتاب دهد و دستاوردها و تولیدات دانشی و عملیاتی این بخش را به معرض نمایش بگذارد.
یکی از مشکلات اساسی این اکوسیستم، به اعتقاد پژمان، نبود یک شبکه ارتباطی فعال و موثر میان تمام ذی نفعان و بازیگران این حوزه است. او گفت: «در شرایط کنونی، شبکه ای منسجم که بتواند فعالان این حوزه را به هم وصل کند و یک خروجی مشخص و کاربردی داشته باشد، وجود ندارد. بنابراین، یکی از اهداف کلان این رویداد، دقیقا ایجاد همین شبکه ارتباطی و فراهم کردن بستری برای تعامل موثر میان فعالان و نهادهای ذی ربط است.»
تغییر مسیر از فولاد به ایده و خلاقیت
پژمان، رونق بخشیدن به اقتصاد فرهنگ و هنر را به عنوان یکی دیگر از اهداف مهم این گردهمایی عنوان کرد. او توضیح داد که اقتصاد فرهنگ و هنر، پیوندی ناگسستنی با صنایع خلاق دارد، اما متاسفانه پتانسیل و ظرفیت رشد بالقوه این صنایع در ایران، تاکنون به فعلیت نرسیده است.
وی با انتقاد از رویکرد سنتی اقتصاد کشور گفت: «در چند دهه اخیر، گرایش اصلی کشور به سمت سرمایه گذاری در صنایع قدیمی و سنگین مانند پتروشیمی، فولاد و سیمان بوده است. اما امروز، باید تمرکز و توجه ویژه ای به سرمایه های ذهنی و فکری داشته باشیم، زیرا مزیت رقابتی و اصلی کشور ما در این حوزه ها نهفته است.»
پژمان با ذکر مثال هایی قوی، نشان داد که سرمایه گذاری در صنایع فکری و خلاق، می تواند بازدهی بسیار بالاتری نسبت به صنایع سنتی داشته باشد. او گفت: «به عنوان مثال، صادرات محصولات فرهنگی کشورهایی مانند کره جنوبی و ژاپن، سالانه بین 10 تا 12 میلیارد دلار است. این رقم حتی قابل مقایسه با بخشی از صادرات نفتی ایران است. این واقعیت نشان می دهد که باید مسیر توسعه اقتصادی ما تغییر کند.»
او با افتخار تاکید کرد که سرمایه های فکری، ایده ها و خلاقیت در کشور ما، از پشتوانه عظیم دینی، فرهنگی و تمدنی برخوردار است. مهم تر از ان، این حوزه برخلاف سایر بخش ها، قابل تحریم نیست. او گفت: «هیچ نیرویی در جهان نمی تواند ذهن خلاق ایرانی را تحریم کند.»
نیاز به تغییر بینش و تخریب خلاق
دبیر رویداد ملی صنایع خلاق، بر ضرورت تغییر نگاه و نگرش کلی نسبت به صنایع خلاق و فرهنگی تاکید کرد. وی گفت: «محتوایی که در این رویداد تولید می شود، باید بتواند در قدم اول، به تغییر بینش در میان تصمیم گیرندگان کشور منجر شود و در نهایت، پارادایم و دیدگاه حاکم بر حوزه فرهنگ را به طور کامل تغییر دهد.»
پژمان با اشاره به یکی از مفاهیم اصلی در اقتصاد نوین، افزود: «امروز در جهان با پدیده ای به نام تخریب خلاق رو به رو هستیم. این مفهوم به این معناست که با استفاده از راهکارها و روش های جدید و نوآورانه، باید روندهای غلط و ناکارامد گذشته را اصلاح کنیم. توسعه صنایع خلاق و فرهنگی، یکی از همین روش های نوینی است که می تواند به اقتصاد ایران کمک شایانی کند.»
او توضیح داد که منظور از صنایع فرهنگی، حوزه های گسترده ای مانند بازی های ویدئویی، انیمیشن، کتاب، نوشت افزار، موسیقی و حتی نوآوری های اجتماعی است. این بخش ها اجزای اصلی اکوسیستم صنایع خلاق هستند و در سطح جهان و ایران، بازدهی اقتصادی بسیار قابل توجهی دارند.
حمایت از مالکیت فکری و رفع چالش های اموزشی و مالی
دبیر این رویداد، توجه به مالکیت فکری و معنوی را به عنوان یکی از پیش شرط های اساسی برای پیشرفت در این صنعت دانست و تاکید کرد که این موضوع باید به اولویت کاری مجلس شورای اسلامی تبدیل شود تا بتوان از ایده ها و تولیدات فرهنگی و هنری حمایت کرد.
او همچنین به سایر چالش های این حوزه اشاره کرد و گفت: تامین مالی یکی از مشکلات اصلی است. علاوه بر ان، در زمینه تولید اندیشه و دانش افزایی نیز ضعف های جدی داریم. تربیت نیروی متخصص، از دوره دانش اموزی تا دانشگاه، با اختلال مواجه است و هنوز دوره های اموزشی استاندارد و ساختار یافته برای تربیت نیرو در بخش هایی مانند بازی سازی، انیمیشن، تبلیغات و طراحی در نظام اموزشی کشور وجود ندارد.
پژمان در پایان از برپایی یک بخش نمایشگاهی در حاشیه همایش خبر داد که قرار است بخشی از دستاوردهای داخلی در حوزه صنایع خلاق را به نمایش بگذارد. هدف نهایی این است که عمق ظرفیت های اقتصادی و فرهنگی صنایع خلاق شناخته شود؛ ظرفیتی که به گفته او، کلید حل بسیاری از مسائل اینده کشور در ان نهفته است.
