در دنیای پرشتاب توسعه نرم‌افزارهای مدرن، سرعت، کیفیت و قابلیت اطمینان، سه رکن اساسی برای موفقیت و بقا محسوب می‌شوند. شرکت‌ها برای دستیابی به این اهداف، به روش‌ها و ابزارهایی مانند CI/CD و دواپس روی آورده‌اند. در این مقاله، قصد داریم مفهوم دواپس را بررسی کرده و به این سوال پاسخ دهیم که چگونه پیاده‌سازی DevOps می‌تواند به بهبود فرایند CI/CD کمک کند.

دواپس (DevOps) چیست؟

دواپس (DevOps) ترکیبی از دو واژه Development (توسعه) و Operations (عملیات) است و به یک فرهنگ و رویکرد مهندسی اشاره دارد که هدف آن ایجاد همکاری مستمر بین تیم‌های توسعه و عملیات است. برخلاف روش‌های سنتی که در آن‌ها تیم‌های توسعه، تست و عملیات به صورت جداگانه عمل می‌کردند، DevOps بر همکاری نزدیک و مسئولیت‌پذیری مشترک تاکید دارد.

دواپس تنها مجموعه‌ای از ابزارها یا فرایندها نیست، بلکه تغییری در نگرش و نحوه کار تیم‌های فنی است. هدف نهایی در این فرهنگ، ارائه سریع‌تر، مطمئن‌تر و باکیفیت‌تر نرم‌افزار به کاربران است.

CI/CD چیست؟

CI/CD مخفف دو مفهوم مهم در چرخه توسعه نرم‌افزار است:

Continuous Integration (ادغام مداوم): فرایندی که در آن توسعه‌دهندگان به طور منظم کدهای خود را در یک ریپازیتوری مرکزی ادغام می‌کنند. این ادغام معمولاً با اجرای خودکار تست‌ها همراه است تا از بروز خطاها در مراحل اولیه جلوگیری شود.
Continuous Delivery / Deployment (تحویل/استقرار مداوم): فرایندی که با هدف خودکارسازی مراحل آماده‌سازی، تست و استقرار نرم‌افزار طراحی شده است. Continuous Delivery امکان انتشار سریع نسخه‌های جدید به محیط staging را فراهم می‌کند و Continuous Deployment استقرار خودکار به محیط production را نیز شامل می‌شود.

هدف CI/CD، کاهش ریسک، افزایش سرعت تحویل و بهبود کیفیت کد است.

چگونه دواپس (DevOps) به بهبود CI/CD کمک می‌کند؟

در این بخش، به بررسی دقیق‌تر چگونگی تاثیر فرهنگ و ابزارهای دواپس بر بهبود و تسهیل فرایند CI/CD می‌پردازیم:

۱- حذف سیلوهای تیمی و تسهیل همکاری

در سازمان‌هایی که رویکرد دواپس را اتخاذ می‌کنند، تیم‌های توسعه، تست و عملیات به جای کار در سیلوهای جداگانه، در قالب تیم‌های چندوظیفه‌ای همکاری می‌کنند. این همکاری نزدیک باعث می‌شود:

اشکالات سریع‌تر کشف و رفع شوند.
بهره‌وری CI/CD در لحظه به تیم منتقل شود.
تصمیمات در خصوص استقرار و Rollback، با آگاهی و همدلی بیشتری اتخاذ شود.

۲- یکپارچه‌سازی ابزارها و فرایندها

DevOps بر خودکارسازی فرایندها تکیه دارد. این خودکارسازی شامل Provisioning زیرساخت با استفاده از ابزارهایی مانند Terraform، مانیتورینگ با Prometheus و Alerting با Grafana می‌شود. وقتی این اجزا با سیستم‌های CI/CD مانند Jenkins یا ArgoCD یکپارچه شوند، یک چرخه کامل و خودکار از توسعه تا تحویل نرم‌افزار شکل می‌گیرد.

۳- پیاده‌سازی اصول Infrastructure as Code (IaC)

یکی از ارکان اصلی DevOps، استفاده از IaC برای ایجاد و مدیریت زیرساخت‌ها است. با تعریف زیرساخت‌ها به صورت کد (مثلاً با Ansible یا Terraform)، محیط‌های توسعه، تست و تولید به شکل استاندارد و تکرارپذیر ایجاد می‌شوند. این تکرارپذیری در CI/CD اهمیت زیادی دارد، زیرا:

تضمین می‌کند که pipeline در همه محیط‌ها به شکل یکسان اجرا می‌شود.
احتمال بروز خطاهای ناشی از تفاوت‌های محیطی را کاهش می‌دهد.
امکان بازتولید سریع محیط‌ها در صورت بروز خطا یا crash را فراهم می‌کند.

۴- بهبود پایش (Monitoring) و بازخورد مستمر

فرهنگ DevOps نیازمند بازخورد مستمر و مانیتورینگ دائمی است. ابزارهایی مانند Prometheus و Grafana اطلاعات دقیقی از عملکرد نرم‌افزار در اختیار تیم قرار می‌دهند. این اطلاعات می‌توانند به CI/CD بازخورد داده و در صورت بروز مشکل در مرحله استقرار، فرایند Rollback به صورت خودکار آغاز شود یا تست‌های جدیدی طراحی شود.

۵- پیاده‌سازی Feature Flag و Progressive Delivery

در دواپس، استفاده از مفاهیم پیشرفته‌ای مانند Feature Flags و Progressive Delivery رایج است. با کمک ابزارهایی مانند LaunchDarkly یا Codefresh، می‌توان ویژگی‌های جدید را به صورت تدریجی (مثلاً ابتدا فقط برای کاربران داخلی یا بتا) منتشر کرد. این قابلیت‌ها به CI/CD کمک می‌کنند تا استقرار کدهای جدید بدون ریسک برای کل سیستم انجام شود.

مزایای هم‌افزایی دواپس (DevOps) و CI/CD

ادغام دواپس (DevOps) با CI/CD منجر به شکل‌گیری یک چرخه توسعه نرم‌افزار سریع، پایدار و قابل اعتماد می‌شود. این ترکیب مزایای متعددی برای تیم‌های فنی و سازمان‌ها به ارمغان می‌آورد:

تحویل سریع‌تر نرم‌افزار: خودکارسازی در Build، تست و استقرار باعث می‌شود ویژگی‌های جدید با سرعت بیشتری به دست کاربران برسند، بدون نیاز به دخالت دستی.
کاهش خطاهای استقرار و Rollback سریع: تست‌های خودکار و قابلیت‌هایی مانند Feature Flags، امکان شناسایی سریع مشکلات و بازگرداندن نسخه‌های قبلی را فراهم می‌کنند.
بهبود کیفیت کد و محصول نهایی: بازخورد مستمر، تست‌های جامع و همکاری بین تیم‌ها منجر به بهبود کیفیت نرم‌افزار می‌شود.
افزایش بهره‌وری تیم‌ها: DevOps وظایف تکراری را اتوماتیک کرده و CI/CD تمرکز تیم توسعه‌دهندگان را از استقرار به نوآوری و بهینه‌سازی منتقل می‌کند.
بهبود شفافیت و همکاری تیمی: با pipelineهای مشخص و ابزارهای مانیتورینگ، همه اعضای تیم دید مشترکی نسبت به وضعیت پروژه دارند و می‌توانند در صورت نیاز همکاری کنند.
استفاده بهینه از منابع و کاهش هزینه‌ها: DevOps با استفاده از زیرساخت به عنوان کد (IaC) و محیط‌های ابری، امکان مدیریت موثر منابع و کاهش اتلاف را فراهم می‌کند.

سخن پایانی

DevOps و CI/CD در کنار هم، ستون فقرات توسعه نرم‌افزارهای مدرن را تشکیل می‌دهند. CI/CD با تمرکز بر خودکارسازی فرایندها، سرعت و کیفیت توسعه را افزایش می‌دهد و DevOps با تاکید بر فرهنگ همکاری، مسئولیت‌پذیری مشترک و بازخورد مستمر، زمینه را برای پیاده‌سازی موفقیت‌آمیز CI/CD فراهم می‌کند. برای تیم‌های فنی که به دنبال بهبود عملکرد، کاهش خطاها و افزایش چابکی هستند، ایجاد فرهنگ دواپس و بهینه‌سازی فرایند CI/CD نه تنها توصیه می‌شود، بلکه به یک ضرورت رقابتی در بازار امروز تبدیل شده است.