معاون پرستاری وزارت بهداشت با تایید این موضوع که تعداد پرستاران فارغ التحصیل شده در ایران کافی است، تاکید کرد که مشکل اصلی در توزیع نامتوازن این نیروی حیاتی در سراسر کشور است. برای رفع این نابرابری و جبران کمبود پرستار در مناطق کم برخوردار و کلانشهری مانند تهران، وزارت بهداشت از سال گذشته، طرح جذب دانشجوی پرستاری بورسیه را اغاز کرده است. وی همچنین از تدوین ایین نامه این طرح در اسفند 1402 و تشکیل یک کارگروه ویژه به دستور مستقیم رئیس جمهور برای شناسایی و رفع موانع اجرایی این برنامه مهم خبر داد.
عملکرد موفقیت امیز اموزش در برابر جذب و نگهداشت
دکتر عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت، در مصاحبه ای با ایسنا، به بررسی نیاز کشور به نیروی پرستاری پرداخت. وی معیار اصلی سنجش کمبود نیرو را “نسبت پرستار به تخت بیمارستانی” دانست و گفت: «هنگامی که این نسبت مورد بررسی قرار می گیرد، مسئله کمبود پرستار در برخی نقاط کاملا مشخص می شود.»
دکتر عبادی اعتقاد دارد که در حوزه وظایف وزارت بهداشت، بخش “اموزش و تربیت پرستار” بسیار بهتر از بخش های “جذب” و “نگهداشت” نیروی انسانی عمل کرده است. این یعنی دانشگاه ها به خوبی توانسته اند پرستار تربیت کنند، اما سیستم استخدامی و مدیریتی در توزیع و حفظ این نیروها با چالش روبرو است.
برای اثبات این نابرابری، وی به اخرین ازمون استخدامی وزارت بهداشت که در 27 شهریور ماه سال جاری برگزار شد، اشاره کرد: «در این ازمون، تعداد داوطلبان در کل کشور تقریبا 2.5 برابر بیشتر از ظرفیت اعلام شده بود.» این امار نشان دهنده تمایل بالای جوانان به این حرفه است. با این حال، وی افزود که شرایط در برخی شهرها، به ویژه تهران، کاملا متفاوت بود؛ به طوری که تعداد متقاضیان، کمتر از سهمیه ای بود که برای شهر در نظر گرفته شده بود. این عدم تطابق بین عرضه و تقاضای نیرو، نشان دهنده جذاب نبودن کار در پایتخت با وجود کمبود نیرو است.
انباشت نیرو در غرب، کمبود شدید در پنج استان حیاتی
دکتر عبادی صراحتا اعلام کرد که به میزان کافی پرستار تربیت شده در کشور وجود دارد و مشکل کمیت نیست. وی تصریح کرد: «اگرچه تعداد پرستاران دانش اموخته کاملا مطلوب است، اما متاسفانه از نظر توزیع و پراکندگی جغرافیایی، ما شرایط مناسبی نداریم.»
او برای شفاف سازی، نمونه های عینی را مطرح کرد: «در حال حاضر، سیستم بهداشت و درمان در غرب کشور، با انباشت نیروی پرستاری مواجه است.» در مقابل، استان هایی مانند بوشهر، هرمزگان، تهران، خوزستان و سیستان و بلوچستان، با کمبود بسیار جدی و شدید نیرو دست و پنجه نرم می کنند.
معاون پرستاری امارهای رسمی و نگران کننده ای را در خصوص نسبت پرستار به تخت در استان های دارای کمبود اعلام کرد که بسیار پایین تر از میانگین کشوری است:
خوزستان: نسبت پرستار به تخت بیمارستانی 0.6 است.
بوشهر: این نسبت 0.7 است.
سیستان و بلوچستان (برخی مناطق): این نسبت حتی به 0.5 کاهش می یابد.
این ارقام، نشان دهنده پایین بودن سطح خدمات و فشار کاری غیر قابل تحمل بر کادر درمان در این مناطق است.
طرح بورسیه: تعهد خدمت برای مناطق خاص
دکتر عبادی در توضیح برنامه وزارت بهداشت برای توزیع عادلانه نیروی پرستاری و تحقق عدالت در سلامت، تاکید کرد که وزارت بهداشت برای ایجاد توازن در توزیع نیروها و پوشش کمبود شدید در تهران و استان های محروم، از سال گذشته طرح جذب دانشجوی پرستاری بورسیه را اغاز کرده است.
وی این طرح را با الگوبرداری از سایر نهادهای موفق توضیح داد: «به طور مثال، نهادهایی مانند دانشگاه فرهنگیان و بخشی از نیروهای مسلح، از همان ابتدای شروع تحصیل، دانشجویان خود را بورسیه می کنند.» در این مدل، دانشجویان متعهد می شوند که پس از فارغ التحصیلی، در محل خدمتی که از پیش تعیین شده است، فعالیت کنند. دکتر عبادی تصریح کرد که طرح بورسیه دانشجویان پرستاری می تواند یک الگوی موثر و کاربردی برای جبران کمبود نیروی پرستاری در مناطق خاص و نیازمند باشد.
تشکیل کارگروه ویژه به فرمان رئیس جمهور
معاون پرستاری با اشاره به اینکه ایین نامه جذب دانشجوی بورسیه در اسفند ماه 1402 تدوین شده است، توضیح داد که در مرحله اجرا، برخی چالش ها و مشکلات پیش بینی نشده در رابطه با اجرای طرح بورسیه به وجود امده است.
وی برای رفع این موانع، از دستور مستقیم رئیس جمهور برای تشکیل یک کارگروه ویژه خبر داد که وظیفه ان، بررسی و حل این مشکلات اجرایی است. او افزود که موضوع بورسیه پرستاران به طور جدی در این کارگروه مطرح شده است و برای تاکید بیشتر، نامه ای رسمی نیز خطاب به رئیس جمهور ارسال خواهد شد تا این موضوع به شکلی ویژه و در بالاترین سطح مورد توجه قرار گیرد و مشکل کمبود نیروی پرستاری در دانشگاه های علوم پزشکی کشور به طور کامل برطرف شود. این پیگیری سطح بالا، نشان دهنده عزم دولت برای حل این مسئله سلامت محور است.
